در مورد علل و درمان خارش پوستی چه می دانید؟

در نگاه کلی خارش سه علت مهم و اصلی دارد:

1. عوامل خارجی

این عوامل می توانند شامل:

• گرد و غبار
• فلزات (حساسیت به زیورآلات و بدلیجات فلزی)
• آلاینده ها
• تغییرات دما (گرما و سرما)
• مواد صنعتی
• مواد مخدر و اعتیادآور (برخی از مواد مخدر نظیر هرویین و کراک می توانند منجر به حساسیت و خارش های پوستی شدید نیز شوند).
• عفونت (بیماری هایی که منشأ عفونی دارند مانند آبله مرغان، گال و ... که باعث ایجاد خارش شدید می شوند).
• نیش حشرات (حشراتی که می توانند باعث خارش طولانی مدت شوند، شامل ساس، شپش و کنه (گال) هستند)
• پوست بسیار خشک (پوست بسیار خشک می تواند به شدت خارش داشته باشد)
• بیماری های پوستی (این بیماری ها شامل درماتیت آتوپیک، آبله مرغان، اگزمای دیشیدروتیک، فولیکولیت، پسوریازیس، نورودرماتیت، درماتوفیتوز، درماتیت سبورئیک، زونا و ...)
• لوازم آرایش
• حساسیت غذایی
• حساسیت عطری
• داروها
• آلرژی به لباس
• نور خورشید
• عوامل میکروبی و انگلی
• قارچ
• واکسن ها

و ...

2. عوامل داخلی

این عوامل شامل موارد زیر می باشد:

• بیماری های داخلی و عفونی
• اختلال تیروئید
• اختلالات خونی
• تغییراتی هورمونی، بدخیمی ها
• بیماری های گوارشی
• بیماری های التهابی پوست (خشکی، کهیر، پسوریازیس، لیکن پلان و ...)

3. عوامل روحی و روانی

این عوامل شامل:

• اضطراب
• افسردگی
• اختلالات خلقی
• توهمات ناشی از احساس حشره و موجودات ریز در زیر پوست

گاهی ترکیبی از عوامل داخلی خارجی می تواند باعث ایجاد خارش در پوست شود. به عنوان مثال کسی که زمینه بیماری آسم و آلرژی دارد اگر با عوامل تحریک کننده مانند عطر، دود، آلودگی هوا، مواد شیمیایی و گرد و غبار مواجه شود، دچار خارش می شود. به عبارتی استعداد ژنتیکی و بیماری داخلی فرد در مواجهه با عوامل محیطی و خارجی موجب خارش و یا تشدید خارش می شود.

کهیر و خارش با هم متفاوت هستند. کهیر منجر به لکه های قرمز و خارش دار روی پوست می شود. به عبارتی همیشه کهیر با خارش همراه می باشد اما همیشه خارش همراه با کهیر نیست.

اگر برای درمان خارش به پزشک مراجعه می کنید؛ موارد زیر را به پزشک معالج خود بگویید:

1. محل خارش:

• سر، تنه، کشاله ران یا تمام بدن؛ به طور مثال در بیماری های قارچی خارش بیشتر در کشاله ران همراه با قرمزی و پوسته ریزی می باشد.

2. زمان خارش:

• شب یا روز ؛ برای مثال در گال خارش شبانه می باشد.
• بعد از ورزش یا استحمام
• تماس با موادی خاص مثل سیمان یا فلزات
• خوردن غذایی خاص

3. مدت خارش و فواصل خارش:

• مثلاً روزی یکبار، هفتگی و یا بطور نامشخص

4. علائم همراه با خارش:

• اگر با خارش علائمی چون تنگی نفس، سرگیجه، تهوع و افزایش ضربان قلب، درد و دل پیچه، وزوز گوش و ... وجود داشته باشد، در آن صورت خارش می تواند نشانی از کم خونی، اختلال تیروئید یا بیماری های داخلی، هورمونی باشد.

