پوست به عنوان مانعی برای محافظت از داخل بدن عمل می کند با سلول های ویژه سیستم ایمنی که می تواند بدن و پوست را از ویروس ها، باکتری ها و دیگر تهدیدات پنهان محافظت کند. اگر سلول های پوست هر نوع ماده مشکوک را تشخیص دهند، یک واکنش ایجاد می کنند که باعث التهاب ناحیه می شود. پزشکان به این التهاب به عنوان درماتیت اشاره می کنند که می تواند منجر به خارش شود. خارش پوست، حس ناخوشایندی در پوست است که شما را به خراشیدن و خاراندن پوست خود تحریک می کند. خارش پوست از علائم مشخصه بسیاری از بیماری های پوستی و از نشانه های غیر معمول برخی از بیماری های سیستمیک است. این خارش ممکن است موضعی یا عمومی باشد و می تواند به عنوان یک بیماری حاد یا مزمن رخ دهد. خارش بدن، احساسی تحریک کننده و غیرقابل کنترل است که باعث می شود بخواهید برای رفع آن، پوست خود را بخارانید. برخی از علل احتمالی خارش پوست شامل بیماری های داخلی و بیماری های پوستی هستند. درصورتی که از علت خارش بدن خود آگاه نیستید مهم است که با پزشک در این مورد صحبت کنید. پزشک می تواند علت زمینه ای خارش بدن را شناسایی کند و روش های درمانی را برای آن توصیه کند.

علائم خارش پوست

ممکن است، مناطق کوچک و خاصی از پوستتان نظیر دست، پا یا تمام بدنتان بخارد. این مشکل، گاهی بدون هیچ تغییر قابل ملاحظه ای روی پوست رخ می دهد و گاهی نیز با علائم زیر همراه است:

• قرمزی پوست
• برآمدگی، لک پوست یا تاول
• خشکی یا ترک پوست
• پوسته پوسته شدن یا چربی پوست

دلایل خارش پوست

واکنش آلرژیک

قرمزی و ناراحتی پوستی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدنتان نسبت به آلرژن های پوست واکنش نشان بدهد. واکنش های آلرژیک شدید و ناگهانی می توانند باعث بروز تورم و تنگی نفس شوند؛ به همین دلیل نیاز به رسیدگی فوری دارند. خارش و تاولی که چند دقیقه تا چند ساعت پس از تماس با آلرژن ها در بدن ایجاد می شود، علائم واکنش آلرژیک هستند.

• مصرف برخی داروها
• داروهای ضد قارچ
• مسکن های از بین برنده درد
• داروهای ضد انعقاد خون
• آنتی بیوتیک ها (به ویژه مواردی که پایه سولفونامیدی دارند).

درماتوگرافی

اگر بعد از خاراندن آرام بدن، رد باریک برجسته و قرمز رنگی روی پوست باقی بماند که محو شدن آن ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد، ممکن است فرد مبتلا به بیماری درماتوگرافی باشد. هنوز علت دقیق این بیماری مشخص نیست؛ اما پزشکان می گویند اضطراب، عفونت ها، مواد آلرژی زا یا داروهایی مثل پنی سیلین می تواند علت بروز این مشکل باشد. درماتوگرافی یک مشکل پوستی جدی است که بر اثر آن پوست به تماس حساس می شود و هیستامین زیادی تولید می کند.

آلرژی غذایی

این نوع از انواع بیماری های پوستی خارش دار یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. مراقبت های فوری ممکن است لازم باشد. زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما به مواد رایج موجود در غذاها یا نوشیدنی ها واکنش نامناسبی نشان دهد. علائم از خفیف تا شدید است و شامل عطسه، خارش چشم، تورم، بثورات پوستی، کهیر ، گرفتگی معده، حالت تهوع، استفراغ و مشکل تنفس است. بسته به پاسخ سیستم ایمنی بدن شما، علائم ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف غذایی رخ دهد که باعث واکنش آلرژیک شود. غذاهای محرک آلرژی عبارتند از: شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی، ماهی، صدف، آجیل درخت، گندم و سویا

گال

بیماری گال یک بیماری پوستی مسری همراه با خارش شدید است که این خارش، جوش های ریز قرمزرنگی را در پوست ایجاد می کند. اين بيماری شايعترين بیماری پوستی خارش دار در جهان است و به نام های گال، جرب یا Scabies هم شناخته می شود. عامل ايجاد كننده گال كه «هيره» ناميده می شود، بعد از ورود به بدن فرد در پوست زندگی می کند و زیر پوست برای خود سوراخ ها و کانال های زیرپوستی را ایجاد می کند.

کاندیدا

معمولاً در چین های پوستی (زیر بغل، باسن، زیر پستان، بین انگشتان دست و پا) ایجاد می شود. با خارش، سوزش و سوختگی بثورات قرمز با ظاهر مرطوب و پوسته خشک در لبه های بثورات شروع می شود. با تاول و جوش هایی که ممکن است به باکتری آلوده شوند، به ترک پوست و درد منجر می شود.

