رادیوگرافی یک روش تصویربرداری تشخیصی از استخوان های بدن است که در حین انجام این نوع تصویر برداری ، اندام بیمار بین منبع تولید اشعه ایکس (تیوپ) و فیلم رادیولوژی (دتکتور دستگاه) قرار می گیرد و بدین ترتیب تصویر اندام مزبور روی فیلم یا در مانیتور تشکیل می شود. اتاق رادیولوژی بایستی به نحوی طرح ریزی شده باشد که فضای مناسب برای طراحی فضاهای اضافی مورد نیاز برای آماده سازی تجهیزات و پشتیبانی پرستاری وجود داشته باشد. در زمان تصمیم گیری درباره مکان یابی معماری رادیولوژی در تسهیلات مرکز درمانی عوامل متعددی بایستی در نظر گرفته شود. خدمات ارائه شده از لحاظ استراتژیکی بایستی به نحوی قرار گیرد که حداکثر بهره وری کاربری تأمین شود. فضاهای اداری و فضاهای پشتیبانی بایستی در مجاورت معماری رادیولوژی باشند. در سالهاي اخير، مراجع قانونگذاري جديد بيان داشته اند كه لزوم انجام هرگونه آزمايش راديوگرافي تنها با توجه به منفعتي كه براي بيمار دارد، ارزيابي ميشود. براي اينكه در اين مطالعات، حداكثر منفعت متوجه بيمار باشد بايد روشهاي راديوگرافي به گونه اي مناسب انتخاب شوند كه كمترين دوز انرژي تابش يونيزان به بيمار برسد، بنابراین همواره باید توجه داشت که استفاده از پرتوهای یونیزان باید با احتیاط و کاهش پرتوگیری همراه شود.

نکات ايمنی و بهداشت در طراحی تاريکخانه راديولوژی

• فضای اتاق رادیوگرافی ۱۸ متر مربع ۵/۴ × ۴ (بدون در نظر گرفتن رختکن و دستشویی)
• اتاق رادیوگرافی با OPG حدوداً ۲۲- ۲۰ متر مربع با نظر کارشناس دانشگاه
• اتاق عکسبرداری OPG به طور مجزا حداقل ۲ × ۵/۲ متر مربع
• عرض درب ورودی اتاق رادیوگرافی حداقل ۱۲۰ سانتی متر
• عرض درب ورودی اتاق کنترل ۸۰-۷۰ سانتی متر
• احداث یک واحد رختکن با حداقل مساحت یک متر مربع
• احداث یک واحد دستشویی با حداقل مساحت یک متر مربع
• فضای مورد نظر جهت احداث موسسه باید حداقل ۹۰ متر مربع باشد به شرح زیر:

اتاق رادیوگرافی + اتاق کنترل+ اتاق تاریکخانه + سالن انتظار + دفتر کار پزشک (حداقل ۸ متر مربع) + اتاق آماده سازی + اتاق استراحت کارکنان (حداقل ۸ متر مربع برای مراکز شبانه روزی) + دستشویی مخصوص پرسنل + انباربخش= ۹۰ متر مربع (حداقل)

• منبع تغذیه برق مرکز یا موسسه سه فاز و حداقل ۵۰ آمپر پیشنهاد می شود.
• ارتفاع از کف تا سقف ۲۷۰ سانتی متر.
• دیوار تا ارتفاع ۱۸۰ سانتی متر سرامیک شود.
• دیوار اتاق رادیوگرافی معادل ۲ میلیمتر سرب تا ارتفاع ۱۸۰ سانتیمتر (بهتر است قبل از سرب کوبی محل، از نظرات کارشناس استفاده شود).
• ارتفاع پاس کاست از کف تا لبه پایینی ۱۳۰ سانتیمتر باشد.
• ابعاد محل در نظر گرفته شده برای پاس کاست ۶۰×۰ ۴ سانتیمتر می باشد.
• اتاق کنترل باید دیوار مشترک با اتاق رادیوگرافی داشته باشد و موقعیت پنجره سربی به گونه ای باشد که تکنسین به بیمار تسلط کامل داشته باشد.
• ابعاد شیشه سربی ۳۵ × ۳۵ سانتی متر.
• داخل چارچوب درب های ورودی به اتاق رادیوگرافی باید بتون ریزی شود و یا سرب کوبی شود.
• ارتفاع شیشه سربی از کف اتاق تا مرکز شیشه ۱۵۰ سانتی متر (چارچوب شیشه با ورقه سربی به ضخامت ۲ میلیمتر پوشیده شود).
• درهای اتاق رادیوگرافی باید معادل ۲ میلی متر سرب داشته باشد و از دستگیره و لولاهای مناسب برای درب استفاده شود.
• نصب هواکش مناسب در اتاق رادیوگرافی الزامی است.
• اتاق رادیوگرافی تا حد امکان بدون پنجره باشد و اگر دارای پنجره است باید ارتفاع لبه پایینی آن تا کف اتاق از ۱۸۰ سانتی متر کمتر نباشد. در صورتیکه ارتفاع پنجره کمتر از حد تعیین شده باشد باید دارای شرایط زیر باشد:

الف) به فضای باز بدون تردد مشرف باشد.
ب) اگر به حیاط خلوت و یا ساختمان دیگر مشرف شود نباید روبروی آن پنجره دیگری باشد.

• مرکز بهتر است در طبقه همکف قرار بگیرد و در غیر اینصورت مجهز به آسانسور مناسب باشد.
• در صورتیکه مرکز شبانه روزی باشد اتاق استراحت پرسنل ضروری است.
• کف باید به گونه ای باشد که بتواند وزن دستگاه را تحمل کند و همچنین در دستگاه های سقفی، سقف باید بتواند وزن ریل و دستگاه را تحمل نماید.
• بین بوکی ایستاده و حداکثر مانور تخت (حرکت طولی تخت به سمت مخالف بوکی ایستاده) باید حداقل ۱ متر فاصله باشد.
• فضای پذیرش و انتظار باید متناسب با فعالیت مرکز در نظر گرفته شود.
• مساحت اتاق کنترل رادیوگرافی باید متناسب با میز فرمان باشد و یک دیوار مشترک با اتاق رادیوگرافی داشته باشد.

ویژگی های تخت راديولوژی

تخت رادیولوژی دو دسته هستند:

• تخت ساده با رویه شناور

در واقع یک میز ساده است رویه آن قابل حرکت است در حالت عادی رویه تخت توسط قفلهای الکترومکانیکی ثابت است با فشار دادن یک کلید قفلها رها شده و اپراتور می تواند رویه تخت را در جهات مختلف حرکت دهد. با رها کردن کلید قفلها دوباره فعال می شوند و رویه تخت در حالت مورد نظر ثابت می شود و مجهز به بوکی نیز می باشند.

• تخت R/F:

این تخت ها هم امکان انجام رادیوگرافی و هم فلوروسکوپی را فراهم میکند. عمل فلوروسکوپی توسط تیوپی که در زیر تخت است انجام می شود. هم محور باتیوب سریوگراف در روی تخت قرار دارد. برای رادیوگرافی تیوب دیگری که بر روی ستون نگهدارنده است از بالا تخت را پوشش می دهد. در برخی از انواع آنها رادیوگرافی و فلوروسکوپی توسط یک تیوب انجام پذیر است.
ویژگیهای عمومی تخت R/F عبارتند از:

1. قابلیت حرکت چرخش تخت
2. قابلیت حرکت رویه تخت
3. مجهز بودن به سریوگراف
4. مجهز بودن به بوکی
5. مجهز بودن تیوب زیر تخت به کلیماتور نوع اتوماتیک
6. رویه تخت دارای ضریب جذب اشعه خیلی کم باشد.

• تخت های کنترل از راه دور:

تختهایی طراحی ساخته شده اند می تواند کلیه امور مربوط به انجام فلوروسکوپی و اسپات فیلم را از اتاق کنترل انجام می دهند حرکات موردنیاز رادیولوژیست توسط میز فرمان مخصوص معمولاً در اتاق کنترل کنار میز فرمان است قابل اجرای می باشد.

علت سرب کوبی اتاق رادیوگرافی

سربکوبی به مجموع کارهایی اشاره می کند که با توجه به نصب ورق های سربی، مکانهای عکسبرداری ایزوله شده و مانع از خروج اشعه می شود. عملیات سرب کوبی جهت حفاظت از تمام افرادی است که در معرض تابش انواع اشعه قرار دارند. اثرات تابش اشعه ایکس می تواند برای سلامتی شما مضر باشد. سپرهای سربی یک لایه اضافی از محافظت در برابر تابش اشعه ایکس فراهم می کنند. این تجهیزات محافظت در برابر اشعه به پرستاران، پزشکان و تکنسین ها این امکان را می دهد تا در طی مراحل پشت یک سد بایستند. این موانع سرب اغلب در برنامه های پزشکی و دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد که متخصص مراقبت های بهداشتی در طول عمل نیاز به ایستادن در کنار بیمار دارد.

نسخه اصلی مطلب نکات ايمنی و بهداشت در طراحی تاريکخانه راديولوژی را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---