5. خارش در دیگر اعضاء خانواده و یا افرادی که با شما ارتباط دارند:

• باید بررسی کیند که آیا افراد دیگر خانواده، هم باشگاهی شما، همکار و یا دوستان نزدیک شما نیز خارش دارند یا نه. زیرا در برخی از بیماری ها مثل گال، شپش و ... ممکن است چند عضو خانواده خارش داشته باشند.

6. علائم پوستی همراه با خارش:

• به طور مثال اگر خارش با ضایعات کوچک آبدار همراه باشد، ممکن است آبله مرغان باشد. اگر با ضایعات چرکی در حاشیه محل خارش همراه باشد،، ممکن است قارچ یا کاندیدا باشد. اگر با ضایعات برجسته قرمز رنگ و گذرا همراه باشد، ممکن است کهیر باشد. اگر با تورم لب و چشم و گلو همراه باشد، ممکن است آنژیوادم باشد.

چگونه خارش پوست را تسکین دهیم؟

هر کسی هر چند وقت یکبار دچار خارش می شود. با این حال، اگر خارش بیش از شش هفته طول بکشد، به عنوان یک خارش مزمن در نظر گرفته می شود و به احتمال زیاد زندگی شما را مختل می کند. برای کمک به تسکین خارش پوست، نکات زیر را دنبال کنید.
دلایل زیادی برای خارش پوست وجود دارد. خارش می تواند نتیجه یک بیماری پوستی مانند اگزما، زونا، کهیر یا پسوریازیس باشد یا می تواند نشانه یک بیماری مسری مانند گال یا کرم حلقوی باشد.

برای کمک به تسکین خارش پوست، نکات زیر را توصیه می کنیم:

• یک پارچه سرد و مرطوب یا کیسه یخ را روی پوستی که خارش دارد بمالید. این کار را حدود پنج تا 10 دقیقه یا تا زمانی که خارش فروکش کند، انجام دهید.
• حمام بلغور جو دوسر بگیرید. این می تواند بسیار تسکین دهنده باشد، به خصوص برای تاول ها یا ترشحات پوستی ناشی از آبله مرغان، کهیر، پیچک سمی یا آفتاب سوختگی
• پوست خود را مرطوب کنید. همیشه یک مرطوب کننده بدون مواد افزودنی، عطر و عطر انتخاب کنید.
• از بی حس کننده های موضعی حاوی پراموکسین استفاده کنید.
• از عوامل خنک کننده مانند منتول یا کالامین استفاده کنید. همچنین می توانید مرطوب کننده خود را در یخچال قرار دهید تا به این اثر خنک کننده کمک کند.
• هنگام درمان پوست خود، از خاراندن خودداری کنید، زیرا این کار باعث تحریک بیشتر پوست شما می شود و می تواند خطر ابتلا به عفونت پوست را افزایش دهد. همچنین ایده خوبی است که اقداماتی را برای کمک به جلوگیری از خارش پوست خود انجام دهید.

برای کمک به جلوگیری از خارش، نکات زیر را توصیه می کنیم:

• با آب ولرم نه داغ حمام کنید. سعی کنید حمام یا دوش گرفتن خود را فقط به 10 دقیقه محدود کنید.
• همیشه از لوسیون ها، صابون ها و مواد شوینده «بدون عطر» استفاده کنید تا تحریک را به حداقل برسانید. مراقب محصولاتی که برچسب «بدون بو» دارند، باشید، زیرا ممکن است هنوز دارای مواد شیمیایی باشند که می تواند پوست شما را تحریک کند.
• طبق دستور متخصص پوست، قبل از مرطوب کردن، از داروها استفاده کنید. سپس، مرطوب کننده خود را به تمام نواحی پوست خود، از جمله مناطقی که با دارو درمان شده اند، بمالید.
• لباس های گشاد و نخی بپوشید. پشم و سایر پارچه های با احساس خشن می توانند پوست شما را تحریک کرده و باعث خارش شدید شوند.
• از تغییرات شدید دما اجتناب کنید. محیطی نسبتاً خنک و با رطوبت خنثی در خانه خود حفظ کنید. اگر مستعد خشکی پوست و اگزما هستید در زمستان از مرطوب کننده استفاده کنید.
• استرس را کاهش دهید، زیرا استرس می تواند خارش شما را بدتر کند.
• اگر خارش شما با درمان خانگی برطرف نشد، به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. برخی از افراد بیش از یک دلیل برای خاراندن دارند و متخصص پوست می تواند با شما همکاری کند تا علت را بیابد و خارش شما را تسکین دهد.

