بیضه ها، غده های جنسی مردانه هستند که اسپرم و هورمون تستوسترون تولید می کنند. بیضه ها دو توده بیضی شکل هستند که در لایه نازکی از پوست به نام کیسه بیضه یا اسکروتوم قرار گرفته اند. بر اثر برخی اتفاقات غیرطبیعی و ناشناخته، بیضه ها سرطانی می شوند. سرطان بیضه نوعی بیماری است که با ایجاد سلول های سرطانی (بدخیم) در بافت های بیضه بروز می کند. سلول های سرطانی در هر دو بیضه می توانند ایجاد شوند؛ اما این امر بسیار نادر است. علائم معمول، تورم یا توده بدون درد در یک بیضه یا هرگونه تغییر در شکل یا بافت بیضه ها است. محققان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد سرطان بیضه می شود. هنگامی که این عارضه زود تشخیص داده شود، درصد درمان بالا خواهد رفت. خودآزمایی بیضه یکی از روشهای تشخیصی است که شامل بررسی ظاهر و احساس بیضه ها است. خودآزمایی بیضه می تواند به شما آگاهی بیشتری از وضعیت بیضه ها بدهد و به شما در تشخیص تغییرات کمک کند و همچنین می تواند شما را از مشکلات بالقوه بیضه آگاه کند.

دلایل سرطان بیضه

در بیشتر موارد علت ابتلا به سرطان بیضه مشخص نیست. پزشکان زمانی به ابتلای فرد به سرطان پی می برند که متوجه تغییراتی در سلول های سالم در بافت بیضه ها شوند. سلول های سالم الگوی رشد و تقسیم منظمی دارند و به این ترتیب عملکرد طبیعی بدن را حفظ می کنند؛ اما گاهی اوقات برخی از سلول ها دچار ناهنجاری هایی می شوند و این امر باعث می شود رشد برخی سلول ها از کنترل خارج شود. به این صورت که به طور نامنظم هم چنان این رشد و تکثیر غیر عادی ادامه دارد. سلول های انباشته شده در بیضه به مرور توده ای سرطانی تشکیل می دهند. تقریباً همه سرطان های بیضه در سلول های زایا شروع می شوند. سلول های زایا سلول هایی در بیضه ها هستند که اسپرم نابالغ تولید می کنند. علت غیرطبیعی شدن سلول های زایا و تبدیل شدن آنها به سرطان هنوز دقیقاً مشخص نیست.

علائم سرطان بیضه

علائم و نشانه های سرطان بیضه عبارتند از:

• توده یا بزرگ شدن هرکدام از بیضه ها
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• درد مبهم در شکم یا کشاله ران
• جمع شدن ناگهانی مایع در کیسه بیضه
• درد یا ناراحتی در بیضه، یا کیسه بیضه
• بزرگ شدن یا حساسیت پستان ها
• کمردرد
• سرطان معمولاً فقط یک بیضه را درگیر می کند.

عوامل خطر در ایجاد سرطان بیضه

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند، عبارتند از:

بیضه نزول نکرده

بیضه ها در زمان رشد جنین در ناحیه شکم تشکیل می شوند و معمولاً قبل از تولد، به داخل کیسه بیضه پایین می آیند. مردانی که در دوران جنینی بیضه های آنها وارد کیسه بیضه نشده اند، در مقایسه با مردانی با بیضه طبیعی، بیشتر در معرض خطر سرطان بیضه هستند. این خطر حتی اگر بیضه با جراحی به کیسه بیضه منتقل شده باشد، همچنان بالا خواهد بود. البته اکثر مردانی که به سرطان بیضه مبتلا می شوند، سابقه بیضه نزول نکرده ندارند.

تکامل غیرطبیعی بیضه

شرایطی که باعث تکامل غیر طبیعی بیضه ها می شود، مانند سندرم کلاینفلتر (که به علت زیاد بودن کروموزوم های جنسی در مردان ایجاد می شود)، ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهد.

سابقه خانوادگی

اگر اعضای خانواده فرد به سرطان بیضه مبتلا شده باشند، ممکن است خطر ایجاد سرطان بیضه افزایش یابد.

سن

سرطان بیضه نوجوانان و مردان جوان به ویژه در سنین ۱۵ تا ۳۵ سال را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال، این سرطان در هر سنی ممکن است رخ دهد.

نژاد

سرطان بیضه در مردان سفیدپوست بیشتر از دیگر افراد دیده می شود.

