پیرشدن پوست، روندی طبیعی است که با افزایش سن اتفاق می افتد؛ اما قرار گرفتن طولانی مدت زیر اشعه خورشید و استفاده از سولاریوم می تواند سرعت پیری پوست را افزایش دهد. سلولهای پوست دارای DNA هستند که این پروتئین حاوی دستورالعملهای مربوط به هدف آن سلول است. در طول عمر ممکن است این ماده آسیب ببیند؛ ولی وقتی سلول جوان است قادر است به صورت کارآمد این آسیب را ترمیم کند. همزمان با افزایش سن سلولها توان خود را در ترمیم DNA از دست می دهند بدین ترتیب DNA آسیب بیشتری می بیند و سلول دیگر کارکرد طبیعی و مؤثر نخواهد داشت که این فرآیند پایه و اساس روند پیری پوست است.

بیماری های پوستی دوره سالمندی

پیری پورپورا

پوست افراد مسن نازک تر است و به راحتی دچار اختلال و مشکل می شود. عروق خونی نیز به راحتی دچار اختلال می شوند و منجر به کبودی هایی به نام پورپورای پیری می شوند. پورپورای پیری معمولاً در ساعد دیده می شود. وجود آن نشان دهنده کمبود ویتامین یا مشکلات جدی خونریزی نیست. پس از این آسیب، پوست به آرامی بهبود می یابد.

گزروس/اگزمای استئاتوز

با افزایش سن میزان چربی پوست کاهش می یابد و پوست خشک شده و به راحتی پوسته پوسته می شود. خشکی پوست باعث خارش پوست می شود و احساس خشکی و سفت شدن در پیری شایع است. پوست خشک دارای سطحی خشن و پوسته پوسته است. این خشکی در قسمت فوقانی کمر و اندام ها، به ویژه ساق پا دیده می شود. گاهی اوقات اگزمای استئاتوز در مناطق خشک پوست و بیشتر در افراد مسن ایجاد می شود. این بیماری به شکل نقاط تیره قرمز، پوسته پوسته و گرد دیده می شوند. گاهی اوقات، شکاف های پوسته پوسته قرمز متمایز در یک الگوی نامنظم توری شبیه چینی ترک خورده ظاهر می شود.

عفونت های پوستی

• عفونت باکتریایی

شکاف ها و ترک های روی پوست خشک سالمند باعث می شود باکتری ها وارد پوست شده و باعث عفونت سطحی شوند. گال یک عفونت پوستی بسیار خارش آور است که توسط کنه به وجود می آید. این آلودگی اغلب در میان افراد مسنی که در خانه های شلوغ زندگی می کنند، شایع است. گاهی اوقات پوسته پوسته شدن می تواند کل بدن (گال نروژی) را بپوشاند.

• عفونت های کرم حلقوی

افراد مسن اغلب دچار عفونت کرم حلقوی در ناخن ها و پوست، به ویژه در پاها می شوند. عفونت کرم حلقوی ناخن ها به صورت تغییر رنگ و ضخیم شدن ناخن ها ظاهر می شود. عفونت کرم حلقوی پا ممکن است علاوه بر تغییر رنگ، قرمزی و تاول را نشان دهد.

تغییرات رنگدانه ای

• کک و مک های پیری

لکه های قهوه ای که شبیه کک و مک هستند یکی از مشکلات پوست صورت در سنین بالا است. گاهی اوقات کک و مک پیری نامیده می شوند؛ اما بزرگتر و نامنظم تر از کک و مک هستند. این لک ها در نتیجه آسیب پوست از نور خورشید ایجاد می شوند. اگر کک و مک ها بزرگتر یا ضخیم تر شوند یا پوسته ای ایجاد کنند، برای بررسی سرطان باید با پزشک مشورت کنید.

• اختلالات تاول زا

افراد مسن می توانند به دلایل مختلف دچار اختلالات تاول شوند. یکی از اختلالات تاول شایع تبخال زوستر است که به آن زونا نیز می گویند که فعال شدن مجدد ویروس آبله مرغان است که فرد مبتلا در جوانی دچار آن شده است. این مشکل به صورت یک نوار تاول در یک طرف سر یا بدن یا در امتداد یک اندام ظاهر می شود و می تواند بسیار دردناک باشد.

• پمفیگوئید تاولی

مشکلات تاول همچنین می تواند به دلیل اختلال ایمنی باشد. یک بیماری شایع در این گروه از اختلالات، پمفیگوئید بولوس است که در آن فرد تاول های بزرگ زیادی دارد که روی پوست قرمز یا معمولی او ظاهر می شود. این بیماری معمولاً برای سرکوب تاول ها نیاز به داروهای قوی دارد.

رشد پوست

افراد مسن نیز ممکن است مستعد رشد پوست باشند. رویش های خوش خیم پوست نیازی به درمان ندارند؛ اما رشد سرطانی باید زودتر برداشته شود تا از گسترش آن به سایر نقاط بدن جلوگیری شود. در صورت شک، همیشه با پزشک مشورت کنید. متخصص پوست می تواند تشخیص دهد که رشد پوست شما خوش خیم است یا سرطانی.

رشد غیر سرطانی پوست

افراد مسن می توانند بسیاری از رشدهای خوش خیم پوست را در انواع مختلف شاهد باشند. اینها شامل کراتوزهای سبورئیک هستند که لکه های زمخت و قهوه ای مایل به سیاه هستند. آنژیوم های گیلاس (برجستگی های قرمز تیره)؛ و هیپرپلازی چربی (برجستگی های زرد متشکل از غدد چربی).

