آشنایی با واریکوسل و درمان آن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

خلاصه :
بيماری واريکوسل يا واريسی شدن عروق بيضه در 10درصد مردان بالغ مشاهده می گردد و شايعترين عامل ناباروری مردان می باشد و تنها درمان قطعی آن جراحی می باشد. نوع شديد يا درجه 3 آن معافيت دائمی پزشکی از خدمت سربازی خواهد داشت.

بيماری واريکوسل چيست؟
واريکوسل يا واريسی شدن عروق بيضه شايعترين بيماری مردان پس از بلوغ می باشد و 10درصد مردان بالغ به آن مبتلا می باشند. واريکوسل شايعترين عامل ناباروری مردان می باشد. سن شروع بيماری معمولا در زمان بلوغ و يا بلافاصله پس از بلوغ می باشد ولی در سن کمتر يا سن بالا نيز ممکن است ايجاد گردد.

عامل ايجاد بيماری واريکوسل چيست؟
بيماری واريکوسل با واريسی شدن و گشادشدن عروق وريدی ( سياهرگهای ) بيضه ظاهر می گردد که در دو گروه اوليه و ثانويه تقسيم بندی می گردد. در نوع اوليه، هيچ عامل ايجادکننده مشخصی وجود ندارد، گرچه تئوری اشکال در دريچه های لانه کبوتری وريدهای بيضه، طولانی بودن مسير اين وريدها و احتمال اثر فشاری ساير عروق و احشاء شکمی مطرح می باشد ولی هنوز علت مشخصی برای آن ثابت نشده است. اين نوع عامل عمده واريکوسل است و 90درصد در سمت چپ می باشد. نوع ثانويه که بدنبال وجود عامل مشخص ايجادکننده انسداد در عروق داخل شکم ايجاد مي گردد درصد کمی از واريکوسل ها را شامل میشود و علت ايجادکننده آن غالبا توده های شکمی، بخصوص تومورهای بدخيم می باشد که تشخيص آن مهم و حياتی است.

علائم بيماری واريکوسل چيست؟
بيمار ممکن است با شکايت بزرگی، يا عدم تقارن بيضه ها، يا درد بيضه، و يا پس از ازدواج، با ناباروری مراجعه کند. ولی شايعترين فرم آن، بدون علامت، و بطور اتفاقی، حين معاينه، متوجه آن می گردند. درمعاينه، بزرگی و تورم عروق بيضه، بخصوص در سمت چپ مشهود است و درحالت ايستاده، و يا افزايش فشار شکمی تشديد می يابد و در حالت خوابيده از بين می رود (درصورتيکه تورم عروق درحالت خوابيده از بين نرفت، بايستی به نوع ثانويه آن شک کرد.)

افتراق واريکوسل ازنظر شدت بيماری :
بيماری واريکوسل ازنظر شدت به 3 درجه تقسيم بندی می گردد. در نوع درجه 1 اتساع عروق فقط حين فشار شکمی در لمس توسط پزشک قابل لمس، و تشخیص می باشد. در نوع درجه 2 با فشار شکمی، اتساع عروق، قابل مشاهده می گردد. و در نوع درجه 3 حتی بدون فشار شکمی، اتساع عروق، درحالت ايستاده قابل مشاهده می باشد. لازم به ذکر است نوع درجه 3 آن ازنظر قانون خدمت سربازی در ايران معافيت دائم و انواع درجه 1 و 2 معافيت از رزم خواهد داشت.

چه بيماری احتياج به درمان دارد؟
همانگونه که گفته شد 10درصد مردان پس از سن بلوغ درجاتی از واريکوسل دارند ولی همه آنها احتياج به درمان ندارند. اگر واريکوسل برای فرد، عارضه ای ايجاد کند لازم است درمان انجام گردد. درغيراينصورت احتياج به درمانی نيست.

عوارض واريکوسل چيست؟
عوارض واريکوسل شامل ايجاد درد، آتروفی ( کوچک شدن سايز و نرم شدن قوام بيضه ) و ناباروری می باشد. درد ناشی از واريکوسل دردی با کيفت احساس سنگينی، که با فعاليت و ايستادن تشديد يافته و با استراحت بهبود می يابد.

