بیضه ها اندام های تولید مثل مردانه هستند که زیر آلت تناسلی در یک کیسه به نام اسکروتوم قرار دارند. عملکرد اولیه آنها تولید اسپرم و هورمونی به نام تستوسترون است. سرطان بیضه در درون بیضه ها که در کیسه بیضه قرار دارند ایجاد می شود. اگرچه این اختلال می تواند مردان یا پسران را در سنین مختلف درگیر کند اغلب در مردان بین ۱۵ تا ۴۴ سال به وجود می آید. سرطان بیضه یک اختلال نسبتاً نادر و کاملا درمان پذیر است. با تشخیص به موقع می توان به درمان سرطان بیضه پرداخت. بسته به نوع و مرحله پیشرفت سرطان بیضه، ممکن است درمان متفاوتی دریافت کنید. اکثر افرادی که دچار سرطان بیضه هستند به عمل جراحی نیاز دارند. نوع عمل جراحی معمولاً به مرحله پیشرفت سرطان و نحوه واکنش آن به درمان بستگی دارد. هنگامی که پزشک تصمیم می گیرد به انجام عمل جراحی بپردازد فاکتورهای دیگری از قبیل سطح شاخص تومور را درد آقایانی که قصد فرزند آوری دارند را بررسی می کند.

علل سرطان بیضه

در اغلب موارد، علت ابتلا به سرطان بیضه مشخص نیست. پزشکان می دانند که سرطان بیضه زمانی ایجاد می شود که سلول های سالم موجود در بیضه دچار تغییر می شوند. سلول های سالم برای کمک به عملکرد صحیح بدن، به میزان دقیقی رشد کرده و تقسیم می شوند؛ اما گاهی برخی از سلول ها دچار اختلالاتی می شوند و در نتیجه بیش از حد تقسیم سلولی انجام می دهند با وجودی که بدن به سلول های جدید نیازی ندارد. تجمع این سلول های اضافی موجب تشکیل توده سرطانی در بیضه می شود. تقریباً تمامی سرطان های بیضه از سلول های ژرم آغاز می شود. این سلول ها وظیفه تولید اسپرم را به عهده دارند. دلیل بروز اختلال در سلول های ژرم و تکثیر غیرعادی آنها نامعلوم است.

علائم سرطان بیضه

شایع ترین علائم سرطان بیضه عبارتند از:

• یک توده یا تورم در کیسه بیضه که ممکن است دردناک باشد یا نباشد.
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• درد مبهم یا احساس فشار در قسمت پایینی شکم یا کشاله ران
• به وجود آمدن برجستگی بر روی بیضه یا بزرگ شدن یکی از بیضه ها
• درد مبهم در ناحیه شکم و کشاله ران
• تجمع ناگهانی مایع در داخل کیسه بیضه
• درد یا ناراحتی در یکی از بیضه ها یا در کیسه بیضه
• بزرگی یا لمس دردناک سینه ها
• کمر درد

سرطان بیضه معمولاً یکی از بیضه ها (بیضه راست یا بیضه چپ) را درگیر می کند.

عوامل خطر سرطان بیضه

عواملی که در افزایش احتمال ابتلا به سرطان بیضه مؤثر هستند عبارتند از:

• بیضه نزول نیافته : در دوران جنینی، بیضه ها در درون شکم جنین رشد پیدا می کنند و بلافاصله قبل از تولد به داخل کیسه بیضه وارد می شوند. در برخی از موارد این اتفاق قبل از تولد نمی افتد و بیضه ها به داخل کیسه بیضه نزول پیدا نمی کنند. مردانی که دچار این اختلال هستند، بیش از دیگران در معرض بروز سرطان بیضه هستند. حتی در صورتی که شخص جراحی انجام دهید و بیضه ها درون کیسه بیضه قرار گیرند، همچنان خطر بروز سرطان بیضه پابرجا است.
• شکل گیری غیرعادی بیضه: برخی بیماری ها مانند سندرم کلاین فلتر (Klinefelter) که باعث شکل گیری غیرعادی بیضه ها می شوند، خطر بروز سرطان بیضه را نیز افزایش می دهند.
• سوابق خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده به سرطان بیضه مبتلا شده باشد، احتمال بروز این بیماری در شما نیز بیشتر است.
• سن: سرطان بیضه اغلب در نوجوانان و جوانان و خصوصاً در سنین 15 تا 35 سالگی ایجاد می شود. البته احتمال بروز این بیماری در هر سنی وجود دارد.
• نژاد: سرطان بیضه در بین افراد سفیدپوست بیش از افراد سیاه پوست شایع است.

