لک وپیس ( ویتیلیگو )

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

مترادفات واژه (ویتیلیگو) در زبان فارسی :
برص -بَهَـقْ -پیسی- پیسگی - لکههای سفید پوست - لک و پیس - لک و سفیدی پوست
ویتیلیگو (vitiligo) یک اختلال تولید رنگدانه است که در آن ملانوسیتها (سلولهایی که رنگدانه تولید می کنند) در پوست، غشاهای مخاطی و شبکیه تخریب شده اند. در نتیجه لکه های سفید پوست درنواحی مختلف بدن ظاهر می شوند.مویی که در نواحی مبتلا به ویتیلیگو رشد می کند معمولاً سفید می شود. علت بیماری ویتیلیگو شناخته نشده است، اما پزشکان و محققان چندین تئوری متفاوت مطرح کرده اند. یک تئوری این است که افراد آنتی بادی هایی تولید می کنند که ملانوسیتهای بدن خودشان را تخریب می کند . تئوری دیگر این است که ملانوسیتها خود به خود تخریب میشوند . درنهایت بعضی افراد گزارش کرده اند که یک رخداد منفرد از قبیل آفتاب سوختگی یا فشار روحی باعث بروز ویتیلیگو شده است ولی مورد اخیر از نظر علمی ثابت نشده است.درصد افراد مبتلا به ویتیلیگو حدود 1ـ2 درصد جمعیت دنیا یا (40-50 میلیون نفر)، به بیماری ویتیلیگو مبتلا هستند. 95% افراد قبل از 40 سالگی علائم را نشان داده اند. بیماری تمام نژادها و هر دو جنس را یکسان تحت تاثیر قرار می دهد. بنظر می رسد ویتیلیگو در افراد مبتلا به بیماریهای اتوایمیون شایعتر است .
این بیماریهای اتوایمیون عبارتند از :
پرکاری غده تیروئید، نارسایی قشر غده فوق کلیه، آلوپسی آره آتا و أنمی پرنسیوز.
ویتیلیگو می تواند بیماری ارثی باشد یعنی در بین افراد فامیل بروز کند اطفالی که والدینشان مبتلا به این بیماری هستند بیشتر احتمال ابتلا به ویتیلیگو دارند . بااین حال بیشتر اطفالی که یکی از والدینشان مبتلا به ویتیلیگو باشند به بیماری مبتلا نمیشوند و بیشتر افراد مبتلا به ویتیلیگو سابقه ای از این بیماری را در فامیل ندارند.

علائم بیماری ویتیلیگو :
معمولاً افراد مبتلا به ویتیلیگو اول از همه به لکه های سفید ( پیگمانتاسیون ) روی پوستشان توجه می کنند. این لکه ها بیشتر از همه در مناطق در معرض نور از قبیل دستها پاها بازوها ، صورت و لبها شایع هستند . دیگر نقاط شایع لکه های سفید عبارتند از زیر بغل و کشاله ران، اطراف دهان و چشم، پره های بینی، ناف و نواحی تناسلی.

ویتیلیگو معمولاً به یکی از سه الگوی زیر ظاهر می شود :
در یک الگو (الگوی کانونی)ناحیه بدون رنگدانه به یک یا تعداد معدودی ناحیه محدود می شود. بعضی افراد نواحی بدون رنگدانه را در یک سمت بدن خود دارند (الگوی سگمنتال). اما در بیشتر افراد مبتلا به ویتیلیگو نواحی فاقد رنگدانه در قسمتهای مختلف بدن بوجود می آید (الگوی ژنرالیزه). علاوه بر لکه های سفید روی پوست، ممکنست افراد مبتلا به ویتیلیگو سفید شدن زودرس موهای سر، ابروها و ریش را داشته باشند . افراد با پوست تیره ممکنست متوجه فقدان رنگ در ناحیه ای در داخل دهانشان بشوند . در برخی افراد لکه های فاقد رنگ گسترش نمی یابد ولی این اختلال معمولاً پیشرونده است و به مرور زمان این لکه های سفید به دیگر نواحی بدن گسترش می یابند .

در بعضی افراد ویتیلیگو به آهستگی طی چند سال گسترش می یابد و در برخی دیگر انتشار سریعاً رخ می دهد . برخی افراد گزارش کرده اند که متعاقب دوره هایی از استرس فیزیکی یا روحی لکه های فاقد رنگدانه اضافه شده است . اگر پزشک به بیماری ویتیلیگو در شخص مشکوک شد، از او در مورد تاریخچه بیماری اش سوال می کند .نکات مهم در یک تاریخچه پزشکی، سابقه خانوادگی ویتیلیگو، بثورات، آفتاب سوختگی یا ضربه های پوست در محل ضایعه فعلی حدود 3-2 ماه قبل از شروع فقدان رنگدانه، استرس یا بیماری جسمی و سفید شدن زودرس موها (قبل از 35 سالگی) می باشند. علاوه بر اینها لازم است پزشک بداند که آیا بیمار یا فردی از خانواده اش مبتلا به بیماری اتوایمون بوده اند یا حساسیت شدید نسبت به آفتاب داشته اند یا نه.

