زگیل یک زائده پوستی است که از تماس مستقیم پوست با نوعی ویروس به نام ویروس پاپیلومای انسانی HPV ایجاد می شود. تاکنون بیش از ۱۵۰ نوع ویروس HPV شناخته شده است که با شماره گذاری نام گذاری شده اند. همه این ویروس ها ایجاد زگیل نمی کنند. این ویروس به خارجی ترین لایه ی پوست یعنی اپیدرم حمله می کند و باعث رشد غیر عادی و سریع سلول های پوست می شود.

نحوه انتقال ویروس HPV

ویروس HPV از طریق بریدگی، زخم یا خراشیدگی روی پوست می باشد که به داخل پوست نفوذ می کند و باعث تشکیل زگیل در آن ناحیه می شود. از زمانی که ویروس وارد پوست می شود تا زمان پدیدار شدن زگیل پوستی ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
برخی از مشکلات پوستی ممکن است ظاهری شبیه به زگیل داشته باشند از جمله: برخی از انواع سرطان پوست، میخچه، تگ های پوستی (زوائد گوشتی پوست) و برخی زائده های غیر سرطانی پوست.

شیوع زگیل

به طور کلی، زگیل ها در میان افراد مسن کمتر شایع هستند و در اکثر موارد کودکان و جوانان به زگیل مبتلا می شوند. از هر سه کودک و نوجوان یک نفر به زگیل مبتلا می شود ولی در بزرگسالان فقط ۳ تا ۵ درصد به زگیل مبتلا می شوند که دلیل آن بهبود سیستم ایمنی بدن با گذشت زمان در برابر این ویروس است. برخی از مردم به علت ضعف ايمنی اختصاصی نسبت به اين ويروس بيشتر به زگيل مبتلا می شوند. همچنين بيمارانی كه سيستم ايمنی ضعيفی دارند مانند بیمارانی که پیوند کلیه انجام داده اند و با تحت درمان های ضعیف کننده سیستم ایمنی هستند بيشتر مستعد عفونت با ويروس های زگيل هستند.

ظاهر زگیل

ظاهر يک زگيل بستگی به محل پيدايش آن و ضخامت پوست ناحیه دارد. زگيل ها معمولا هم رنگ پوست بوده و در لمس زبر و ناصاف هستند ولی ممکن است در پوست های خیلی روشن صورتی باشند و در پوست های گندمی تيره. نقاط سیاه کوچکی که در روی زگیل ها دیده می شود به علت لخته خون در سر مویرگ های درون زگیل می باشد.

شکل 1 علائم ظاهری زگیل

انواع زگيل كدام است؟

زگيل ها انواع مختلفی دارند كه عبارتند از:

1. زگيل های معمولی
2. زگيل های كف پا
3. زگيل های مسطح
4. زگیل های نخی
5. زگیل های زیر ناخنی
6. زگيل های تناسلی

شکل 2 انواع زگیل

زگیل های معمولی

این زگیل ها به صورت تکی یا به صورت دسته جمعی رشد می کنند و در هر ناحیه از بدن ممکن است ایجاد شوند اما اکثرا روی پوست دست دیده می شوند. این زگیل ها بافت خشنی دارند و گنبدی شکل هستند و رنگ آن ها در پوست های گندمی خاکستری_قهوه ای و در پوست های روشن، صورتی است.
زگیل معمولی معمولا اطراف ناخن، روی انگشتان و پشت دست بوجود می آيد. اين نوع زگيل ها بيشتر در قسمت هایی از پوست که دچار خراشيدگی شده است (مثلا به دنبال جويدن ناخن ها يا كندن گوشه های ناخن) بوجود می آيند.

زگيل کف پا

اين زگيل ها كه معمولا در كف پا ايجاد می شوند بصورت زائده های سفت و ضخیم پوستی هستند. بيشتر زگيل های كف پا (برخلاف زگيل های معمولی) به سمت خارج پوست برجسته نمی شوند زيرا فشار حاصل از راه رفتن روی كف پا باعث صاف و پهن شدن آن ها شده و آن ها را به داخل پوست فشار می دهد. هر چه این زگیل ها بیشتر در پوست فرو بروند، پوسته خارجی آن ها ضخیم تر شده و بیشتر ظاهر پینه پیدا می کنند. در صورتی که چندین زگیل کف پا به صورت دسته های بزرگ و مسطح رشد کنند، اصطلاحا به آن “زگیل موزاییکی” گفته می شود. در سطح اين نوع زگيل ها اكثرا نقاط سياهی ديده می شود كه همان عروق خونی هستند كه خون لخته شده در آن ها سبب ایجاد نقاط سیاه می شود. زگيل های كف پا ممكن است دردناک باشند و در هنگام راه رفتن ایجاد ناراحتی کنند. درمان زگیل های کف پا معمولا دشوار است.