انواع سرطان بیضه

انواع مختلف سرطان بیضه با توجه به نوع سلول هایی که سرطان در آنها شروع می شود قابل طبقه بندی هستند. شایع ترین نوع سرطان بیضه، سرطان سلول ژرمینال (زایا) است که حدود 95 درصد از کل موارد را تشکیل می دهد. سلول های ژرمینال نوعی سلول هستند که بدن از آن برای تولید اسپرم استفاده می کند. دو نوع اصلی از سرطان بیضه سلول ژرمینال وجود دارند که به شرح زیر هستند:

1. سمینوما: در 20 سال گذشته به صورت تصاعدی افزایش یافته است و اکنون 40 تا 45 درصد از سرطان های بیضه را تشکیل می دهد.
2. غیر سمینوما: بخش دیگر سرطان سلول ژرمینال را تشکیل می دهد و شامل تراتوم، کارسینوما جنینی، کوریوکارسینوما و تومورهای کیسه زرده (در پسران جوان شایع می باشد) است.

انواع کمتری از سرطان بیضه شامل موارد زیر هستند:

• تومورهای سلول لیدیگ که حدود یک تا سه درصد موارد را تشکیل می دهند.
• تومورهای سلول سرتولی که کمتر از یک درصد موارد را تشکیل می دهند.

مراحل سرطان بیضه

پس از انجام تمام آزمایش های مربوطه، پزشک می تواند مرحله ی سرطان را تشخیص دهد. این کار به تعیین درمان کمک خواهد کرد.

1. مرحله ی یک: سرطان به بیضه ها محدود است و به دیگر نقاط بدن گسترش نیافته است.
2. مرحله ی دو: سرطان به گره های لنفاوی شکم گسترش یافته است.
3. مرحله ی سه: سرطان به دیگر نقاط بدن شامل ریه ها، کبد، مغز و استخوان گسترش یافته باشد.

تشخیص سرطان بیضه

• معاینه بیمار به منظور بررسی بزرگی بیضه و یا وجود غده در شکم
• انجام سونوگرافی بیضه و سی تی اسکن شکم و ریه
• انجام آزمایش خون برای بررسی بعضی مواد که از بعضی از سرطان ها ترشح می شود و وارد خون می شود و به آن مارکر سرطان گویند نظیر آلفا فیتو پروتئین (AFP) و بتا گونادوتروپین کوریونیک (B-HCG).

علل جراحی سرطان بیضه

عمل جراحی به دلایل مختلفی انجام می شود که برخی از آنها به شرح زیر می باشند:

• تشخیص بیماری و مشخص کردن مرحله بروز سرطان بیضه
• خارج کردن تومور به طور کامل
• خارج کردن تومورهایی که به سایر نقاط بدن انتشار یافته اند از قبیل ریه ها
• خارج کردن تومورهایی که پس از شیمی درمانی یا پرتو درمانی باقی مانده اند و تحت عنوان بقایای بیماری شناخته می شوند.

انواع جراحی سرطان بیضه

معمولاً پزشک برای درمان سرطان بیضه از روش های درمانی جراحی که به شرح زیر می باشند استفاده می کند:

• برداشتن بیضه از کشاله ران

برداشتن بیضه از کشاله ران به عنوان اولین خط درمان سرطان بیضه مورد استفاده قرار می گیرد و معمولاً یک بخش از فرایند تشخیص محسوب می گردد. در برخی موارد نادر پزشک قبل از عمل جراحی چند جلسه شیمی درمانی را توصیه می کند. پزشک برای انجام این عمل جراحی با توجه به شرایط بیمار از بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی استفاده می کند سپس به ایجاد یک برش در کشاله ران خواهد پرداخت. پزشک به کمک برش ایجاد شده در کشاله ران به خارج کردن بیضه و لوله اسپرم بر می پردازد. در این عمل جراحی پزشک از طریق کیسه بیضه به خارج کردن بیضه نمی پردازد؛ زیرا احتمال انتشار سرطان به غدد لنفاوی مجاور وجود دارد. در صورتی که پزشک عقیده داشته باشد که هر دو بیضه ها دارای تومورهای سرطانی هستند به خارج کردن آنها خواهد پرداخت. انجام عمل جراحی حدود ۳۰ دقیقه طول می کشد و پس از آن بیمار می تواند به منزل برود.