پزشک بیمار را برای رد کردن بیماری های دیگر معاینه می کند.ممکن است پزشک از محل پوست گرفتار نمونه برداری کند و یا برای بررسی شمارش سلولهای خونی و عملکرد تیروئید، از خون نمونه گیری کند. در برخی بیماران ممکنست معاینه چشم از نظر التهاب برخی قسمتها (Uvitis) توصیه شود. یک تست خون از لحاظ وجود ANA ممکنست انجام شود که به تشخیص وجود دیگر بیماری های اتوایمون کمک کند. روشهای درمانی بیماری ویتیلیگو هدف از درمان لک و پیس یا ویتیلیگو بازگرداندن عملکرد پوست و بهبود بخشیدن به ظاهر بیمار می باشد . درمان ویتیلیگو زمان طولانی می طلبد (6 الی 18 ماه).درمان انتخابی بستگی به تعداد لکه های سفید و نحوه توزیع آنها روی بدن و نیز انتخاب بیمار دارد. بیماران به اشکال مختلف به درمان پاسخ می دهند و یک درمان معین برای تمامی بیماران توصیه نمی شود. انتخابهای درمانی متداول ویتیلیگو شامل درمان طبی، جراحی و درمانهای کمکی می باشند.

درمانهای طبی :
1) درمان با استروئید موضعی : استروئید موضعی می تواند در برگرداندن رنگ به لکه های سفید کمک کند، بخصوص اگر در مراحل اولیه بیماری شروع شود. درمان باید دست کم تا سه ماه ادامه یابد تا نتیجه دیده شود. این روش ساده ترین و کم عارضه ترین شیوه درمانی می باشد، اما اثر بخشی آن به اندازه روشهای طبی دیگر نمی باشد.
2) پسورالن فتوکموتراپی : احتمالاٌ سودمندترین روش درمانی ویتیلیگو می باشد. اما وقت گیر است و باید مراقبت کافی برای جلوگیری از ایجاد عوارض که گاهی شدید هم هست ، به عمل آید. پسورالن یا بصورت موضعی روی پوست قرار می گیرد یا از طریق خوراکی مصرف می گردد و سپس بیمار در مدت زمان معینی در معرض اشعه UV-A قرار می گیرد.
درمان موضعی برای افرادی که تعداد لکه های سفیدشان کم است (کمتر از 20% سطح بدن)، همچنین افراد زیر 2 سال و افرادی که لکه های محدود و مشخص دارند به کار می رود. درمان خوراکی برای مواردی که بیش از 20% سطح بدن درگیر باشد یا افرادی که به درمان موضعی پسورالن پاسخ نمی دهند، بکار می رود.
3) دپیگمنیشن : عبارت است از بی رنگ کردن باقیمانده پوست بدن تا تا با لکه های سفید همرنگ شود. این روش برای افرادی که بیش از 50% سطح بدنشان درگیر باشد بهترین انتخاب است، اما شخصی که به این روش درمان می شود برای همیشه بطور غیر طبیعی نسبت به نور حساس خواهد بود.

روشهای جراحی :
تمام روشهای جراحی روشهای تجربی هستند، چون اثربخشی و عوارض جانبی آنها بطور کامل مشخص نشده است.
1)پیوند پوست بدن خود فرد.
2)پیوند پوست با استفاده از ایجاد تاول.
3)میکروپیگمانتاسیون (خالکوبی _ Tattoing) : کاشتن رنگدانه در پوست.
4)پیوند ملانوسیتهای کشت داده شده خود فرد.

درمانهای کمکی :
1) ضد آفتاب ها : افراد مبتلا به ویتیلیگو خصوصا آنهایی که پوست روشن دارند باید از یک ضد آفتاب مناسب استفاده کنند تا آنها را از اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت کند. بعلاوه ضد آفتاب پوست را از آفتاب سوختگی محافظت می کند و باعث کمتر شدن اختلاف رنگ بین پوست سالم و لکه سفید می گردد .
2) مواد آرایشی : برای افرادی که لکه های ویتیلیگو محدود به نواحی باز بدن باشد، مفید است .

کاربرد لیزر در بیماری ویتیلیگو :
لیزر اگزایمر از تازه ترین دستاوردهای تکنولوژی ساخت لیزرهای پوستی است . امروزه موفقیت لیزر اگزایمر در بهبود بیماری های ویتیلیگو ( پیسی یا برص ) و پسوریازیس ( صدف ) و همچنین تصحیح لکه ها و خطوط سفید پوست ( مثلاً ناشی از حاملگی ) سبب شده تا این لیزر جایگاه ویژه ای را درمیان سایر لیزرهای پوستی برای خود داشته باشد .

