اختلال رنگدانه پوست یک وضعیت سلامتی است که بر رنگ پوست تأثیر می گذارد. رنگدانه ملانین به پوست رنگ می دهد. رنگدانه ملانین توسط سلول های پوستی تخصصی به نام ملانوسیت ساخته می شود. هنگامی که ملانوسیت ها آسیب می بینند یا قادر به تولید ملانین کافی نیستند، رنگ پوست می تواند تحت تأثیر قرار گیرد. بسته به علت و پیشرفت اختلال، کمبود رنگدانه می تواند یک ناحیه کوچک از بدن یا کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. اختلالات رنگدانه ای پوست می تواند ناشی از تعدادی از مشکلات سلامتی باشد.

بیماران بسیاری هستند که از وجود ضایعه های رنگدانه ای بر روی پوستشان رنج می برند و می کوشند تا با درمان این عارضه ظاهری زیباتر برای خود رقم زنند. پیش از درمان، باید مشخص شود این اختلال در چه عمقی از پوست قرار دارد تا بتوان مؤثرترین روش برای درمان آن را پیدا کرد. برای رفع ضایعات رنگی پوست روش های درمانی بسیاری وجود دارد. در سال های اخیر لیزرها به پرطرفدارترین و البته مؤثرترین روش ها تبدیل شده اند. حدود سه دهه است که انواع و اقسام فناوری های لیزری در پزشکی زیبایی مورد استفاده قرار گرفته اند و امروزه کاربردهای وسیعی دارند.

دستگاه های لیزر در درمان عارضه های پوستی بسیار منحصر به فرد و بی نظیر عمل می کنند. اگر پارامترهای مناسبی از لیزر به کار گرفته شود، پرتو نوری ساطع شده و در نهایت دقت هزاران سلول مملو از رنگدانه (همچون ملانوسیت، کراتینوسیت، خال پوستی و تاتو) را هدف گرفته، از بین می برد و هیچ تأثیری نا مطلوبی بر روی بافت های اطراف آن نخواهد داشت.

پرتوهای اشعه ماوراء بنفش بزرگترین عواملی هستند که باعث تولید بیش از حد ملانین می شوند. عوامل دیگری باعث ایجاد رنگدانه های پوستی شده اند:

• تغییرات هورمونی در دوران بارداری
• بثورات پوستی
• عفونت پوست (مانند آکنه )
• شرایط پزشکی

انواع رنگدانه های پوستی

اپیدرمال

رنگدانه اپیدرمال یا سطحی به رنگ سطح پوست نزدیک است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید سبب ایجاد کک و مکه ای پوستی می شود.

درمال

رنگدانه درمال یا عمیق به طور معمول در سطوح عمیق پوست مشاهده می شود. خال های مادرزادی از این نوع رنگدانه ها هستند.

رنگدانه ترکیبی

این نوع رنگدانه ها ترکیبی از اپیدرمال و درمال بوده و در لایه سطحی و عمیق پوست قابل مشاهده اند. ملاسما یکی از انواع این رنگدانه ها است.

مزایای لیزر رنگدانه های پوستی

• این روش به دلیل اینکه یک روش غیر تهاجمی است، نیاز به بیهوشی ندارد، بنابراین هیچ گونه درد و خونریزی را ایجاد نمی کند.
• مدت زمان لیزر درمانی بسیار کوتاه است و در سریع ترین زمان ممکن انجام می شود.
• از بین بردن لک پوست با استفاده از لیزر خیلی زود تأثیر خود را نشان می دهد، به گونه ای که بعد از انجام اولین جلسه می توانید تأثیرات آن را مشاهده کنید.
• ماندگاری بسیار زیادی دارد.
• با از بین بردن لکه ها و تیرگی های پوست، بافت های پوست را بهبود می بخشد و باعث جوانی و نشاط آن می شود.
• دوره نقاهت ندارد، به گونه ای که بعد از انجام این عمل می توانید فعالیت های روزمره ی خود را انجام بدهید.

انواع لیزر رنگدانه های پوستی

سه فناوری لیزری زیر طبق پژوهش ها بهترین تأثیر را بر رنگدانه های رنگی پوست می گذارند:

لیزر Er:YAG

از نور مادون قرمز (با طول موج ۲۹۴۰ نانومتر) استفاده می کند و یکی از بهترین لیزرها برای رفع مشکلات سطحی پوست و لایه برداری است. پرتوهای Er:YAG به شکل مؤثری جذب مولکول های آب می شوند و قدرت نفوذ پایینی دارند. برای همین کاربردهای این لیزر در پزشکی بسیار محدود است؛ اما برای رفع ضایعات رنگی پوست نتایج شگفت انگیزی دارد. این لیزر با گرم کردن و تخریب سلول های دچار مشکل باعث رفع ضایعات می شود. لیزر Er:YAG برای رفع لکه های به جا مانده از آکنه، لکه های ناشی از آفتاب، لکه های ناشی از پیری، ملاسما ، برخی ضایعات عروقی و همچنین چین و چروک پوستی کاربرد دارد. لیزر Er:YAG نسبت به روش هایی همچون لایه برداری شیمیایی کم تهاجمی تر و کم عارضه تر است.

