یکی از رایج ترین انواع عفونت های آمیزشی که از طریق نوع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد می شود ، عفونت یا ویروس HPV می باشد. بیش از 100 نوع HPV وجود دارد که حدود 40 نوع آن می تواند از طریق تماس مستقیم جنسی منتقل شود. پاپیلوم اشاره به نوعی زگیل یا توده ی نرم با ظاهری شبیه به گل کلم ناشی از ویروس HPV دارد. همچنین زگیل های HPV در روی بافت های مرطوب ناحیه تناسلی و دهان و گلو دیده می شود.در ادامه به بررسی روشهای تشخیص و درمان HPV دهانی می پردازیم.

زگیل دهانی چیست؟

ویروس پاپیلومای انسانی برای ایجاد زگیل، رشد سریع سلول های لایه خارجی پوست را تحریک می کند. این ویروس در اثر تماس پوست با پوست منتقل می شود و اگر حین رابطه جنسی ، رابطه دهانی نیز برقرار شود احتمال بروز زگیل دهانی یا زگیل در ناحیه زبان و گلو (Oropharyngeal HPV infection) نیز وجود دارد. همچنین اکثر افرادی که دارای شرکای جنسی مختلف هستند در معرض بالای ابتلا به این ویروس هستند.

علائم زگیل دهانی

معمولا زگیل دهانی علائم خاصی ندارد و این یعنی افراد مبتلا به ویروس HPV دهانی تا مدتی متوجه نمی شوند که به این عفونت مبتلا هستند . این نوع از عفونت به ویروس پاپیلومای انسانی می تواند به سرطان دهان و یا سرطان حفره حلقی تبدیل شود که نادر هستند. سویه های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی می توانند علائمی متفاوت ایجاد کنند. هنگامی که این ویروس باعث عفونت مولد شود، می تواند با شکل و فرم های زیر در نواحی مختلف بدن مثل دهان خود را نشان دهد:

• توده یا توده هایی کوچک و سخت
• به رنگ های سفید، صورتی، گوشتی یا قرمز
• بدون درد
• کمی برجسته یا مسطح
• رشد آهسته و کند
• تخت یا کمی پینه بسته
• سنگفرشی و یا به صورت یک یا چند توده گل کلم
• در هر جایی از دهان می تواند دیده شود، اما اغلب روی زبان، کام نرم در پشت یا سقف دهان و لب

اگر در صورت عدم تشخیض ویروس HPV و تکثیر آن به سرطان حفره حلقی مبتلا شوید، سلول های سرطانی معمولا در وسط گلو تشکیل می شوند، نوعی از ویروس پاپیلومای انسانی به نام HPV 16 عمدتا باعث ایجاد سرطان های دهان و حفره حلقی می شود.علائم اولیه آن به صورت زیر است و در صورت مشاهده این علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید.

• برجستگی دردناکی در دیواره داخلی دهان، روی زبان، لوزه ها و یا دیواره های حلق که در عرض ۳ هفته برطرف نمی شود
• تغییر رنگ بافت نرم دهان به قرمز، سفید یا سیاه
• لوزه های متورم اما بدون درد
• مشکل در بلعیدن
• احساس درد هنگام جویدن
• گوش درد مداوم
• سرفه خونی
• کاهش وزن بدون دلیل
• بزرگ شدن غدد لنفابی
• گلودرد مزمن یا سرفه
• توده هایی روی گونه ها
• توده های گردنی
• گرفتگی صدا
• بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در لب ها یا زبان
• گوش درد در یکی از گوش ها که بیش از ۳ هفته طول بکشد

تفاوت آفت و زگیل دهانی

از تفاوت های آفت دهان با زگیل دهانی می توان به نوع انتقال آنها اشاره کرد که زگیل دهانی در واقع از طریق رابطه جنسی دهانی انتقال پیدا می کند. و در صورت اینکه درمان آن به تعویق بی افتد ممکن است باعث ایجاد سرطان دهانی در فرد شود.
اما آفت نوعی زخم غیر سرطانی که بر روی بافت های نرم داخل دهان ایجاد می شود و نکته قابل توجه این می باشد که آفت های دهانی مسری نیستند اما ممکن است با برخی از بیماری های مسری مانند عفونت HPV در ارتباط باشند. همچنین علت اصلی بروز آفت های دهانی به طور دقیق مشخص نیست. اما عواملی مانند استرس، جراحت جزئی در داخل دهان، حساسیت به برخی مواد غذایی و کمبود برخی مواد مغذی در بدن، می توانند باعث ایجاد آفت های دهان شوند.