مراحل سرطان بیضه

1. مرحله صفر: در این مرحله در واقع سرطانی اتفاق نیفتاده است و یک مرحله هشدار دهنده در خصوص احتمال شروع سرطان محسوب می شود. این مرحله که GCNIS نامیده می شود، گاهی در توبول های وابسته به منی یافت می شوند و در هیچ جای دیگری وجود نخواهند داشت.
2. مرحله ۱ (IA,IB,IS): در این مرحله، سرطان تنها در بیضه یافت می شود و به گره های لنفاوی مجاور، پیشرفت نکرده است.
3. مرحله ۲ (IIA,IIB,IIC): سرطان در این مرحله به یک یا چند گره لنفاوی در شکم پخش می شود؛ ولی به بخش های دیگر بدن، راه پیدا نمی کند.
4. مرحله ۳ (IIIA,IIIB,IIIC): سرطان در این مرحله به آن سوی گره های لنفاوی در شکم، گسترش پیدا می کند. سرطان در نواحی دورتر از بیضه ها مثلاً در گره های لنفاوی دور یا ریه ها یافت می شود. سطح مارکرهای تومور در این مرحله، بالا است.

بیش از ۹۰ درصد سرطان های بیضه در سلول هایی به نام سلول های زاینده شروع می شود. این سلول ها، سلول های سازنده اسپرم هستند. انواع اصلی تومورهای سلول زاینده (GCTs) در بیضه ها از نوع سمینوما یا غیر سمینوما می باشد.

روش انجام تست خودآزمایی بیضه

برای شروع تست خودآزمایی سلامت بیضه ها می توانید این روش ها را به کار بگیرید:

• در ابتدا هر بیضه را جداگانه بررسی کنید. کافی است به آرامی هر بیضه را بین انگشت شست و انگشت اشاره خود قرار دهید و پس از آن تمام سطوح آن را بررسی کنید. استحکام بیضه در تمام سطوح باید یکسان باشد. فراموش نکنید، بزرگ بودن یکی از بیضه ها در مقایسه با دیگری طبیعی است.
• اپیدیدیم و مجاری وازدفران را پیدا کنید. اپیدیدیم و وازدفران نواحی نرم و لوله مانندی در بالا و پشت بیضه ها هستند. این لوله ها وظیفه جمع آوری و انتقال اسپرم را برعهده دارند. بهتر است در هر بررسی این نواحی را در نظر بگیرید و در صورت مشاهده هرگونه تفاوتی در آنها، به پزشک مراجعه کنید.
• در هر بررسی به دنبال توده ها، تورم یا غده های اضافی در ناحیه بیضه ها بگردید. هرگونه برآمدگی یا برجستگی غیرطبیعی حتی بدون هیچگونه دردی می تواند از نشانه های سرطان بیضه باشد. البته احساس درد نیز غیرطبیعی است.
• حداقل هر ماه یک بار بدن خود را بررسی کنید و در هر بررسی به دنبال هرگونه تغییر در بافت، توده و یا غده غیرطبیعی باشید. اگر غده ای در بیضه راست یافتید، به معنای تومور بیضه راست است.

درمان سرطان بیضه

1. ارکیکتومی رادیکال

این جراحی شامل برداشتن بیضه و طناب اسپرماتیک در جایی است که از بدن خارج می شود تا اکثر سرطان های موضعی بیضه را تشخیص داده و درمان کند. برای مردانی که سرطان آنها از بیضه سرایت کرده است و مبتلا به سرطان بیضه متاستاتیک (در نقاط دیگر بدن) یا سرطان در غدد لنفاوی بافت صفراوی هستند، ارکیکتومی رادیکال اولین گام مهم در تشخیص و مدیریت بیماری است.

۲. ارکیکتومی جزئی

برخلاف ارکیکتومی رادیکال، تنها قسمتی از بیضه برداشته می شود. قبل از انجام عمل جراحی برای محافظت از بیضه ها باید در مورد انتظارات و نتایج احتمالی در اتاق عمل با بیمار و خانواده وی مشاوره گسترده ای انجام شود.

۳. شیمی درمانی

شیمی درمانی بسیاری از مردان مبتلا به سرطان پیشرفته بیضه را که به بیضه ها گسترش یافته است درمان می کند. شیمی درمانی معمولاً شامل یک داروی حاوی پلاتین (به عنوان مثال، کربوپلاتین، سیس پلاتین) است و بسته به مرحله بیماری می تواند برای یک یا چند دوره انجام شود. شیمی درمانی توسط یک انکولوژیست پزشکی تجویز می شود.

۴. پرتو درمانی

پرتودرمانی برای مردان مبتلا به مرحله دوم سمینوم استفاده می شود. میزان موفقیت اشعه بسیار عالی است؛ اما ممکن است با مسمومیت های طولانی مدت مانند سرطان های دوم و بیماری های قلبی و عروقی اولیه مرتبط باشد. پرتودرمانی توسط یک انکولوژیست پرتودرمانی تجویز می شود.

نسخه اصلی مطلب اهمیت خود آزمایی بیضه در تشخیص و درمان زودهنگام سرطان بیضه را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---