لیزرهای Q-switched یا QS

به لیزرهایی گفته می شود که به قابلیت Q-switched مجهز هستند. این قابلیت سبب می شود که دستگاه لیزر بتواند یک پرتوی لیزر پرانرژی و کوچک را به سمت رنگدانه های پوستی شلیک کند. پرتوی لیزر مثل یک گلوله با رنگدانه ی پوست برخورد کرده و باعث متلاشی شدن آن می شود. رنگدانه ی خرد و ریز شده توسط سلول های سیستم ایمنی از محل بافت حذف می شوند و به این ترتیب شاهد رفع ضایعات رنگی پوست خواهیم بود. لیزرهای QS-Nd:YAG و QS-Alexandrite از جمله ی این لیزرها هستند. اگر کاندیدای خوبی برای این لیزر درمانی باشید، حداقل تا ۸۰ درصد شاهد بهبود لکه های رنگی پوست خود خواهید بود.

لیزر CO2 فرکشنال

یکی از مدرن ترین فناوری های لیزر در پزشکی به حساب می آیند. این لیزر با ایجاد تعداد زیادی از آسیب های میکروسکوپی، برخی از سلول ها را از بین می برد و در عین حال سلول های بین نواحی آسیب دیده را سالم می گذارد تا به روند ترمیم بافت از بین رفته کمک کنند. لیزر CO2 فرکشنال یکی از بهترین لیزرها برای درمان مشکلات سطحی پوست و لکه های رنگی است.

آمادگی جهت لیزر رنگدانه های پوستی

• از برنزه کردن پوست خود اجتناب کنید.
• از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب خودداری کنید و حتماً از ضد آفتاب با حفاظتی بالا استفاده نمایید. هنگام خارج شدن از منزل از کلاه و لباس آستین بلند استفاده نمایید.
• حدود ۳۰ تا ۹۰ دقیقه قبل از شروع درمان از کرم بی حس کننده استفاده کنید.
• از مصرف دارو و مکملی که باعث افزایش کبودی می شود خودداری کنید و در صورتی که از داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن، ویتامین ای، جینکو بیلوبا و جینسینگ، مکمل روغن ماهی یا داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین یا وارفارین استفاده می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

مراقبت های پس از لیزر رنگدانه های پوستی

گاهی اوقات پزشک پس از اتمام درمان به بیمار کمپرس یخ یا سرد می دهد تا آن را روی ناحیه درمان شده قرار دهد و از میزان تورم و درد حاصل از درمان کاسته شود. پزشک از بیمار می خواهد که از انجام دادن فعالیت های جسمانی از قبیل تمرینات ورزشی سنگین خودداری کند؛ زیرا باعث بزرگ شدن عروق خونی می شوند. سایر مواردی که باید رعایت کنید به شرح زیر می باشند:

• حداقل به مدت ۶ هفته پس از درمان از قرار گرفتن در معرض نور شدید آفتاب خودداری کنید و در صورتی که قصد خارج شدن از منزل را دارید از کرم ضد آفتاب با یا حفاظتی بالا استفاده نمایید. از آنجایی که آفتاب باعث آسیب دیدگی پوست می شود علاوه بر کرم ضد آفتاب باید از کلاه نیز استفاده کنید.
• ممکن است در ناحیه ای که درمان شده است دچار مقداری تورم و قرمزی شوید که در چنین شرایطی استفاده از لوسیون پس از آفتاب سوختگی می تواند به بهبود پوست پس از درمان کمک کند. همچنین می توانید از کمپرس یخ برای بهبود پوست خود استفاده نمایید.
• برای خوابیدن از چند عدد بالش استفاده کنید تا از میزان تورم شما کاسته شود.
• در صورتی که شما دچار پوسته ریزی شده اید پزشک استفاده از پماد آنتی بیوتیک یا وازلین را روزی ۲ بار توصیه می کند تا پوست ناحیه درمان شده مرطوب شود. از کندن پوسته های ایجاد شده خودداری کنید و اجازه دهید خودشان از پوست جدا شوند.
• اگر پس از درمان دچار عفونت شده اید باید فوراً به پزشک اطلاع دهید.
• در صورتی که در ناحیه درمان شده دچار تاول شده اید باید با پزشک خود تماس بگیرید و روزی ۲ بار از پماد آنتی بیوتیک استفاده کنید تا دچار عفونت نشوید. در چنین شرایطی شما به مراقبت های درمانی بیشتری نیاز خواهید داشت.
• پس از درمان می توانید به طور معمولی دوش بگیرید؛ اما باید از ساییدن پوست ناحیه درمان شده است خودداری کنید و از کشیدن حوله روی آن جلوگیری نمایید. به آرامی این قسمت را خشک کنید و در صورتی که دچار خشکی پوست شده اید به طور منظم از کرم مرطوب کننده استفاده کنید.
• از شیو کردن یا استفاده از موم تا چند روز پس از درمان خودداری کنید؛ زیرا پوست شما دچار حساسیت می شود. در صورتی که دچار پوسته ریزی هستید شیو کردن یا استفاده از موم به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
• می توانید در صورت تمایل پس از اتمام درمان آرایش کنید؛ اما باید کاملاً احتیاط کنید و در هنگام استفاده از لوازم آرایش روی ناحیه درمان شده از فشار دادن یا ماساژ دادن شدید آن خودداری کنید. حرکات مداوم و شدید دست برای استفاده از لوازم آرایش یا پاک کردن آن می تواند ریسک بروز یا عفونت بافت اسکار را افزایش دهد.
• حداقل به مدت ۲۴ ساعت پس از درمان از ورزش کردن و شنا کردن یا انجام دادن حرکات سنگین خودداری کنید.

