رادیولوژی مداخله ای (Interventional Radiology) که گاهی از آن با عنوان «جراحی هدایت شده با تصویر» یاد می شود، یک تکنیک پیشرفته است که از روش های مختلف تصویربرداری برای بررسی وضعیت داخل بدن بیماران و انجام روش های کم تهاجمی استفاده می کند.

اصولاً از رادیولوژی مداخله ای برای انجام طیف وسیعی از روش ها مانند درمان تومورها، نمونه برداری از اندام ها، استنت گذاری، قرار دادن ابزارهای کوچک و لوله های پلاستیکی نازک (کاتتر) در بدن از طریق شریان یا ورید و غیره استفاده می شود. این امر نیاز به انجام جراحی سنتی (باز) یا (لاپاروسکوپی) را کاهش می دهد. با وجود تصاویر دقیق دریافت شده می توان درمان را از طریق یک لوله پلاستیکی کوچک انجام داد. در موارد متعددی انجام رادیولوژی مداخله ای در منزل بیمار، توسط پزشک انجام می شود. انجام فرآیند تصویربرداری از بیمار در منزل باعث می شود که فرد علاوه بر این که در هزینه ها صرفه جویی نماید، با سرعت بیشتری فرد به نتیجه برسد و تصاویر رادیولوژی در مدت زمان بسیار کوتاهی در اختیار او قرار گیرد.

کاربرد رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال

• بیوپسی یا نمونه برداری تحت تصویر برداری

بیوپسی یا همان نمونه برداری با دستگاه های تصویربرداری اشعه ایکس، یکی از روش های بسیار دقیق برای تشخیص انواع تومورها و ضایعات بدن است. در این روش، یک سوزن باریک تحت هدایت دستگاه های تصویربرداری وارد بافت مورد نظر می شود و نمونه ای از آن یا تومورهای بافت را خارج می کند. این نمونه جهت بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی منتقل می شود. امروزه بیوپسی جایگزین نمونه برداری با جراحی باز شده است.

• استنت گذاری مجاری صفراوی

استنت گذاری فلزی، یکی دیگر از روشهای درمانی جهت رفع انسداد مجاری صفراوی می باشد که تحت هدایت دستگاه تصویر برداری همراه با بی حسی موضعی انجام می شود. بدین صورت که ابتدا توسط دستگاه تصویر برداری محل تنگی مشخص شده، سپس توسط فنر و بالن مخصوص مسیر مسدود شده باز شده و استنت فلزی در محل تنگی قرار داده می شود بدین صورت مسیر طبیعی صفرا به روده باز می شود.

• RF دیسک

در این روش قسمت پارگی یا فتق دیسک توسط امواج رادیوفرکوئنسی ترمی می شود که تحت هدایت دستگاه تصویربرداری انجام می شود.

• درناژ صفرا

بیمارانی که انسداد مجاری صفراوی باعث ایجاد زردی و خارش در آن ها گردیده است، کاتتر مخصوص تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی در مسیر انسداد گذاشته می شود. در مواقعی که انسداد شدید باعث عدم امکان رد شدن کاتتر از طول تنگی شود، انتهای کاتتر به یک کیسه وصل شده و صفرا به بیرون از شکم هدایت می شود تا از تجمع صفرا در مجاری صفراوی جلوگیری شود .

• درناژ آبسه

کاتتر گذاری آبسه های شکمی، لگنی و … تحت هدایت دستگاه تصویر برداری همراه با بی حسی موضعی به جهت خارج کردن آبسه و عفونت می باشد و توسط یک رابط به کیسه وصل شده و درناژ برقرار می شود. این کاتتر توسط نخ بخیه و فیکساتور روی پوست فیکس شده تا کاتتر خارج نشود. پس از تخلیه کامل آبسه و انجام تصویر برداری، جهت اطمینان کامل کاتتر از بدن خارج می شود .

• تخلیه انواع کیست

کیست های شکمی، تخمدان، پستان، کبد و… تحت هدایت دستگاه تصویر برداری همراه با بی حسی موضعی توسط سوزن های مخصوص تخلیه و جهت سیتولوژی به آزمایشگاه ارسال می شود.

