سرطان بیضه در درون بیضه ها که در کیسه بیضه قرار دارند ایجاد می شود. کیسه ی بیضه، پوست کیسه مانند شلی است که در زیر آلت تناسلی قرار دارد. بیضه ها برای باروری، هورمون های جنسی مردانه و اسپرم تولید می کنند. سرطان بیضه در مقایسه با انواع دیگر سرطان ها نادر است. سرطان بیضه تا حدود بسیار زیادی قابل درمان است، حتی در صورتی که توده ی سرطانی به خارج از بیضه ها نیز گسترش پیدا کرده باشد. بسته به نوع و مرحله پیشرفت سرطان بیضه، ممکن است درمان متفاوتی دریافت کنید. شیمی درمانی به عنوان یکی از راه های درمان سرطان شناخته می شود. اصطلاح شیمی درمانی اشاره به داروهایی دارد که روی سلول های سرطانی تأثیر می گذارند و از رشد یا تقسیم آنها جلوگیری نماید. در این روش درمانی سلول های سرطانی از بین می روند یا رشد آنها متوقف می شود.

علل سرطان بیضه

در اغلب موارد، علت ابتلا به سرطان بیضه مشخص نیست. پزشکان می دانند که سرطان بیضه زمانی ایجاد می شود که سلول های سالم موجود در بیضه دچار تغییر می شوند. سلول های سالم برای کمک به عملکرد صحیح بدن، به میزان دقیقی رشد کرده و تقسیم می شوند؛ اما گاهی برخی از سلول ها دچار اختلالاتی می شوند و در نتیجه بیش از حد تقسیم سلولی انجام می دهند با وجودی که بدن به سلول های جدید نیازی ندارد. تجمع این سلول های اضافی موجب تشکیل توده سرطانی در بیضه می شود. تقریباً تمامی سرطان های بیضه از سلول های ژرم آغاز می شود. این سلول ها وظیفه تولید اسپرم را به عهده دارند. دلیل بروز اختلال در سلول های ژرم و تکثیر غیرعادی آنها نامعلوم است.

علائم سرطان بیضه

شایع ترین علائم سرطان بیضه عبارتند از:

• یک توده یا تورم در کیسه بیضه که ممکن است دردناک باشد یا نباشد.
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• درد مبهم یا احساس فشار در قسمت پایینی شکم یا کشاله ران
• به وجود آمدن برجستگی بر روی بیضه یا بزرگ شدن یکی از بیضه ها
• درد مبهم در ناحیه شکم و کشاله ران
• تجمع ناگهانی مایع در داخل کیسه بیضه
• درد یا ناراحتی در یکی از بیضه ها یا در کیسه بیضه
• بزرگی یا لمس دردناک سینه ها
• کمر درد

سرطان بیضه معمولاً یکی از بیضه ها (بیضه راست یا بیضه چپ) را درگیر می کند.

عوامل خطر سرطان بیضه

عواملی که در افزایش احتمال ابتلا به سرطان بیضه مؤثر هستند عبارتند از:

• بیضه نزول نیافته : در دوران جنینی، بیضه ها در درون شکم جنین رشد پیدا می کنند و بلافاصله قبل از تولد به داخل کیسه بیضه وارد می شوند. در برخی از موارد این اتفاق قبل از تولد نمی افتد و بیضه ها به داخل کیسه بیضه نزول پیدا نمی کنند. مردانی که دچار این اختلال هستند، بیش از دیگران در معرض بروز سرطان بیضه هستند. حتی در صورتی که شخص جراحی انجام دهید و بیضه ها درون کیسه بیضه قرار گیرند، همچنان خطر بروز سرطان بیضه پابرجا است.
• شکل گیری غیرعادی بیضه: برخی بیماری ها مانند سندرم کلاین فلتر (Klinefelter) که باعث شکل گیری غیرعادی بیضه ها می شوند، خطر بروز سرطان بیضه را نیز افزایش می دهند.
• سوابق خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده به سرطان بیضه مبتلا شده باشد، احتمال بروز این بیماری در شما نیز بیشتر است.
• سن: سرطان بیضه اغلب در نوجوانان و جوانان و خصوصاً در سنین 15 تا 35 سالگی ایجاد می شود. البته احتمال بروز این بیماری در هر سنی وجود دارد.
• نژاد: سرطان بیضه در بین افراد سفید پوست بیش از افراد سیاه پوست شایع است.

انواع سرطان بیضه

انواع مختلف سرطان بیضه با توجه به نوع سلول هایی که سرطان در آنها شروع می شود قابل طبقه بندی هستند. شایع ترین نوع سرطان بیضه، سرطان سلول ژرمینال (زایا) است که حدود 95 درصد از کل موارد را تشکیل می دهد. سلول های ژرمینال نوعی سلول هستند که بدن از آن برای ایجاد اسپرم استفاده می کند.

دو نوع اصلی از سرطان بیضه سلول ژرمینال وجود دارند که به شرح زیر هستند:

• سمینوما: در 20 سال گذشته به صورت تصاعدی افزایش یافته است و اکنون 40 تا 45 درصد از سرطان های بیضه را تشکیل می دهد.
• غیر سمینوما: بخش دیگر سرطان سلول ژرمینال را تشکیل می دهد و شامل تراتوم، کارسینوما جنینی، کوریوکارسینوما و تومورهای کیسه زرده (در پسران جوان شایع می باشد) است.