آيا بيمار مبتلا به واريکوسل بدون عارضه احتياج به پيگيری دارد؟
بلی؛ همانگونه که گفته شد اگر واريکوسل عارضه ای ايجاد نکند احتياج به درمان نيست. ولی لازم است بيمار بصورت ماهانه، خود را معاينه کند. و درصورت کوچک شدن سايز بيضه، و يا تغيير در قوام آن، لازم است توسط پزشک معاينه شود.
همچنين اگر بيمار مبتلا به واريکوسل ازدواج نکرده و يا خواستار داشتن فرزند ديگری در آينده می باشد، بايستی هر 6 ماه با آزمايش اسپرم، ازنظر باروری بررسی گردد و درصورت شروع تغييرات و ضعيف شدن نطفه احتياج به درمان دارد.

آيا درمان دارويی برای واريکوسل وجود دارد؟
جواب: خير.
درمان واريکوسل فقط اقدامات مداخله گرانه (غيردرمان خوراکی يا دريافت دارو ازطريق تزريق) می باشد. در ساده ترين روش تزريق مواد ايجادکننده انسداد عروق از طريق پوست بداخل وريدهای بيضه مبتلاست که اين روش درصد موفقيت کمتر و عارضه درد مزمن و يا هيدروسل بيشتری می باشد. بهترين درمان از نظر اينجانب درمان جراحي است.

روشهای جراحی واريکوسل چيست؟
جراحی واريکوسل يا به اصطلاح پزشکی واريکوسلکتومی اقدام به بستن وريدهای بيضه مبتلا می باشد که پس از انسداد اين وريدها بتدريج بدليل عدم حرکت خون، وريدهای مسدود شده کوچک شده و از بين می رود و واريکوسل برطرف می گردد. اين اقدام از طريق برش کوچکی بر روی پوست شکم به طول 4-2 سانتيمتر قابل انجام است.

روشهای جديد جراحی واريکوسلکتومی چيست؟
روشهای جديد واريکوسلکتومی يکی انسداد عروق از طريق کاتتريزاسيون وريدی و انسداد عروق مبتلا است. که هزينه آن بالاست و درصد موفقيت آن بالا نيست ولی بصورت سرپايي و با کمترين درد انجام می گردد.

روش لاپاروسکوپی(laparoscopic varicocelectomy) که امتياز آن برش کوچکتر و بزرگنمايی حين جراحی، ولی بدليل عدم دسترسی جراح به وريدهای فرعی، احتمال عود واريکوسل بيشتر است و همچنين سه برش بر روی پوست بجای يک برش انجام می گيرد.

لازم است اين نكته ذكر گردد كه در نوع درمان جراحي وريدهای با سايز کوچک را که استعداد واريسی شدن در آينده دارد و منشاء عود واريکوسل درآينده خواهد بود. در روش جراحی معمولی قابل تشخيص نمی باشد ولي صدمه به بافت بيضه كمتر صورت ميگيرد در هر صورت هر كدام از اين نوع درمان ها مزايا و مضراتي دارند كه بايد جراح در نظر بگيرد و سبك سنگين كند.

آيا واريکوسلکتومی عارضه ای دارد؟
درجواب بايستی گفت که هر اقدام پزشکی احتمال عارضه دارد همانگونه که عدم درمان واريکوسل نيز احتمال بروز عارضه دارد.

عوارض واريکوسلکتومی شامل :
1- احتمال عود واريکوسل که در روش معمولی و سنتی واريکوسلکتومی 25% - 5% ذکر شده
2- ايجاد هيدروسل ( آب آوردگی بيضه ) که احتمال آن در روش معمولی جراحی واريکوسلکتومی 15- 5 درصد است.
3- عارضه سوم احتمال آتروفی بيضه که در روش جراحی معمولی کمتر از 3%است.

آيا عمل جراحی واريکوسلکتومی منجر به معلوليت يا ناباروری مي گردد؟
اين سؤالی است که بسياری از بيماران قبل از جراحی سؤال می کنند و درجواب بايستی گفت که عمل واريکوسلکتومی جهت درمان يا جلوگيری از ناباروری انجام می گردد و خود منجر به ناباروری نمی گردد و پس از جراحی نيز فرد می تواند به فعاليتهای عادی روزمره و انجام ورزش و کار بطور معمول و قبل از جراحی بازگردد. لذا معلوليتی ايجاد نمی کند .