• آمبولیزاسیون در رادیولوژی اینترونشن

آمبولیزاسیون یا آمبولوتراپی، یک روش تقریباً نیمه تهاجمی است که از این روش برای مسدود کردن عروق، بند آوردن خونریزی یا پیشگیری از آن استفاده می شود. از کار انداختن ساختار هایی نظیر تومورها نیز یکی از موارد استفاده از آمبولیزاسیون است که با کاهش خون رسانی به بافت انجام می شود. در این روش، اجسام یا موادی تحت هدایت دستگاه های تصویربرداری وارد سیستم خون رسانی می شوند تا رگ مورد نظر را مسدود کنند. این اجسام و مواد شامل مواردی نظیر کویل ها، اتانول، میکروسفرها مانند پلی ونیل الکل (PVA)، اسفنج های ژلاتینی (ژل فوم) و … هستند.

• نمونه برداری از جفت جنین

نمونه برداری از پرزهای جفتی جنینی یا همان CVS، جهت تشخیص ناهنجاری های ژنتیکی در طی زمان بارداری انجام می گیرد. این آزمایش تحت هدایت تصاویر سونوگرافی در هفته ی 11 ام الی هفته ی 14 ام انجام می شود. در ابتدا ماده بی حسی به مادر تزریق می شود و سپس بعد از آن سوزن نمونه برداری تحت هدایت سونوگرافی وارد دیواره ی رحم می شود و از جفت نمونه برداری می شود. با استفاده از این روش می توان مشکلات و بیماری هایی که ممکن است جنین به آن مبتلا باشد را تشخیص داد.

• آمبولیزاسیون

این یک روش برای مسدود کردن عروق خون رسان به ناحیه مورد نظر مانند فیبروم رحم، همانژیوم و توده های عروقی که باعث عدم خون رسانی به ناحیه مورد نظر و در نتیجه باعث غیر فعال شدن آن ناحیه می گردد. در آمبولیزاسیون شریان پروستات، ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست کاتتر مخصوص وارد شریان مورد نظر شده و پس از آنژیوگرافی و تهیه ی تصاویر لازم میکرو کاتتر وارد شریان مورد نظر شده و تزریق مواد مسدود کننده انجام می شود.

• آمینوسنتز

آمینوسنتز، همان آسپیراسیون (aspiration) آسپیراسیون ریوی یک اصطلاح پزشکی در مورد موقعیتی است که در آن جسم یا غذا وارد نای و ریه های فرد می شود؛ اما معنی دیگری نیز دارد که در این بخش منظور ما از آسپیراسیون به یک روش پزشکی اطلاق می شود که طی آن پزشک از یک لوله مکش یا سرنگ برای خارج کردن مایعات غیر ضروری از بخشی از بدن فرد استفاده می کند.) مایع اطراف جنین برای تشخیص قبل از تولد است و تحت هدایت دستگاه سونوگرافی انجام می شود. بهتر است این کار در هفته های 14 ام الی 18 ام بارداری انجام شود.

• آنژیوگرافی

آنژیوگرافی یکی دیگر از روش های نوین تصویربرداری برای تشخیص ناهنجاری های عروقی مانند انسداد، انوریسم، AVM و … می باشد. آنژیوگرافی، تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی انجام می شود. این کار به این صورت انجام می شود که کاتتر مخصوص از کشاله ران راست وارد عروق مورد نظر شده و با تزریق ماده حاجب، تصاویر مورد نیاز گرفته می شود که ارزش تشخیصی دارد.

• لیزر واریس

یکی دیگر از روش های غیر جراحی برای درمان واریس لیزر واریس می باشد که با عبور فیبر لیزر به داخل رگ معیوب و تاباندن اشعه لیزر، باعث انسداد مسیر رگ و حذف این ناحیه از شبکه خون رسانی و در نتیجه درمان واریس می شود.