• رتروپریتونال قطع کردن غدد لنفاوی (RPLND)

این عمل جراحی در مرحله یک و دو سرطان بیضه که به شیمی درمانی جواب نداده است انجام می شود. هنگامی که بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار دارد پزشک به ایجاد یک برش بزرگ در قسمت میانی شکم او می پردازد تا غدد لنفاوی را که در مجاورت تومور قرار دارند خارج نماید. در برخی موارد خارج کردن غدد لنفاوی دو طرف بیضه ضرورت پیدا می کند که در چنین شرایطی عمل جراحی چند ساعت طول خواهد کشید. گاهی اوقات پزشک تصمیم می گیرد عمل جراحی خارج کردن غدد لنفاوی را همراه با جراحی خارج کردن بیضه انجام دهد یا ممکن است بیمار تحت دو عمل جراحی قرار بگیرد.

• جراحی قطع عضو پس از شیمی درمانی

گاهی اوقات پس از جراحی برداشتن تومور بیضه به طور کامل به شیمی درمانی جواب نمی دهد و ممکن است به سایر نقاط بدن متاستاز دهد. در چنین شرایطی پزشک انجام عمل جراحی به منظور خارج کردن بقایای تومور که پس از شیمی درمانی از بین نرفته اند را توصیه می کند. این عمل جراحی به عنوان یک روش استاندارد برای خارج کردن ضایعات سرطانی باقی مانده انجام می شود. در صورتی که شاخص سطوح تومور در خون وجود داشته باشد نشان دهنده فعال بودن بقایای تومور می باشد پزشک باید به انجام جراحی قطع عضو بپردازد. در صورتی که پزشک در جراحی قبلی به خارج کردن غدد لنفاوی نپرداخته باشند در عمل دوم خارج کردن آنها ضرورت پیدا می کند.

• عمل جراحی برای درمان متاستاز تومور

پزشک از عمل جراحی برای خارج کردن سرطان بیضه که به سایر نقاط بدن از قبیل ریه، مغز، کبد، گردن یا میان پرده متاستاز داده است استفاده می کند.

عمل جراحی سرطان بیضه

برای انجام عمل جراحی بیمار به اتاق عمل برده می شود و تیم درمان که شامل جراح، پرستار و متخصص بیهوشی از اقدامات اولیه را انجام خواهند داد. فرایند جراحی شامل موارد زیر می باشد:

• بیمار روی میز مخصوص جراحی دراز می کشد.
• متخصص بیهوشی یا پرستار آنژیوکت را به بازوی بیمار وصل می کنند. گاهی اوقات آنژیوکت قبل از ورود بیمار به اتاق عمل نصب می شود.
• سپس دستگاه مخصوص ضربان قلب به بیمار وصل می شود تا در طول عمل ضربان قلب و فشار خون او بررسی شود.
• پس از تزریق داروی بیهوشی بیمار به خواب می رود.
• پس از این مرحله پزشک با توجه به نوع جراحی مورد نظر به خارج کردن تومورهای سرطانی خواهد پرداخت.

اقدامات قبل از جراحی سرطان بیضه

بیمار باید قبل از جراحی، اطلاعات لازم در خصوص سابقه پزشکی خود و داروهایی که مصرف می کنند را در اختیار آنها قرار دهد.

مراقبت بعد از جراحی سرطان بیضه

پس از اتمام جراحی بیمار در اتاق ریکاوری به هوش می آید و از نزدیک تحت بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. پزشک برای کنترل درد بیمار به او داروی بیحسی می دهد و پس از هوشیاری کامل اقدامات لازم برای مشخص شدن او را انجام خواهد داد. در برخی موارد ممکن است بیمار به بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد. در صورتی که پزشک به خارج کردن بیضه پرداخته باشد از بیمار می خواهد به منظور کنترل تورم از کمپرس یخ استفاده کند تا چند روز پس از مرخص شدن از بیمارستان هیچ گونه فعالیتی نداشته باشد سپس به تدریج انجام فعالیت های طبیعی و روزمره خود بپردازد. بیمار باید تا چند هفته از برداشتن اجسام سنگین خودداری کند و به طور کامل از دستورات ارائه شده توسط پزشک پیروی نماید. اکثر بیماران تا مدتی پس از عمل احساس خستگی و ضعف دارند که این وضعیت به تدریج برطرف خواهد شد. معمولاً پزشک پس از عمل جراحی انجام جلسات شیمی درمانی یا پرتو درمانی را به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده و جلوگیری از انتشار آنها به سایر نواحی بدن توصیه می کند.

عوارض جانبی جراحی بیضه

تقریباً در تمامی جراحی ها احتمال عوارض و خطرات کوتاه مدت مانند خونریزی بیش از حد، لخته شدن خون، واکنش و حساسیت به ماده بیهوشی و عفونت وجود دارد. همچنین اکثر مردان پس از جراحی مقداری درد را تجربه خواهند کرد که در صورت لزوم و با مشورت پزشک می توانند از مسکن ها استفاده کنند.

نسخه اصلی مطلب انواع جراحی سرطان بیضه را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---