شکل 3 زگیل کف پا

زگيل مسطح

اين زگيل ها از زگيل های ديگر كوچک تر بوده، سطحی هموارتر و مسطح دارند و اكثرا به تعداد زياد ايجاد می شوند. این گونه زگیل ها بیشتر در پوست نواحی در معرض آفتاب رخ می دهد ولی ممكن است هر جايی از بدن را درگير كنند. در كودكان بيشتر روی صورت بوجود می آيند. اين زگيل ها بيشتر اوقات، در آقایان در نواحی رويش ريش و در خانم ها روی ساق پا پيدا می شوند، معمولا با تیغ زدن موها به سایر نواحی پوست سرایت می کنند و بصورت دسته ای، روی پوست صورت، گردن و ساق پا رشد می کنند. این زگیل ها ممکن است به رنگ صورتی، قهوه ای روشن یا زرد روشن باشند. احتمالا آسیب ديدن پوست هنگام تراشيدن موهای آن ناحيه باعث اين پديده و گسترش و انتشار زگیل ها می شود. از بین انواع زگیل، زگیل های مسطح یا صاف تمایل دارند که در تعداد بیشتری رشد کنند، احتمالا بین 20 تا 100. با این حال آن ها به احتمال زیاد بدون درمان از بین می روند.

شکل 4 زگیل مسطح

زگیل نخی

این زگیل دراز و باریک است و به رنگ پوست، بافت آن ها خشن و ضخیم است و مانند یک رشته ی نخی کوچک روی پوست رشد می کند. این زگیل ها معمولا در اطراف دهان، چشم، بینی و زیر بغل ایجاد می شوند.

زگیل زیر ناخن

• این زگیل ها زیر ناخن یا اطراف آن رشد می کنند و روی رشد طبیعی ناخن ها اثر منفی می گذارند و با رشد خود می توانند باعث جدا شدن ناخن از بستر شود.
• این زگیل ها به صورت برآمدگی های خشن با سطحی زبر و مرز نامشخص نامتقارن هستند.
• درمان این گونه زگیل ها معمولا دشوار است .

زگيل تناسلی

اين زگيل ها مشكل شايع و نگران كننده های در بالغين به شمار می روند و اكثرا كوچک و صاف هستند ولی می توانند باريک و بلند هم باشند. سطح آن ها نرم بوده و برخلاف بقيه زگيل ها زبر و پوسته پوسته نيستند. زگيل های تناسلی ممكن است، داخل مهبل يا گردن رحم در خانم ها، اطراف مقعد و يا داخل راست روده در آقایان، ایجاد شوند. ويروس هایی كه عامل زگيل های تناسلی هستند معمولا باعث زگيل های دست يا پا نمی شوند ولی می توانند باعث پديد آمدن زگيل هایی در دهان گردند. زگيل های تناسلی با سرطان های ناحيه تناسلی به خصوص در خانم ها مرتبط می باشند.

علل ابتلا به زگیل

زگیل ها از شخصی به شخص دیگر سرایت می کنند. احتمال سرایت زگیل های مسطح و زگیل های روی دست و پا کمتر است اما به نظر می رسد زگیل تناسلی از سایر زگیل ها مسری تر هستند. بنابراين لازم است تدابيری به كار برده شود كه از انتقال زگيل تناسلی از بيمار به همسر یا شریک جنسی او جلوگيری شود. به نظر می رسد که برخی از افراد بسیار راحت تر از دیگران به ویروس زگیل مبتلا می شوند، درست همان طور که برخی افراد راحت تر از دیگران سرما می خورند و این به دلیل پاسخ های مختلف سیستم ایمنی افراد مختلف به ویروس HPV است. در صورتی که روی پوست بریدگی، خراشیدگی یا حتی جوش وجود داشته باشد یا پوست اطراف ناخن ها کنده شده باشد و یا با جویدن ناخن، ویروس های زگیل بسیار راحت تر به پوست نفوذ می کنند.

علائم زگیل

زگیل ها اشکال و اندازه های مختلفی دارند. برخی از زگیل ها به سرعت رشد می کنند در حالی که برخی دیگر به همان شکل و اندازه قبلی خود می مانند. اغلب زگیل ها بدون درد هستند، مگر این که در نقاط حساس بدن مانند کف پا ایجاد شوند. زگیل ها معمولا مشکلی برای شخص ایجاد نمی کنند مگر این که در نقاطی از بدن رشد کنند که زیاد مورد استفاده قرار می گیرد و به همین خاطر شخص را تحت فشار بگذارند. در صورتی که علائم زگیل پوستی شما برایتان مشکل ساز شده، موجب درد یا حساسیت به لمس شده، از آن مایعاتی ترشح می شود یا باعث قرمزی پوست شده است به یک متخصص پوست مراجعه کنید تا مشکل شما را به دقت بررسی کند.