روشهای تشخیص زگیل دهانی

در حال حاضر بهترین راه تشخیص زگیل دهانی انجام آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) است. در این آزمایش پزشک ، قطعه کوچکی از سلول های مخاط دهان را نمونه برداری می کند و پس از استخراج DNA آن، تکثیر شده و نسخه های مشابه بی شماری تولید می شود. داشتن تعداد زیادی نسخه از قطعه DNA به متخصصان علوم آزمایشگاهی اجازه می دهد تا داخل سلول ها را جستجو کرده و مقادیر اندکی از DNA غیر طبیعی یا ویروسی را تشخیص دهند. موارد نادری هم وجود دارد که پزشک می تواند با توجه به ضایعات بارزی که در دهان وجود دارد، زگیل دهانی را فقط از طریق معاینه تشخیص دهد.

راه های درمان پزشکی زگیل دهانی

اغلب زگیل های دهانی قبل از ایجاد هرگونه مشکل سلامتی توسط سیستم ایمنی بدن از بین می روند. اما اگر به دلیل تضعیف سیستم ایمنی و یا مصرف داروهای خاص احساس کردید ضایعاتی به صورت زگیل در دهان شما وجود دارد، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. همچنین بعد از تشخیص زگیل دهانی برای بیمار باید هر ۸ تا ۱۲ ماه یکبار آزمایش HPV انجام دهد تا زمانی که عفونت برطرف شود. و با توجه به این که هنوز دارویی برای حذف کامل این ویروس وجود ندارد ممکن است دراثرهرگونه تنش یا فشار عصبی، ویروس در دوره های مشخصی خود را به صورت ضایعه در نقاط مختلف بدن نشان دهد.
ممکن است درمان زگیل دهانی با درمان های موضعی کمی دشوار باشد. با این وجود با تشخیص پزشک میتوان از داروهای ضد ویروسی که شامل اسید سالیسیلیک از روش های زیر نیز میتوان برای درمان استفاده کرد:

1. عمل جراحی برای برداشتن زگیل دهانی (امروزه در مواردی این جراحی با لیزر انجام می شود)
2. سرمادرمانی که در طی آن به کمک نیتروژن مایع سلول های آلوده به ویروس منجمد می شوند و می میرند. بدین شکل روند رشد ویروس متوقف می شود.
3. تزریق اینترفرون آلفا-۲بی به نواحی آلوده که منجر به حفاظت از سلول های سالم در برابر گسترش ویروس می شود.

راه های درمان خانگی زگیل دهانی

استفاده از درمان های خانگی می تواند به کاهش علائم و درد کمک کند که به شرح زیر می باشد:

1. استفاده از سیر به دلیل ضد ویروسی بودن و ژل آلوئه ورا به دلیل داشتن خاصیت ضدالتهابی و تسکین دهنده در بهبودی آن موثر است.
2. استفاده از سرکه سیب روی زگیل نیز می تواند باعث سیاه شدن و کنده شدن آن شود. سرکه سیب ضد ویروس و ضد میکروب است و مصرف موضعی آن روی زگیل برای مدت دو هفته موثر می باشد.
3. مالش دادن تکه هایی از پوست موز و برش های سیب زمینی خام روی زگیل نیز می تواند کمک کننده باشد.
4. جوش شیرین را با کمی آب ولرم مخلوط کنید و با استفاده از گوش پاک کن خمیر به دست آمده را روی زگیل بمالید.
5. گیاه ریحان و گشنیز را بکوبید و آن را روی زگیل داخل دهان قرار دهید.

علل خطر ابتلا به زگیل دهانی

رابطه جنسی دهانی

• از مهمترین فاکتورهای خطر ابتلا به زگیل دهانی، داشتن رابطه جنسی دهانی یا تماس دهان به دهان با کسی است که به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا شده است. به ویژه اگر افراد سیگاری باشند. به همین دلیل مردان بیشتر در معرض خطر هستند.

داشتن متعدد شریک جنسی

• با توجه به تحقیقات صورت گرفته، داشتن بیش از ۲۰ شریک جنسی در طول زندگی می تواند احتمال ابتلا به زگیل دهانی را تا ۲۰ درصد افزایش دهد. به همین دلیل توصیه می شود روبط جنسی از سنین پایین آغاز نشوند.

نوشیدن الکل

• مصرف زیاد الکل نیز جزو مواردی است که خطر ابتلا به زگیل دهانی را در مردان افزایش می دهد.

سیگار کشیدن

• سیگار کشیدن یکی از دلایل تضعیف سیستم ایمنی بدن می باشد که به قدرت تکثیر ویروس پاپیلومای انسانی کمک می کند. از طرفی استنشاق دود آن باعث تحریک و آسیب پذیری بیشتر مخاط دهانی می شود. همچنین یک عامل خطر برای ابتلا به انواع دیگر سرطان دهان است.

سن

• با توجه به این که تکثیر این ویروس در بدن سال ها طول می کشد و علائم زگیل دهانی در بزرگسالان بیشتر دیده می شود .سن نیز از فاکتورهای خطر برای سرطان دهان و حفره حلقی است.