• کویل گذاری عروق معیوب

در مواقعی که در مسیر شریان، توده عروقی (که معمولاً مادرزادی هستند و رشد بسیار آهسته ای دارد) ظاهر شود، باعث اختلال در کیفیت زندگی فرد می شود. در این شرایط لازم است اقدامات درمانی خاصی صورت پذیرد. بدین ترتیب که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست، کاتتر مخصوص وارد توده عروقی می شود و پس از انجام آنژیوگرافی و تهیه تصاویر لازم توسط فنرها و چسب های مخصوص، توده عروقی بسته و از پارگی آن که می تواند سبب خونریزی شود جلوگیری به عمل آورد.

• آندوسکوپی

روشی بسیار کم تهاجمی است که به وسیله آندوسکوپ مخصوص وارد فضای پارگی دیسک شده و قطعات که باعث اثر فشاری بر روی نخاع می شود را خارج نموده و باعث آزاد شدن کانال نخاعی می شود.

• نمونه برداری از تیروئید

معمولاً نمونه برداری از گره های تیروئید (ندول) با معاینه توسط پزشک انجام می پذیرد؛ اما در مواردی که این گره ها به خوبی قابل لمس نباشد و یا کوچک باشد و یا اینکه در عمق بافت تیروئید قرار گرفته باشد، با هدایت سونوگرافی توسط سوزن مخصوص نمونه برداری، از این گره ها می توان نمونه برداری کرد.

مزایای استفاده از رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال در منزل

1. کاهش خطرات ناشی از جابه جایی و انتقال بیمار به مراکز تصویر برداری
2. انجام عکسبرداری در محیط امن و آرامبخش منزل
3. حذف فرآیند انتقال بیمار به مراکز درمانی
4. انجام رادیولوژی در کوتاه ترین زمان و دریافت گزارش بلافاصله بعد از انجام
5. عدم تحمل خستگی و معطلی ناشی از ترافیک و صف انتظار در مراکز درمانی

نحوه انجام رادیولوژی مداخله ای

اغلب از بی حسی موضعی یا تجویز آرام بخش استفاده می شود و تنها در موارد پیچیده نیاز به بیهوشی عمومی است. در این روش ابزاری مانند سوزن، کاتتر (لوله) یا سیم را از طریق یک برش کوچک وارد بدن شما می کنند. هنگامی که این ابزار را درون بدن شما قرار می دهند برای رسیدن به ناحیه ای که نیاز به درمان دارد، صفحه ای را تماشا می کنند. انواع تصویربرداری و ابزارهایی که استفاده می کنند به شرایط خاص شما بستگی دارد.

آمادگی های قبل از رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال

۸ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام رادیولوژی مداخله ای باید ناشتا باشید و از به همراه داشتن جواهرات خودداری کنید. همچنین اگر سیگار یا مواد مخدری استفاده می کنید یا بیماری خاصی دارید حتماً با پزشک خود در میان بگذارید.

کاندیدای مناسب رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال

انجام رادیوگرافی ( رادیولوژی پرتابل ) به آن دسته از افرادی توصیه می شود که توانایی مراجعه به مراکز تصویر برداری را ندارد. گروه هایی که به خدمات تصویر برداری در منزل نیازمند هستند عبارت اند از :

• افراد سالمند
• بیماران با عدم قابلیت حرکتی
• افراد دچار سکته مغزی و یا آسیب های مغزی نخاعی
• بیماران دارای شکستگی لگن و...
• در زمان آلودگی هوا برای بیماران مستعد آسم و...
• بیمارانی که در منزل بستری و دارای Traction (وزنه) هستند.

هزینه رادیولوژی مداخله ای در منزل

هزینه رادیولوژی در منزل توسط پارامترهای مختلفی حساب می شود که شامل :

• نوع و پیچیدگی خدمات
• تجهیزات مورد نیاز
• تخصص و تجربه پزشک
• محل جغرافیایی
• پوشش بیمه

عوارض رادیولوژی مداخله ای

خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمون بسیار پایین می باشد. در اکثر موارد فقط یک برش سطحی و کوچک بر روی بدن بیمار ایجاد می شود و معمولاً دوران نقاهت طولانی و خاصی ندارد.

نسخه اصلی مطلب رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال چیست و چه کاربردی دارد؟ را در سایت آقای امید ترکاشوند بخوانید.

---