رشد سرطانی پوست

افراد مسنی که در اوایل زندگی خود در معرض نور آفتاب قرار گرفته اند ممکن است رشد پوستی پیش سرطانی به نام کراتوز خورشیدی و سرطان های پوستی مانند کارسینوم سلول های پایه و سرطان سلول سنگفرشی ایجاد کنند. کارسینوم سلول بازال و سرطان سلول سنگفرشی بیشتر در صورت ظاهر می شوند و برخی از مشکلات جدی پوست صورت در سنین بالا هستند. این بیماری ها به صورت برجستگی های کوچک شروع می شوند و به تدریج بزرگ می شوند تا زمانی که زخم می شوند. این زخم ها ممکن است رنگ صورتی یا مشکی داشته باشند. در صورت بزرگ شدن پوست یا زخم غیر قابل التیام به پزشک مراجعه کنید. شایع ترین نوع سرطان پوست کارسینوم سلول بازال نامیده می شود. این یک سرطان با رشد آهسته است. نوع دیگر سرطان پوست کارسینوم سلول سنگفرشی است. این سرطان به صورت لکه های قرمز، پوسته پوسته یا رویش های صورتی ظاهر می شوند. گاهی اوقات می توانند بسیار بزرگ و فراگیر باشند. خال های سرطانی کمتر رایج هستند؛ اما در صورت عدم درمان سریع گسترش می یابند. آنها به صورت خال هایی با حاشیه های نامنظم، رنگهای نامنظم و اشکال نامطلوب ظاهر می شوند.

واکنش نامطلوب دارویی

از آنجایی که افراد مسن تمایل به دریافت داروهای متعدد برای مشکلات مختلف پزشکی دارند، احتمال بروز واکنشهای نامطلوب نسبت به داروها بیشتر است. شایع ترین واکنش نامطلوب به داروها در پوست مشاهده می شود، مشکلاتی که می تواند به صورت بثورات قرمز، خارش دار یا تاول ظاهر شود. لازم است که چنین بثوراتی سریعاً تشخیص داده شود تا داروی مضر قطع شود و در نتیجه از جدی شدن بیش از حد آسیب ناشی از دارو جلوگیری شود. مهم است که مستندات داروهای تجویز شده یا غیرقابل مصرف را ثبت کنید. هنگام مشورت با پزشک حتماً مستندات همه داروها را همراه داشته باشید.

درماتیت استاز

گردش خون ضعیف در برخی از افراد مسن در پاها وجود دارد که منجر به ایجاد بثورات در اطراف مچ پا می شود که به آن درماتیت استاز می گویند. بدون درمان، ممکن است منجر به زخم های پوستی شود.

مراقبت از پوست در سالمندی

مشکلات پوستی سالمندان به یکباره ایجاد نمی شوند و افراد باید از دوران جوانی مراقبت از پوست را آغاز کنند. مواردی که در سلامتی پوست و جلوگیری از مشکلات پوستی مؤثر هستند شامل:

محافظت کردن از پوست در برابر نور خورشید

اگر توصیه می شود که زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید را محدود کنید، بدین معنا نیست که از خانه خارج نشوید و خود را از قرار گرفتن در معرض آن محروم کنید. بلکه تنها باید در زمان های اوج آفتاب از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب خود داری کنید یا حداقل با محافظت بیشتری در معرض آن قرار بگیرید. آفتاب یکی از عوامل اصلی چروک، لک پوستی سرطان و خیلی از مشکلات پوستی دیگر است.
پس هنگام قرار گرفتن در معرض آن موارد زیر را رعایت کنید:

1. سعی کنید در تابستان از ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از آفتاب دور بمانید.
2. از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 15 استفاده کنید و هر 2 ساعت آن را تجدید کنید.
3. از لباس های پوشیده، کلاه آفتابی و دستکش استفاده کنید.
4. قرار گرفتن در معرض آب و آفتاب به صورت همزمان می تواند موجب آفتاب سوختگی شود، پس هنگامی که در دریاچه، دریا، استخر و یا اقیانوس هستید مراقب پوست خود باشید.

عدم استعمال سیگار

یکی از مواردی که به پوست سالمندان آسیب می رساند مصرف سیگار است. سیگار کشیدن چین و چروک پوست را افزایش می دهد و آن را پیرتر نشان می دهد. دلیل این اتفاق تأثیرگذاری سیگار بر کلاژن و الاستین پوست است. از طرفی آنها خطر ابتلا به سرطان های پوستی بخصوص سرطان پوست سلول های سنگفرشی را افزایش می دهند. بدین ترتیب اگر سیگاری هستید؛ اما سلامت پوست، اهمیت بیشتری دارد، باید سیگار را ترک کنید.

تغذیه سالم

تغذیه سالم تأثیر زیادی روی سلامتی افراد دارد. سلامت پوست نیز تا حد زیادی می تواند وابسته به تغذیه باشد. مصرف سبزیجات، غلات، پروتئین های بدون چربی و مصرف مایعات نیز روی سلامت پوست تأثیر می گذارند. از طرفی نوشیدن مایعات و مخصوصاً میزان مناسبی آب به صورت روزانه تأثیر زیادی در جوانسازی پوست دارد.

کنترل استرس

همه افراد استرس را در زندگی خود تجربه می کنند؛ اما برای سلامت جسم و روان باید آن را کنترل کرد. درصورتی که سالمند استرس زیاد را تجربه کند، علاوه بر مشکلات جسمی و روانی باید منتظر مشکلات پوستی نیز در او باشید. سعی کنید فضای خانه را آرام نگه دارید و از قرار دادن سالمند در شرایط استرس زا جلوگیری کنید.

نسخه اصلی مطلب با شایع ترین مشکلات پوستی در دوران سالمندی آشنا شوید را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---