درماتیت آتوپیک یا اگزما

در این اختلال، لکه های خشک، پوسته پوسته یا بثورات برآمده را روی پوست خود می بینید. علت اگزما هنوز روشن نیست؛ اما معمولاً خارش پوست در اگزما شدید است. کودکانی که در خانواده ی خود سابقه ی آسم یا حساسیت (آلرژی) دارند، بیشتر ممکن است به اگزما دچار شوند. حساسیت های غذایی خاص و خاراندن پوست، اگزما را بدتر می کند.

درماتیت تماسی

این بثورات خارش دار ناشی از واکنش به چیزی است که در تماس با پوست است. تشخیص علت ایجاد این بثورات گاهی نیازمند بررسی فراوان است. فلزات موجود در جواهر، لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات پاک کننده ای که استفاده می کنید، ممکن است علت درماتیت تماسی باشند. پیچک سمی نیز نوعی درماتیت تماسی را ایجاد می کند. برای درمان درماتیت تماسی باید از چیزهایی که فکر می کنید علت ایجاد آن است، بپرهیزد.

خشکی پوست

اگر پوستتان خشک باشد، با خارش متوجه خشکی آن می شوید. خشکی پوست، به ویژه، در فصل زمستان و در مکان هایی که هوا خشک است، بدتر می شود. این مشکل با افزایش سن، شایع تر می شود.

پسوریازیس

در این بیماری، بدن شما سلول های پوستی را بیش از اندازه تولید می کند. این سلول ها در لکه های التهابی خارش دار روی سطح پوست جمع می شوند. بیماری پسوریازیس نتیجه ی فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی است.

بیماری کلیوی

بیماری های کلیه هم می توانند علائم خود را روی سطح پوست بروز دهد و در موارد شدید موجب خارش پوست شوند. کلیه ها مواد و عناصر خطرناک و سمی را در درون سیستم بدن تصفیه می کنند. اگر در اثر بیماری کلیه این عمل به درستی انجام نگیرد، متابولیت هایی ساخته می شود که در سطح پوست جمع شده و موجب خارش آن می شود. این نوع از خارش سطح وسیعی از پوست را در برمی گیرد و خارش بدن در شب به بالاترین حالت خود می رسد.

بیماری نخاعی

ظاهر شدن خارش مداوم وسط کمر (بدون جوش یا دانه) می تواند نشانه ی نوروپاتی، نشانه ای از عصبانیت باشد. قبل از ارائه درمان، پزشکان ابتدا بیماری نخاعی را به عنوان یک علت، شناسایی می کنند. تحقیقات نشان داده است که بیماری ستون فقرات، چه به علت سن یا آسیب، می تواند بر عصب فشار وارد کند و آن را خراب کند که باعث احساس خارش در پوست می شود. خارش های نوروپاتی ممکن است در یک سمت بدن و یا هر دو طرف رخ دهد؛ اما اگر خراش تسکین نداشته باشد، هشداری بزرگ است.

راش پوستی

راش پوستی یا بثورات پوستی به حالت خاصی گفته می شود که مانند برآمدگی های قرمز رنگ در نقاط مختلف پوست ایجاد می شود و خصوصیت بارز آن ایجاد خارش شدید است. بعضی مواقع نیز حالت ملتهب یا پوسته پوسته شده را ایجاد می کند.

سرخک

علائم بیماری سرخک شامل تب، گلودرد، قرمزی پوست، آبریزش بینی، خارشو از دست دادن اشتها و سرفه است. سه تا پنج روز بعد از ظهور اولین علائم، قرمزی پوست در نواحی صورت و بدن مشهود می شود.

آبله مرغان و زونا

یکی دیگر از رایجترین دلیل خارش بدن آبله مرغان و زونا است. هنگام ابتلا به این بیماری احساس سوزش، خارش و درد موضعی قبل از بروز تاول ها به سراغ شما می آید. در آبله مرغان یا بیماری زونا با جوش هایی قرمزرنگ و پر از مایع مواجه هستیم و بسیار خارش دارد و تمام قسمت های بدن را در برمی گیرد.

سیروز کبدی

سیروز کبدی یکی دیگر از دلایل خارش بدن است. سیروز کبد وضعیتی را توصیف می کند که در آن بافت زخم به تدریج جایگزین سلول های سالم کبدی می شود. سیروز کبدی یک بیماری پیشرفته است که طی سال ها به آرامی در حال رشد است. در صورت عدم درمان این بیماری و ادامه یافتن این روند، عملکرد کبدی مختل می گردد.