لیزر اگزایمر چیست و چگونه عمل می کند ؟
محدوده طیف ماورا بنفش ( UV ) از قدیم یکی از درمان های موثر بیماری های ویتیلگو و پسوریازیس بوده است که در قالب کابین های دارای لامپ های مخصوص ( UV ) به بیماران ارائه می شده و حال لیزر اگزایمر این نور ( UV ) را به فرم لیزر بر روی ضایعات بیمار متمرکز می کند و بدین ترتیب بدون اینکه پوست سالم بیمار تحت تاثیر اشعه ( UV ) قرار گیرد تنها ضایعات سفید رنگ ویتیلیگو و قرمز رنگ پسوریازیس است که تحت تاثیر قرار خواهد گرفت .

در جلسه انجام لیزر چه اتفاقی خواهد افتاد ؟
پس از ورود به برنامه لیزر اگزایمر و تشکیل پرونده ، بیمار بر روی تخت مربوطه دراز خواهد کشید و همانند همه لیزر درمانی ها عینک مخصوص بر روی چشم های بیمار قرارداده خواهد شد و نهایتا پزشک با تنظیم دستگاه ، لیزر درمانی را بر روی ضایعات بیمار شروع خواهد کرد . جلسات لیزر اگزایمر وقت گیر نیست و هر بار حداکثر 15 دقیقه زمان خواهد برد . در هنگام انجام لیزر بیمار دردی احساس نخواهد کرد و حداکثر احساس اندک حرارت در سطح پوست ایجاد خواهد کرد . پس از درمان و حداکثر تا پایان روز ، پوست ناحیه درمان شده کمی قرمزی خواهد داشت که لازمه پاسخ به درمان و حداکثر تا روز بعد بهبود می یابد .

آیا یک جلسه لیزر کافی است ؟
لیزر اگزایمر نیار به تعداد جلسات دارد . به طور استاندارد 2 بار در هفته انجام می شود ولی با نظر پزشک معالج تراکم این جلسات قابل تغییر است . برای رسیدن به جواب در بیمارن ویتیلیگو 15 تا 30 جلسه و برای بیماران پسوریازیس 8 تا 20 جلسه درمان نیاز است . تعداد جلسات درمان وابسته به مکان ضایعات نیز می باشد و از این رو پزشک معالج شما می تواند دقیق تر در این زمینه به شما اطلاعات لازم را بدهد . چه مقدار از لیزر اگزایمر انتظار داشته باشیم ؟ لیزر اگزایمر همانند سایر درمان های فعلی بیماری های ویتیلیگو و پسوریازیس نمی تواند ریشه کنی قطعی ایجاد کند اما می تواند در بهبود ضایعات آزار دهنده و مقاوم این بیماری ها بسیار موثر باشد .میزان پاسخ دهی به درمان وابسته به مکان ضایعات نیز می باشد همچنین ترکیب لیزر با کرم های مالیدنی یا دیگر داروهای موثر در درمان این بیماران می تواند نتایج بهتری را نیز سبب شود .

لیزر اگزایمر و خطوط سفید پوستی از کاربردهای تازه لیزر اگزایمر ، تصحیح اختلال رنگ خطوط سفید پوستی ( ناشی از حاملگی یا تغییر وزن بدن ) می باشد . این خطوط که در علم پزشکی استریا نامیده می شوند ظاهر نامناسبی را برای مبتلایان ایجاد می کنند و در حال حاظر برای تصیح این خطوط درمان موثری وجود ندارد . لیزر اگزایمر می تواند با رنگ دادن به این خطوط سفید ، اختلاف رنگ میان این خطوط و پوست سالم را کمتر کرده و بدین ترتیب ظاهر این نواحی را بهتر کند و همان طور که ذکر شد 6 تا 10 جلسه لیزر ( هفته ای یک تا دو بار ) باید انجام شود و پس از خاتمه هر 3 ماه یکبار نیز 1 تا 2 جلسه لیزر یادآوری جهت عدم بازگشت این خطوط سفید ظروری است .
آیا ممکن است لیزر اگزایمر عوارضی را برای بیماران ایجاد کند ؟
لیزر اگزایمر نوعا ً عارضه خواصی ندارد فقط همان طورکه ذکر شد بعد از هر جلسه درمان پوست آن ناحیه اندکی قرمز و ملتهب خواهد بود که ظرف چند ساعت تا یک روز برطرف خواهد شد و پزشک معالج نیز در این باب کرم برای بیماران تجویز خواهد کرد . . در صورت عدم رعایت دستورات پزشک معالج و در موارد نادر ممکن است التهاب این نواحی بیشتر از حالت عادی شود که در این موارد نیز با به تعویق انداختن جلسه بعد التهاب فروکش خواهد کرد .