آیا مصرف داروهای ضدخارش همیشه کارساز است؟

برای رفع خارش همیشه نیاز به مصرف داروهای ضدخارش نیست. نمونه های زیر را ملاحظه کنید:

• در بیماران دیالیزی، خارش یکی از نشانه های ضرورت دفع مواد زائد بدن توسط دیالیز می باشد.
• در بیمار مبتلا به کم خونی درمان کم خونی و مصرف آهن موجب رفع خارش می شود.
• در کودک مبتلا به انگل روده ای داروی ضد انگل برای رفع خارش ضروری است.
• در افراد مسن، افسردگی نهفته و اختلالات روحی موجب خارش می باشد لذا رفع بیماری روحی موجب بهبود خارش است.
• اگر فردی کم کاری تیروئید و خارش دارد، بهتر است به جای مصرف فراوان داروهای ضد خارش، اختلال تیروئید را اصلاح نماید که خود درمان خارش نیز می باشد.

چه بیمارانی نیازمند آزمایش هستند؟

• اگر خارش بیش از 4 هفته ادامه یابد آزمایش کامل ضروری می باشد.
• از ایندکس های خون، آنزیم های کبدی، کلیوی، بیماری های رماتیسمی، تیروئید، پاراتیروئید، عفونت های اداری، انگلی ویروسی، هپاتیت و در سنین بالا حتماً بدخیمی های خونی و دستگاه گوارش مدنظر باشد.
• همچنین در آزمونی به نام پچ تست، حساسیت فرد نسبت به عامل خارجی مشخص می شود.

چگونه خودمان علت خارش را پیدا کنیم؟

• فراموش نکنیم یکی از راه های مهم تعیین علت و یا عامل خارش، نگارش دقیق عوامل و زمان خارش می باشد.
• با این شرح هر وقت دچار حمله خارش شده اید حدود چند ساعت قبل از خارش همه رفتارها از خوردن انواع غذاها، ورزش، محل حضور، داروهای مصرفی احتمالی، استخر، تماس با گل و گیاه، پوشش بدن، خشونت یا عصبانیت، مصرف ماده خاص و هر موضوعی که به آن مشکوک می باشید را یادداشت نمایید.
• در حمله خارش بعدی، مجددا موارد بالا را یادداشت کنید.
• سرانجام پس از دهمین بار، یادداشت ها را کنار هم قرار دهید و بررسی کنید.

قطعاً موارد مشترکی را در 10 یادداشت خود خواهید یافت که راهنمای بسیار خوبی برای یافتن علت حملات خارشی شما می باشد.

درمان خارش

مهمترین اقدام در درمان خارش، یافتن علت و پرهیز از آن است چراکه اگر علت را برطرف نکنید به رغم حتی بهترین داروها همچنان خارش شما را آزار خواهد داد.
به یاد داشته باشیم مصرف طولانی مدت داروهای ضد خارش نه تنها اثر خواب آلودگی، افزایش اشتها و چاقی را در پی خواهد داشت، بلکه موجب افزایش میزان مصرف دارو و قرص می شود.
به همین خاطر یافتن علت خارش و پرهیز از آن از مصرف دارو مهمتر و با ارزش تر می باشد.

توجه:

گاهی به منظور رفع خارش ممکن است نیازی به قرص و داروی ضد خارش نباشد.
- به عنوان مثال در بیماران دیالیزی، خارش یکی از نشانه های ضرورت دفع مواد زائد بدن توسط دیالیز می باشد.
- در بیماران مبتلا به کم خونی درمان کم خونی و مصرف آهن موجب خارش می شود.
- در کودک مبتلا به انگل روده ای داروی ضد انگل برای رفع خارش ضروری است.
- در افراد مسن، افسردگی نهفته و اختلالات روحی موجب خارش می باشد لذا رفع بیماری روحی موجب بهبود خارش است.
-اگر فردی کم کاری تیروئید و خارش دارد، بهتر است به جای مصرف فراوان داروهای ضد خارش، اختلال تیروئید را اصلاح نماید که خود درمان خارش نیز می باشد.