لنفوم

از 5 تا 30 درصد لنفومها مانند هوجکین و غیر هوجکین می تواند خارش داشته باشد. خارش با تحریک یا بدون تحریک، می تواند اولین علامت بیماری هوجکین باشد که احتمالاً ناشی از سیتوکین ها، مولکول های سیگنال سلولی است که موجب التهاب در پاسخ به عفونت می شود. اگر پزشک شما به لنفوم شک کند، ممکن است اشعه ایکس تجویز کند تا بیماری را از بین ببرد. اگر این بیماری تشخیص داده شد، خارش پس از شروع شیمی درمانی یا پرتودرمانی به زودی متوقف خواهد شد.

کهیر

تاول های برجسته و خارش آوری که بعد از تماس با مواد حساسیت زا روی پوست ایجاد می شوند، کهیر هستند. شکل کهیر می تواند گرد و کوچک، حلقه ای یا به اشکال نامشخص باشد. قرمزی، برافروختگی و دردناک بودن پوست در هنگام لمس کردن آن از نشانه های کهیر هستند.

تشخیص خارش پوست

برای تشخیص علت خارش پوست ممکن است از پوست نمونه برداری شده یا برای بررسی علائم از شما نمونه ی خون گرفته شود.

عوارض خارش پوست

در صورتی که خارش پوست بیشتر از شش هفته ادامه پیدا کند می تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار بدهد. به عنوان مثال، می تواند نظم خواب را به هم بزند یا منجر به بروز افسردگی و اضطراب شود. علاوه بر این، طولانی شدن خارش می تواند باعث تشدید خارش و بروز التهاب و عفونت در پوست شود.

درمان های خانگی خارش بدن

علاوه بر دریافت مشاوره پزشکی، روش های خانگی زیر نیز می توانند به بهبود خارش بدن کمک کنند:

• حداقل یک یا دو بار استفاده روزانه از کرم مرطوب کننده باکیفیت بر روی پوست خود
• استفاده از پماد ضد خارش، مانند پماد هیدروکورتیزون بدون نسخه، برای کمک به تسکین خارش
• استفاده از کمپرس خنک و مرطوب در ناحیه آسیب دیده
• حمام ولرم
• استفاده از صابون ها و شوینده های ملایم بدون رنگ یا عطر
• اجتناب از موادی که موجب تحریک پوست یا واکنش آلرژیک می شوند مانند نیکل و پشم

شاید مهم ترین اقدام خودمراقبتی در هنگام دچار شدن به خارش بدن، خودداری از خاراندن پوست است؛ زیرا خاراندن درنهایت می تواند باعث آسیب بیشتر به پوست و التهاب آن شود و درنتیجه خارش را تشدید کند. اگر استفاده از پمادهای بدون نسخه به شما کمکی نکرده است، اگر بثورات پوستی شما گسترده شده است یا اگر علاوه بر خارش بدن، علائم دیگری را نیز تجربه می کنید مهم است که در مورد شرایط خود صحبت کنید.

درمان پزشکی خارش بدن

انتخاب روش درمان به علت خارش بستگی دارد. اگر به خشکی پوست دچار هستید، ممکن است تمام آن چیزی که نیاز دارید یک کرم مرطوب کننده باشد. در ادامه با درمان سایر علل خارش بدن آشنا می شوید.

1. اگزما، درماتیت یا کهیر: پزشک ممکن است برای درمان این موارد و سایر بیماری های پوستی ، داروهای کورتیکواستروئید موضعی را تجویز کند. این داروها را می توان مستقیماً بر روی پوست اعمال کرد تا خارش بدن رفع شود. مهارکننده های موضعی کلسینئورین و آنتی هیستامین های خوراکی نیز می توانند به بهبود خارش ها کمک کنند.
2. آلرژی: آنتی هیستامین های خوراکی داروهایی ضدحساسیت هستند که اغلب برای درمان آلرژی استفاده می شوند. برخی از این داروها شامل کلاریتین، زیرتک و بنادریل هستند.
3. عفونت های قارچی: بیماری پای ورزشکار و سایر عفونت های قارچی را می توان با داروی ضدقارچ درمان کرد. داروهای موضعی این عفونت ها شامل پمادها و شامپوها می شوند. پزشک ممکن است برای عفونت های شدید، داروی خوراکی تجویز کند. داروهایی که بیشترین استفاده را دارند تربینافین یا لامیزیل هستند.
4. نیش حشرات: آنتی هیستامین های موضعی می توانند خارش ناشی از نیش حشرات را بهبود ببخشند. برای جلوگیری از گزش می توانید از حشره کش استفاده کنید. از سالم بودن توری پنجره ها نیز مطمئن شوید و بدن خود را با پوشیدن لباس، بپوشانید.
5. اگر به پسوریازیس یا نارسایی کلیه دچار هستید و عدم استفاده شما از دارو ضروری است، ممکن است پزشک برای شما از درمان های جایگزین استفاده کند. یکی از این روش های درمانی، نوردرمانی یا فتوتراپی است. در این نوع درمان، پوست شما در معرض طول موج های خاصی از اشعه ماوراءبنفش قرار داده می شود تا خارش بدنتان تسکین یابد.

نسخه اصلی مطلب چرا دچار خارش پوست میشویم؟ را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---