برفک دهان زمانی اتفاق می افتد که یک عفونت مخمری در داخل دهان ایجاد شود. همچنین این وضعیت به عنوان کاندیدیازیس دهان و کاندیدیازیس دهانی حلق نیز شناخته می شود. برفک دهان اغلب در نوزادان و کودکان نوپا رخ می دهد و باعث ایجاد برجستگی های سفید یا زرد رنگ در داخل گونه ها و زبان می شود. عفونت به طور معمول خفیف است و به ندرت باعث ایجاد مشکلات جدی می شود؛ اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می تواند به سایر قسمت های بدن سرایت کرده و عوارض بالقوه جدی ایجاد کند. پس از شروع درمان، برفک دهان معمولاً ظرف چند هفته از بین می رود؛ اما در برخی موارد ممکن است برگردد. برای بزرگسالانی که موارد مکرر برفک دهان بدون علت شناخته شده دارند، پزشک آنها را از نظر شرایط پزشکی زمینه ای که ممکن است در بروز برفک دهان نقش داشته باشد، ارزیابی می کند.

برفک دهان چیست؟

برفک دهان که به عنوان کاندیدیازیس دهان نیز شناخته می شود، یک بیماری شایع و گاهی دردناک است که می تواند همه افراد از نوزاد گرفته تا بزرگسالان درگیر کند. این بیماری در اثر رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود که به طور معمول به مقدار کمی در دهان و سایر نواحی بدن وجود دارد، بدون اینکه آسیبی ایجاد کند. با این حال هنگامی که قارچ رشد غیرقابل کنترلی کند، می تواند منجر به علائم برفک دهان شود.

علت برفک دهان

برفک دهان زمانی به وجود می آید که قارچ کاندیدیا شروع به رشد بی کنترل می کند. در حالت طبیعی، سیستم ایمنی از میکروب های مفید برای کنترل کاندیدیا آلبیکنز و دیگر باکتری های مضر استفاده می کند. هنگامی که این تعادل به هم می خورد، باکتری های مضر و قارچ شروع به افزایش تعداد می کنند و منجر به عفونت می شوند. این قارچ های عفونت زا می توانند علاوه بر این عارضه، عفونت های قارچی دیگری نیز ایجاد کنند. به خصوص در زنان باردار که ممکن است عفونت های قارچی واژن را در زمان زایمان به نوزاد منتقل کنند.

• داروها: گاهی اوقات مصرف برخی داروها باعث ضعف سیستم ایمنی می شود؛ زیرا میکرو ارگانیسم های مفید کاهش می یابند که فرد را مستعد عفونت هایی از جمله برفک دهان می کند.
• شیمی درمانی: شیمی درمانی و اشعه درمانی در درمان سرطان ممکن است به سلول های ایمنی بدن آسیب بزند و فرد را گزینه مناسبی برای ابتلا به عفونت کند.
• سرطان: بیماری هایی مانند ایدز و لوسمی (سرطان خون) نیز سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را مستعد عفونت های مختلف از جمله برفک دهان می کنند.
• دیابت: دیابت نیز یک بیماری است که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد و فرد را به عفونت های مختلف اعم از برفک دهان مستعد می سازد. اگر دیابت کنترل نشده باشد، می تواند سطح بالایی از قند در بزاق ایجاد کرده و قارچ از این قند اضافی برای رشد خود در دهان استفاده کند.

علائم برفک دهانی

برخی از علائم برفک دهان شامل موارد زیر هستند:

• سفید شدن قسمت هایی از دهان
• دانه های سفید داخل لپ
• ترک خوردن لب ها
• احساس گیر کردن غذا در گلو
• خشک شدن دهان
• سوزش دهان یا احساس گزگز در دهان

راه های درمان برفک دهان

به منظور درمان برفک دهان، پزشک ممکن است یک یا چند داروی زیر را تجویز کند:

• فلوکونازول، داروی ضد قارچ خوراکی
• کلوتریمازول، داروی ضد قارچ که به صورت قرص های لوزی شکل در دسترس است.
• نیستاتین، دهان شویه ضد قارچی است که می توانید آن را در دهان خود بچرخانید یا در دهان کودک خود سواب دهید (بچرخانید)
• ایتراکونازول داروی ضد قارچ خوراکی جهت درمان افرادی که به سایر درمان های برفک دهان پاسخ نمی دهند و افراد مبتلا به HIV استفاده می شود.
• آمفوتریسین بی، دارویی است که به منظور درمان موارد شدید برفک دهان استفاده می شود

درمان برفک دهان در طب سنتی

در طب سنتی برای درمان برفک دهان نیز روش های مختلفی توصیه مشده است. این روش ها ممکن است به تسکین علائم و تسریع بهبود برفک دهان کمک کنند. در ادامه تعدادی از روش های طب سنتی برای درمان برفک دهان را ذکر می کنم:

• استفاده از عسل: عسل به خواص ضدعفونی کننده و التیام بخشی معروف است. عسل را مستقیماً روی زخم برفک دهان مالید یا آنرا به آب گرم اضافه کرده و به صورت آبکشی دهان استفاده کنید.
• استفاده از چای سبز: چای سبز دارای خواص ضدالتهابی و آنتی باکتری است. چای سبز را تهیه کرده، آن را خنک کنید و به صورت آبکشی دهان استفاده کنید.
• استفاده از آب لیموترش: آب لیموترش دارای خواص ضدعفونی کننده و ضدالتهابی است. آب لیموترش را با آب گرم مخلوط کرده و به صورت آبکشی دهان استفاده کنید.
• استفاده از عرقیات گیاهی: برخی گیاهان دارای خواص التیام بخشی و ضدعفونی کننده هستند. مثلاً از عرق بابونه، عرق رازیانه یا عرق نعناع استفاده کنید. این عرقیات را می توانید به صورت آبکشی دهان استفاده کنید.
• استفاده از عصاره آلوئه ورا: آلوئه ورا خواص التیام بخشی و ضدالتهابی دارد. عصاره آلوئه ورا را روی زخم برفک دهان مالید یا آن را به صورت آبکشی دهان استفاده کنید.

طول درمان برفک دهان در بزرگسالان و کودکان چقدر است؟

مدت زمان درمان برفک دهان در بزرگسالان ممکن است متفاوت باشد و بستگی به شدت عفونت و نحوه پاسخ به درمان دارد. در برخی از موارد، ممکن است به مدت دو تا سه هفته درمان ادامه پیدا کند؛ ولی در مواردی دیگر ممکن است زمان بیشتری نیاز باشد.

درمان خانگی برفک دهان بزرگسالان

در حالی که برفک دهان می تواند ناراحت کننده باشد، چندین درمان طبیعی وجود دارد که می تواند به مدیریت علائم در کنار داروهای ضد قارچ معمولی کمک کند.

• شستشو با آب نمک: نمک دارای خواص ضد عفونی کننده، پاک کننده و تسکین دهنده است که به عنوان یک درمان خانگی رایج برای مشکلات دهان محسوب می شود. شستشوی دهان با آب نمک می تواند به تسکین علائم بیماری کمک کند.
• ماست و پروبیوتیک ها: ماست پروبیوتیک حاوی باکتری های زنده و خوب است که ممکن است به درمان برفک دهان کمک کند. ماست قارچ ها را نمی کشد، بلکه رشد آن را متوقف می کند و به بازیابی تعادل مناسب باکتری های خوب و بد در دهان کمک می کند.
• روغن نارگیل: روغن نارگیل که به دلیل خواص ضد قارچی خود شناخته شده است، می تواند به مبارزه با مخمرهایی که باعث برفک دهان می شوند، کمک کند.
• سرکه سیب: سرکه سیب دارای خواص ضد قارچی است که ممکن است بر علیه قارچ مؤثر باشد. رقیق کردن سرکه سیب با آب و استفاده از آن به عنوان دهان شویه می تواند به مدیریت علائم برفک دهان کمک کند.
• روغن میخک: روغن میخک به اندازه داروی ضد قارچ نیستاتین در درمان این بیماری مؤثر است. دارای خواص ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی است.
• روغن پونه کوهی: روغن پونه کوهی که به دلیل توانایی های ضد میکروبی و ضد قارچی خود شناخته شده است، می تواند بر علیه قارچ ها نیز مؤثر باشد.
• آب لیمو: تصور می شود که آب لیمو دارای توانایی های ضد عفونی کننده و ضد قارچی است که کمک می کند تا با قارچ هایی که باعث برفک دهان می شوند مبارزه کنیم. برخی افراد آب لیمو را مستقیماً روی ضایعات برفک می مالند، اما اسیدیته لیمو ممکن است باعث سوزش و تحریک شود.
• دارچین: دارچین به دلیل خواص ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی خود شناخته شده است و به عنوان یک درمان طبیعی مؤثر برای آن شناخته می شود.

درمان خانگی برفک دهان نوزادان

اضافه کردن لاکتوباسیل از جمله موارد درمانی برای برفک دهان نوزاد است که به پیشنهاد پزشک باید به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید. همچنین درمان های خانگی دیگری نیز نظیر استفاده از گریپ فروت، روغن نارگیل و سودا نیز به برطرف شدن مشکل کمک خواهد کرد. البته مصرف این موارد برای درمان برفک دهان نوزاد دو ماهه یا برفک دهان نوزاد سه ماهه سخت خواهد بود و توصیه می شود از این درمان ها برای کودکان بزرگ تر استفاده کنید.

در صورت عدم درمان تا چه مدت باقی می ماند؟

برفک دهان در صورت عدم درمان ممکن است تا هشت هفته یا بیشتر نیز باقی بماند.

چه زمانی باید به پزشک برای درمان برفک دهان مراجعه کرد؟

• کودک شما از خوردن غذا امتناع می کند.
• شما یا فرزندتان علائمی برفک مانند، پوشش سفید یا لکه های داخل دهان دارید.
• شما در حال شیردهی هستید و دارای نوک پستان ترک خورده یا دردناک (یا سایر علائم عفونت پستان ها) هستید.
• شما یا فرزندتان علائم برفک دارید که با درمان یا در صورت عود علائم دیگر بهبود نمی یابند.
• شما یا فرزندتان علائم جدید یا بدتری پیدا می کنید.

برای درمان برفک دهان به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اگر خود یا اطرافیانتان دچار برفک دهان شدید حتماً به متخصص دهان، فک و صورت مراجعه کنید.

نسخه اصلی مطلب علل و راههای درمان سریع برفک دهان نوزاد و بزرگسالان را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---