نکته بسیار مهم:

- داروهای ضد خارش نسل جدید بدون اثر خواب آوری و چاق کنندگی اثر ضد خارش دارند لذا لازم است با نظر پزشک معالج دارو مصرف کنید (داروهای ضد خارش یا آنتی هیستامین را با رعایت سایر موارد از رژیم غذایی همراه نمایید).
به همه بیمارانی که دچار حملات خارشی می شوند، توصیه می شود هر غذا و خوردنی حتی آبمیوه می تواند موجب خارش باشد که در آن صورت لازم است فرد مبتلا به خارش از آن ماده خاص پرهیز نماید. به طور مثال پرهیز از انواع فست فود، غذاهای سرخ کردنی، افزودنی های خوراکی، سس فلفل، ادویه جات، شکلات ها و کنسروها، ماهی و ...

بررسی چند مورد تأثیرگذار در خارش پوستی

• مواد خوشبو کننده و نور آفتاب

گاهی قرار گرفتن دو عامل خارجی در کنار هم میتواند با هم موجب خارش پوست شما شود. به عنوان مثال اگر به صورت یا گردن خود، ادکلن یا ماده خوشبو کننده بزنید و همزمان در معرض نور آفتاب قرار بگیرید، دقیقاً در همان محل دچار قرمزی و خارش خواهید شد.

• خارش در مجاورت گیاهان و جنگل و نور آفتاب

به طور مثال اگر وارد باغ یا جنگلی شوید و دست شما با ترشحات گیاهی تماس پیدا کند و در همان زمان نور آفتاب به ترشحات باقیمانده بر روی دست شما بتابد، موجبات قرمزی و خارش دست شما را فراهم می آورد.

خارش موضعی تا منتشره

گاهی در گزش حشرات فقط در محل گزش دچار التهاب و خارش می شویم اما در صورت تکرار و یا گاهی با یک گزش در سراسر بدن دچار خارش می شویم. برای همین در خارش تمام توجه کنیم آیا گزشی توسط حشره ای داشته ایم یا خیر؟
رنگ مو، تاتو، لوازم آرایشی، ضد عفونی کننده ها و بعضی از محصولات بهداشتی نیز می توانند از خاش موضعی تا منتشره موجب خارش شدید و گسترده باشند.

ساخت و ساز و خارش

اگر اخیراً درگیر ساخت و ساز ساختمان هستید و یا در همسایگی شما ساخت و ساز صورت می گیرد، ممکن است خارش را تجربه کنید. گچ و سیمان از علل مهم خارش می باشند به گونه ای که غبار ساخت و ساز می تواند موجب خارش و کهیر باشد.
به عنوان مثال کارگر ساختمان در روزهای اول کار، فقط بعد از مواجهه مستقیم با سیمان در همان دست تماس یافته دچار خارش می شود، اما در ادامه به جایی خواهد رسید که فقط با استشمام اندکی از غبار سیمان دچار خارش در تمام بدن می شود و دیگر نیازی به تماس مستقیم با سیمان ندارد.

نکته بسیار مهم:

باید بدانید اگر به ماده ای حساس هستید و آن ماده باعث ایجاد خارش در پوست شما می شود، در تماس های بعدی هم وسعت خارش بیشتر می شود و هم شدت خارش. و مهم تر اینکه سریع تر دچار خارش خواهید شد.
بنابراین تماس بیشتر و مکرر با عامل خارش:
1. وسعت خارش بیشتر می شود.
2. شدت خارش افزوده می شود.
3. زودتر خارش شروع می شود.
بنابراین از عواملی که باعث خارش پوستی در شما می شود، پرهیز کنید.

نسخه اصلی مطلب آیا دچار خارش پوستی شده اید؟ را در سایت دکتر پرستو خسروانی بخوانید.

---