شکل 5 علائم زگیل ها

آيا زگيل بايد درمان شود؟

در كودكان، معمولا زگيل بدون درمان و پس از طی چند ماه تا چند سال ناپديد می شود. بیشتر زگیل ها بدون درمان پس از ۱ تا ۵ سال از بین خواهند رفت. با اين حال، از آن جا كه احتمال سرایت زگيل به ساير نواحی بدن فرد مبتلا و يا انتقال آن به افراد ديگر وجود دارد، درمان زگيل منطقی به نظر می رسد. بويژه هنگامی كه زگيل ها باعث ناراحتی يا درد شوند، درمان ضرورت می يابد. در زگيل های تناسلی احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های مقعد و آلت تناسلی تا حدودی افزايش می يابد. تمامی خانم های بالای سی سال مبتلا به زگيل تناسلی حتی پس از درمان بايد به طور منظم آزمون پاپ اسمير انجام دهند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

1. وقتی که زگیل دردناک شود.
2. به راحتی خونریزی کند.
3. ظاهر آن تغییر کند.
4. به سرعت در قسمت های دیگر بدن پخش شود.
5. پس از برداشتن زگیل، دوباره زگیل عود کند.
6. در جایی زگیل ایجاد شده که در معرض ضربات مداوم است و خونریزی می کند مانند ناحیه ریش که با اصلاح دچار ضربه می شود.
7. افرادی که می خواهند زگیل را به دلایل زیبایی از بین ببرند.

درمان زگیل

متخصص پوست بسته به سن بيمار، نوع زگيل و محل آن، درمان های متفاوتی را به كار می برند.

• در کودکان زگيل های معمولی را می توان با استفاده روزانه از تركيبات حاوی اسيد ساليسيليک ضعيف درمان کرد. معمولا اين روش ناراحتی زيادی ايجاد نمی كند ولی ممكن است هفته ها طول بكشد تا نتايج قابل قبول بدست آيد. اگر زگيل دردناک و زخمی شود، باید درمان را به طور موقت، متوقف کرد.
• زگیل ها حاوی چرک نیستند، مگر آن که آلوده شوند. اگر عفونت رخ دهد، ممکن است به درمان آنتی بیوتیک نیاز داشته باشند.
• درمان زگيل های كف پا مشكل است زيرا قسمت اعظم زگيل زير سطح پوست قرار دارد. روش های مختلف درمان آن عبارتند از:

1. استفاده از چسب های اسيد ساليسيليک و استعمال مواد شيميايی ديگر.
2. استفاده از روش های جراحی مثل ليزر يا انجماد.
3. ممكن است لازم شود كه بيمار برای كاهش فشار روی زگيل ها كفش طبی بپوشد يا برای كاهش تعريق پا، دارو مصرف نمايد.

• تعداد زگيل های مسطح معمولا بيشتر از آن است كه با روش های فوق الذكر درمان شوند. لذا به كار بردن روش های لايه برداری پوست با استفاده از ترتينوئين شبانه توصيه می شود.
• معمولا درمان زگيل های تناسلی از همه مشكل تر است.

1. در ابتدا جای تمامی زگيل ها بايد مشخص شود. اين امر مستلزم معاينه مهبل، گردن رحم و رکتوم در خانم هاست.
2. ممكن است درمان مرتب و مكرر در مطب و با استفاده از برخی اسيدها يا منجمد كردن لازم باشد.
3. گاهی داروی «پودوفيلين» جهت استعمال هفتگی توسط پزشک (متخصص پوست) تجويز می گردد.
4. زگيل های تناسلی بسیار مقاوم يا بسیار بزرگ را بايد با يكی از روش های جراحی درمان كرد.
5. همسر بيمار نيز بايد از نظر وجود زگيل های تناسلی معاينه شود.
6. درمان زگيل های تناسلی گاهی بسيار مشكل است و حتی درمان متعدد و مكرر هم موفقيت آن را تضمين نمی كند.

• ليزر برای تخريب برخی از انواع زگيل ها به كار می رود.

علت عود زگيل ها چيست؟

گاه زگيل های قديمی قبل از اين كه درمان شوند ويروس را به پوست نواحی اطراف گسترش داده اند، بنابراین بهترين راه محدود كردن اين اتفاق اين است كه زگيل های جديد را به همان سرعتی كه رشد می كنند درمان كنيم تا فرصت كمتری برای پخش كردن و انتشار ويروس به پوست اطراف وجود داشته باشد. از سوی ديگر، هيچ روش درمانی قطعی برای زگيل وجود ندارد و احتمال عود زگيل پس از هر نوع درمان وجود دارد. معاينه به وسيله پزشک متخصص می تواند شما را از اين كه زگيل ها كاملا درمان شده اند مطمئن كند.

---