انواع کمتری از سرطان بیضه شامل موارد زیر هستند:

• تومورهای سلول لیدیگ که حدود یک تا سه درصد موارد را تشکیل می دهند.
• تومورهای سلول سرتولی که کمتر از یک درصد موارد را تشکیل می دهند.

مراحل سرطان بیضه

پس از انجام تمام آزمایش های مربوطه، پزشک می تواند مرحله ی سرطان را تشخیص دهد. این کار به تعیین درمان کمک خواهد کرد.

1. مرحله ی یک: سرطان به بیضه ها محدود است و به دیگر نقاط بدن گسترش نیافته است.
2. مرحله ی دو: سرطان به گره های لنفاوی شکم گسترش یافته است.
3. مرحله ی سه: سرطان به دیگر نقاط بدن شامل ریه ها، کبد، مغز و استخوان گسترش یافته باشد.

تشخیص سرطان بیضه

برای تشخیص سرطان بیضه راه های مختلفی وجود دارد از جمله:

تست خون

در این روش مارکرهای سرطانی مانند آلفا فیتوپروتئین، گونادوتروپین جفتی انسانی و لاکتات دهیدروژناز چک میشود. هر چند ممکن است با وجود سرطان، آزمایش خون طبیعی باشد.

سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه میتواند وجود یک تومور و اندازه ی آن را مشخص کند. سونوگرافی بهترین ابزار تصویر برداری برای تشخیص سرطان بیضه میباشد. در واقع وجود هرگونه توده هیپواكو در بیضه مساوی با وجود سرطان بیضه است مگر آنكه خلافش ثابت شود.

نمونه برداری بیضه ای

نمونه ای کوچک از بافت بیضه تهیه کرده و آن را با میکروسکوپ مشاهده میکنند تا تشخیص دهند توده بدخیم (سرطانی) است یا خوش خیم (غیر سرطانی).

روش شیمی درمانی

شیمی درمانی به استفاده از داروها جهت درمان سرطان گفته می شود. این داروها می توانند به صورت قرص بلعیده شده یا به وسیله سرنگ به یک ورید یا عضله تزریق شوند. در درمان سرطان بیضه، داروهای شیمی درمانی معمولاً به صورت درون وریدی هستند. شیمی درمانی یک درمان سیستمیک است. این یعنی دارو در سرتاسر بدن انتشار می یابد تا به سلول های سرطانی رسیده و آنها را از بین برد. برخی سلول های سرطانی را از تومور اصلی جدا شده و به گره های لنفی یا دیگر اعضای بدن می روند که داروهای شیمی درمانی این موارد را نیز نابود می کنند. اغلب هنگامی از شیمی درمانی استفاده می شود که سرطان به بیرون از ناحیه بیضه انتشار یافته است. علاوه بر آن، پس از تخلیه بیضه با هدف کاهش احتمال بازگشت سرطان از این داروها استفاده می شود. شیمی درمانی در سرطان های محدود به ناحیه بیضه استفاده نمی شود.

دارو های شیمی درمانی سرطان بیضه

داروهای شیمی درمانی به صورت دوره ای داده می شوند. پس از هر دوره درمان جهت بهبود یافتن یک دوره استراحت به بدن داده می شود. دوره های شیمی درمانی معمولاً 3 تا 4 هفته به طول می انجامند. عمده داروهای استفاده شده در درمان سرطان بیضه شامل موارد زیر می شوند:

• سیس پلاتین
• اتوپوساید (VP 16)
• بلئومایسین
• ایفوفسفامید (آیفکس)
• پکلیتاکسل (تاکسول)
• وین بلاستین

به طور معمول مصرف دو داروی شیمی درمانی یا بیشتر نتیجه بهتری را نسبت به مصرف یک دارو خواهد داشت. رایج ترین برنامه های شیمی درمانی که به عنوان درمان اولیه برای سرطان بیضه به کار گرفته می شوند عبارتند از:

• BEP یا PEB بلئومایسین، اتوپساید و سیس پلاتین
• EP اتوپساید و سیس پلاتین
• VIP: VP 16 اتوپساید یا وین بلاستین بعلاوه ایفوفسفامید و سیس پلاتین

عوارض شیمی درمانی

داروهای شیمی درمانی به سلول هایی حمله می کنند که به سرعت در حال تقسیم می باشند. دلیل مؤثر بودن این داروها در مقابله با سرطان نیز به خاطر داشتن همین خصوصیت است. با این حال، سلول های دیگری در بدن نیز به سرعت تقسیم می شوند که از جمله آنها می توان به فولیکول های مو، مغز استخوان، لایه پوشاننده سطح دهان و روده ها (مخاطی) اشاره کرد. این سلول ها با احتمال بالایی تحت تأثیر داروهای شیمی درمانی قرار گرفته و در نتیجه آن برخی عوارض جانبی را بروز می دهند. عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع، مقدار و مدت مصرف دارو بستگی دارند. این عوارض جانبی شامل موارد زیر می شوند:

• ریزش مو
• زخم دهانی
• بی اشتهایی
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• احتمال بالای ابتلا به عفونت ها (ناشی از تعداد بسیار کم گلبول های سفید خون)
• خونریزی و کبودی آسان (ناشی از تعداد بسیار کم پلاکت ها)
• خستگی (خستگی شدید اغلب ناشی از تعداد بسیار کم گلبول های قرمز خون)

نسخه اصلی مطلب شیمی درمانی در مبتلایان به سرطان بیضه را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---