پیشگیری از زگیل دهانی

تغییر شیوه زندگی از ساده ترین و مهم ترین راه های جلوگیری از انتقال ویروس پاپیلومای انسانی است. در ادامه به چند نکته برای پیشگیری اشاره شده است:

• با استفاده از کاندوم برای رابطه جنسی ایمن و یا دیگر وسایل پیشگیری کننده، ازابتلا به بیماری های مقاربتی مانند زگیل تناسلی و زگیل دهانی جلوگیری کنید.
• تعداد شرکای جنسی خود را محدود کنید.
• از شریک جنسی خود در مورد رابطه های جنسی قبلی و در مورد آخرین باری که آزمایش بررسی بیماری های مقاربتی انجام داده اند بپرسید. اگر متوجه نوعی زخم در دهان آن ها شدید، از رابطه جنسی با آن ها خودداری کنید. چراکه ممکن است به زگیل تناسلی نیز مبتلا باشند.
• اگر از نظر جنسی فعال هستید، باید مرتباً از نظر بررسی بیماری های مقاربتی مورد آزمایش قرار بگیرید.
• اگر با یک شریک جنسی ناآشنا هستید، از رابطه دهانی با او خودداری کنید. حتی می توانید از سد دندان استفاده کنید تا احتمال ابتلا به زگیل دهانی به حداقل برسد.
• در طی معاینات شش ماهه خود با پزشک، از او بخواهید دهان شما را برای بررسی هر چیز غیر طبیعی چک کند، به خصوص اگر شما اغلب رابطه دهانی دارید.
• این عادت را پیدا کنید که هر ماه یکبار در دهان خود به دنبال هرگونه ناهنجاری بگردید.
• همراه شریک جنسی خود واکسن HPV بزنید.
• واکسیناسیون یکی از بهترین راه ها برای کاهش خطر ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی است. به عنوان مثال واکسن گارداسیل ۹ می تواند تقریبا به میزان ۱۰۰% از بدن در برابر گونه های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی مانند HPV 6, 11,16,18,31,58,33,45 محافظت کند.
• با توجه به لین موضوع توصیه می شود که افراد کمتر از ۴۵ سال، حتما واکسیناسیون HPV را انجام دهند. کودکان بین سنین ۱۱ تا ۱۲ سال معمولاً در دو نوبت، حداقل با فاصله ۶ ماه، این واکسن را دریافت می کنند. نوجوانانی که اولین دوز واکسن خود را در سن ۱۵ سالگی یا بالاتر دریافت می کنند، به سه دوز نیاز دارند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که احتمال عفونت های ویروس پاپیلومای انسانی در دهان، در بین بزرگسالانی که حداقل یک دوز واکسن HPV دریافت کرده اند، تا ۸۸ درصد کاهش می یابد. به همین دلیل این واکسن ها می توانند به جلوگیری از سرطان های دهان و حلق مرتبط با این ویروس، کمک کنند.

خطرات زگیل دهانی

استعمال بیش از حد دخانیات و مصرف الکل اغلب عامل سرطان دهان است، اما افزایش میزان سرطان دهان و حلق و بینی با HPV 16 منتقله از راه جنسی مرتبط است. این سرطان، دهان، گلو و لوزه ها را متأثر می کند و به دلیل علائم خفیف، تشخیص آن دشوار است. مردان سفید پوست که دخانیات استعمال می کنند و در سنین بین 35 تا 55 سال قرار دارند، بیشترین خطر ابتلا را دارند.
همچنین افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند مبتلایان به ایدز یا بیماران پیوند عضو که دارو مصرف می کنند، نیز در معرض خطر بیشتری هستند، هم چنین افراد با شرکای جنسی متعدد که رابطه جنسی دهانی محافظت نشده دارند.
زگیل های روی سطح زبان یا داخل دهان معمولاً مشکل جدی ایجاد نمی کنند ، اما تشخیصشان از علائم جدی تر سرطان دهان می تواند چالش برانگیز باشد. به همین دلیل، همواره ضروری است با مشاهده توده یا لکه های غیرمعمول در دهانتان که با گذشت دو هفته از بین نرفته اند، به پزشک خود مراجعه کنید.

زگیل دهانی بعد از چند وقت نمایان میشود؟

باید توجه داشته باشید که اکثر افراد علائم خاصی ندارند و پس از مراجعه به پزشک متخصص متوجه وجود داشتن زگیل دهانی در دهان خود میشوند و تقریبا حدود 3 تا 6 ماه زمان میبرد تا ویروس زگیل دهانی یا HPV در داخل دهان نمایان شود. پس به محض تشخیص برای درمان آن اقدام کنید.

نسخه اصلی مطلب روشهای تشخیص، درمان و پیشگیری از زگیل دهانی را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---