موارد منع استفاده از لیزر رنگدانه های پوستی

• اختلالات پوستی خاص
• افرادی که تحت درمان با داروهای خاص هستند.
• بیمارانی که مستعد به جا ماندن اثر زخم بر روی پوست (اسکار) هستند.
• وجود پیچ های فلزی در ناحیه ی درمانی
• زنان باردار یا شیرده
• وجود زخم یا آسیب (تروما) بر روی پوست

هزینه لیزر رنگدانه های پوستی

هزینه درمان به ازای هر جلسه تعیین می شود و ممکن است در طول درمان بسته به میزان اثرگذاری روش درمانی و پاسخ پوست متقاضی به لیزر مقدار آن متفاوت باشد. علاوه بر این هزینه این روش درمانی تا حد زیادی به نوع ضایعه و شدت آن بستگی دارد. همچنین میزان حساسیت ناحیه درمان نیز بر روی هزینه ها اثرگذار است.

عوارض لیزر رنگدانه های پوستی

با توجه به اثر حرارت این لیزر ممکن است درصدی از افراد با پوست تیره به طور مقطعی تغییرات رنگ پوست به صورت روشن شدن یا تیره شدن پوست رخ دهد که پزشک معالج با تنظیم دقیق دستگاه و دادن کرم ها و توصیه های بعد از لیزر احتمال این عوارض را به حداقل کاهش خواهد داد. از دیگر عوارض می توان به ورم، خارش و یا التهاب پوست اشاره کرد.

جلوگیری از ایجاد رنگدانه ی پوستی

1. اولین اقدام مناسب برای محافظت از پوست استفاده از کرم های ضد آفتاب مناسب است. شما می توانید از کرم ضدآفتاب با اس پی اف ۱۵ الی ۳۰ یا بالاتر استفاده کنید؛ اما نکته ی مهم نحوه ی استفاده از ضد آفتاب است. ضد آفتاب باید با ضخامت کم و در نواحی از پوست که در معرض برخورد نور خورشید قرار دارند، اعمال شود و به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه برای تثبیت شدن بر روی پوست زمان نیاز دارد. اگر شما زیاد عرق می کنید هر ۲ الی ۴ ساعت یکبار باید ضد آفتاب را تمدید کنید. حتماً ضد آفتاب را در خانه و قبل از رفتن به بیرون استفاده کنید؛ زیرا اشعه ماوراء بنفش یا حتی نور مرئی در داخل نیز می تواند روی پوست شما تأثیر بگذارد و باعث ایجاد رنگدانه شود.
2. از پاک کننده های مناسب برای تمیز کردن آرایش و پوست خود استفاده کنید. از پاک کننده های متناسب با نوع پوست خود (خشک، چرب و یا معمولی) استفاده کنید. می توانید روزی دو الی سه بار از پاک کننده ها استفاده کنید.
3. پس از پاک کردن پوست خود باید به آن آبرسانی کنید. این مهم توسط کرم های مرطوب کننده ی مناسب انجام می شود و کرم های ضد آفتاب نیز می توانند به عنوان مرطوب کننده استفاده شوند. شب قبل از خواب می توانید از کرم های حاوی ویتامین c استفاده کنید؛ زیرا در جلوگیری از رنگدانه شدن پوست کمک می کنند.
4. یک رژیم متعادل، خواب خوب و ورزش در حفظ سلامت پوست بسیار مهم است. رژیم غذایی مناسب غنی از ویتامین c و عوامل محافظت کننده در برابر نور خورشید نظیر بتا کراتین و آنتی اکسیدان ها است. به عنوان مثال میوه های قرمز و نارنجی مانند هویج، گوجه فرنگی و سایر سبزیجات مانند گل کلم، کلم بروکلی، اسفناج و غیره و غذاهای غنی از امگا مانند ماهی در جلوگیری از رنگدانه شدن پوست مناسب هستند.

نسخه اصلی مطلب رفع رنگدانه های پوستی با لیزر درمانی را در سایت دکتر فاطمه عندلیب بخوانید.

---