زمانی که دندان ها نامرتب هستند یا فک بالا و پایین (نسبت به هم) در موقعیت نادرستی قرار دارند نیاز به درمان ارتودنسی دندان وجود دارد. یک متخصص ارتودنسی (orthodontics)، با کمک انواع تکنیک ها و وسایل مختلف، نامرتبی دندان و ناهماهنگی های بین فکی را اصلاح می کند. به عبارتی هر زمان دندان ها و فک ها هماهنگی، نظم و تراز طبیعی خود را از دست دهند، ارتودنتیست وارد عمل شده و با روش های مختلفی، اقدام به اصلاح، منظم و هماهنگ کردن آنها می کند. در درمان ارتودنسی دندان از وسیله ارتودنسی که معمولاً در داخل دهان قرار می گیرد استفاده می شود تا دندان ها یا فکها در موقعیت مورد نظر قرار بگیرند. یکی از رایج ترین وسیله های ارتودنسی براکت یا همان سیم گرفتن دندان ها است که در آن به هر دندان قطعه فلزی کوچکی چسبانده می شود و یک سیم فلزی به آنها وصل می شود و به اصطلاح دندان ها سیم کشی می شوند. پزشک با این کار نه تنها زیبایی بهتری به لبخند می بخشد، بلکه به بهبود عملکرد دهان و دندان نیز کمک می کند.

مراحل ارتودنسی

مراحل ارتودنسی دو فک بالا و پایین در چند مرحله انجام می شود که باید به دست پزشکان متخصص انجام گیرد. به طور کلی مراحل ارتودنسی دو فک شامل 7 مرحله است:

مرحله اول : مشاوره با متخصص قبل از انجام ارتودنسی

مرحله برنامه ریزی شامل مراحل معاینه، مشاوره و ارزیابی دندان های شما است. در این مرحله، بیمار از مشکلات دندان ها و فک خود با پزشک صحبت می کند و هدف خود را از انجام ارتودنسی برای او توضیح می دهد. نامرتب بودن دندان ها و ناهنجاری های فک و دندان، در همین مرحله مورد بررسی قرار می گیرد تا بهترین تصمیم برای مرتب کردن دندان ها گرفته شود. گاهی اوقات دندان پزشک شما به این نتیجه می رسد که درمان ناهنجاری های دندانی شما با استفاده از ارتودنسی برطرف شدنی است. گاهی نیز برای درمان کامل مشکلات فک و دندان هایتان، باید از جراحی فک نیز استفاده شود. البته تصمیم گیری قطعی برای انتخاب روش های درمانی و روش مناسب ارتودنسی به پس از انجام معاینه های کامل و عکس برداری از دندان ها موکول می شود.

مرحله دوم از مراحل ارتودنسی دندان: عکس برداری از دندان ها

تصویربرداری دومین مرحله از مراحل ارتودنسی است. تنها با عکس برداری از دندان هایتان مشخص می شود بهترین روش ارتودنسی برای شما کدام است و آیا شما به جراحی فک هم نیاز دارید یا خیر. بنا به تشخیص دندان پزشک، شما ممکن است نیاز به عکس برداری OPG(رادیوگرافی یا رادیولوژی دندان) یا عکس برداری دیجیتال از فک و دندان هایتان داشته باشید. عکس OPG موقعیت قرارگیری دندان ها و ریشه آنها را در فک شما نشان می دهد. همچنین با گرفتن عکس های دیجیتال از دندان ها، موقعیت هر دندان در ارتباط با دندان های دیگر، به صورت دقیق تری مورد بررسی قرار می گیرد. این گونه عکس های کامپیوتری تصویر دندان ها را تا چند برابر بزرگ می کند و کوچک ترین ویژگی های دندان ها و فک شما را هم به نمایش می گذارد.

مرحله سوم از مراحل ارتودنسی دندان: قالب گیری از دندان ها

قالب گیری از دندان ها سومین مرحله از مراحل ارتودنسی دو فک بالا و پایین شما است. متخصص ارتودنسی برای آگاهی کامل از وضعیت دندان های شما از آنها قالبی تهیه می کند. با داشتن این قالب، وضعیت دندان ها پیش و پس از انجام ارتودنسی مشخص می شود.

مرحله چهارم از مراحل ارتودنسی دندان: ترمیم دندان ها

در بسیاری موارد، نیاز است تا یک یا چند دندان بیمار کشیده شود که در این صورت نیز کشیدن دندان ها قبل ارتودنسی و بهبود جای زخم آنها باید پیش از مرحله براکت گذاری انجام شده باشد. گاهی هم نیاز است تا درمان هایی روی ریشه یا پایه دندان های شما صورت گیرد که این کار هم پیش از شروع روند ارتودنسی صورت می گیرد. درمان پوسیدگی دندان هم باید پیش از آغاز مراحل ارتودنسی انجام شود.

مرحله پنجم از مراحل ارتودنسی دندان: نصب براکت ها

گام بعدی در مراحل ارتودنسی از اول تا آخر، نصب براکت بر روی دندان ها است. پیش از این مرحله، انتخاب روش ارتودنسی و انتخاب نوع براکت ها صورت گرفته است. با توجه به نوع براکت انتخابی، زمان کار گذاشتن براکت ها از نیم تا دو ساعت به درازا می کشد. ارتودنسی دندان انواع مختلفی دارد. که توسط دندانپزشک در مراحل ارتودنسی برای بیمار انتخاب می شود. به طور خلاصه انواع ارتودنسی به صورت زیر است:

• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی سرامیکی
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی لینگوال

مرحله ششم از مراحل ارتودنسی دندان: مراقبت از دندان ها

مراقبت از دندان ها از مهم ترین مراحل ارتودنسی دو فک است که در تمام دوره ای که براکت ها بر روی دندان ها قرار دارد، باید انجام شود. از مهم ترین اقدامات درمانی که باید در این مرحله صورت گیرد، باید به موارد گوناگونی اشاره کنیم:

• پس از خوردن هر خوراکی، دندان های خود را مسواک بزنید.
• برای خارج کردن تکه های غذا از بین براکت ها، از مسواک های کوچک و نرم بهره ببرید.
• روش درست مسواک زدن دندان های براکت دار خود را یاد بگیرید و از مسواک های ویژه ارتودنسی برای تمیز کردن دندان هایتان استفاده کنید.
• تا جایی که می توانید، از خوردن خوراکی های چسبناک و شیرین خودداری کنید.
• پس از مصرف غذا، از نخ دندان برای تمیز کردن دندان های خود بهره ببرید.
• ارتودنسی های متحرک را پس از درآوردن از دهان، در محل مخصوص خود نگهداری کنید.
• از خوردن خوراکی های سفت و سخت خودداری کنید.
• در صورت احساس درد، از مسکن هایی که پزشک شما برایتان تجویز کرده، استفاده کنید.
• مراقب براکت های کارگذاشته شده بر روی دندان های خود باشید.
• از خوردن خوردنی ها و نوشیدنی های رنگی خودداری کنید.

مرحله هفتم از مراحل ارتودنسی دندان: مراجعه دوره ای به متخصص ارتودنسی

پس از کار گذاشتن براکت بر روی دندان ها، شما باید در زمان های مشخصی که از سوی متخصص مشخص می شود، برای معاینه به نزد پزشک خود بروید. در هریک از این جلسه ها، پزشک با تنظیم براکت ها، دندان های شما را به سوی مرتب شدن کامل پیش می برد.

مرحله هشتم از مراحل ارتودنسی دندان: استفاده از ریتینر

پس از گذشتن مراحل بهبودی، زمان جدا کردن براکت ها از روی دندان های شما فرا می رسد. اکنون پزشک براکت هایی را که ماه ها بر روی دندان های شما بوده، جدا می کند و دندان های مرتب شده و زیبای شما به صورت کامل در معرض دید قرار می گیرند؛ اما برای حرکت نکردن دندان ها و ثابت ماندن آنها در جای خود، هنوز هم باید از نگهدارنده ای بر روی آنها استفاده شود که ریتینر نامیده می شود. ریتینرها ثابت کننده دندان ها هستند و بنا به تشخیص متخصص، از شش ماه تا سه سال بر روی دندان های شما قرار می گیرند. ریتینرها به دو نوع ثابت و متحرک دسته بندی می شوند.

اقدامات قبل از ارتودنسی

قبل از انجام ارتودنسی دندان ابتدا به دندانپزشک متخصص مراجعه کرده و با او مشورت کنید. سپس توسط پزشک معاینه شده و پزشک اطلاعات لازم درباره مدت و مراحل و همچنین هزینه درمان به شما می دهد و سپس با توجه به وضعیت دندان هایتان شما را راهنمایی می کند. بعد از مشاوره برنامه درمانی شما تهیه خواهد شد. قابل ذکر است که بیمار باید قبل از شروع درمان از دندان های خود عکس رادیوگرافی تهیه کند تا اگر دندان ها دچار پوسیدگی بود، درمان شود و بعد از آن درمان اصلی آغاز شود.

کاندیدای مناسب ارتدونسی

به طور کلی افرادی که دارای مشکلات زیر هستند نیاز به ارتودنسی دندان دارند:

1. اورجت یا بیرون زدگی دندان های جلویی (Protruding front teeth)
2. نامرتبی و به هم ریختگی دندان ها یا کراودینگ (Crowding)
3. دندان های نهفته (Impacted teeth)
4. عدم تقارن دندان ها (Asymmetrical teeth)
5. دیپ بایت یا جلو بودن دندان های بالایی (Deep bite)
6. ریورس بایت (Reverse bite)
7. نیش باز یا اپن بایت (Open bite)
8. آندر بایت (Underbite)
9. کراس بایت (Crossbite)
10. وجود فاصله بین دندان ها (Spacing)

عوارض ارتودنسی

درست است که روش درمان ارتودنسی را می توان یکی از بهترین روش های درمانی برای رفع انواع ناهنجاری های دندان و فک در نظر گرفت؛ اما این روش بدون عوارض هم نیست. برخی از عوارض ممکن است در اثر عدم مراقبت و تمیزکردن دندان ها در هنگام ارتودنسی یا رعایت اصول مراقبتی بعد از درمان به وجود آید. برخی از عوارض ارتودنسی عبارت اند از:

• زردشدن دندان ها
• شیب دارشدن دندان ها بعد از ارتودنسی
• جرم گرفتن دندان ها
• پوسیدگی دندان ها
• آسیب های پریودنتال
• درد
• تحلیل ریشه دندان
• ازبین رفتن دندان ها
• اختلال گیجگاهی فکی
• مشکلات گفتاری
• آسیب مینای دندان.

گاهی هم افراد دچار زخم دهان بعد از ارتودنسی می شوند. اگر دچار زخم دهان شدید، حتماً دهان خود را چندین بار با آب نمک بشویید و روی براکت ها در محدوده زخم، از موم ارتودنسی استفاده کنید تا زخم هایتان بدتر نشود.

هزینه ارتودنسی

برای هزینه ارتودنسی، به دلیل اینکه شرایط بیمارها با یکدیگر متفاوت است و قیمت ارتودنسی وابسته به میزان و نوع ناهنجاری دارد، به طور دقیق و واضح نمی توان یک قیمت مشخص را اعلام کرد.

نسخه اصلی مطلب ارتودنسی دندان چه مراحلی دارد؟ را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---