بررسی غدد بزاقی دهان با سونوگرافی به چه دلیل انجام میشود؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

غدد بزاقی بخشی از سیستم گوارشی محسوب می شوند. غذا از بدو ورود به دهان با ترشحات بزاقی روبرو می شود. بزاق بخش کوچکی از هضم را انجام می دهد و نقش محافظتی از مخاط را برعهده دارد. همچنین نقش فرعی بزاق کمک به صحبت کردن و کارکرد مناسب بلع و دهان می باشد. از آنجا که غدد بزاقی نقش مهمی در دهان ایفا می کنند، بیماری های آنها می تواند برای فرد بسیار مشکل ساز باشد. غدد بزاقی اصلی شامل بناگوشی، تحت فکی و زیرزبانی است. غدد بزاقی فرعی ریز و به تعداد فراوان نیز وجود دارند که در سراسر دهان تا قسمت فوقانی حلق به صورت پراکنده پخش شده اند. افرادی که با اختلالات غدد بزاقی به پزشک مراجعه می کنند، اغلب از تورم دردناک یا بدون درد، خشکی دهان و یا درد هنگام غذا خوردن شکایت دارند. سونوگرافی اولین روش ارزیابی و بررسی غدد بزاقی می باشد. در دهه های اخیر استفاده از سونوگرافی برای تشخیص اختلالات مربوط به غدد بزاقی تحت فکی استفاده گسترده ای داشته و روز به روز استفاده از آن بیشتر می شودکه با کمک این روش می توان محل آسیب و دلیل آن را تشخیص داد. با انجام سونوگرافی برای تشخیص اختلالات مربوط به غدد بزاقی تحت فکی ممکن است اختلالات دیگری نظیر التهاب غدد بزاقی، سنگ غدد بزاقی و سایر اختلالات نیز مشخص شوند. در سونوگرافی یا اسکن اولتراسوند غدد لنفاوی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از غدد لنفاوی استفاده می شود. اسکنر اولتراسوند دارای یک پروب یا مبدل است که امواج صوتی را به داخل اندام های بدن می فرستد، سپس امواجی که انعکاس پیدا می کنند را به رایانه ارسال و رایانه آنها را به تصویر تبدیل می کند.

بیماری های غدد بزاقی

عوامل زیر، باعث ایجاد بیماری و اختلال در عملکرد غدد بزاقی می شوند:

انسداد

این بیماری بیشتر در غدد بناگوشی و تحت فکی رخ می دهد. پزشکان علت اصلی انسداد غدد بزاقی را وجود سنگ بزاقی می دانند. البته در برخی مواقع نیز کیست غدد بزاقی باعث انسداد غدد بزاقی است. افرادی که غدد بزاقی آنها مسدود شده است، در موقع خوردن و آشامیدن، احساس درد می کنند. از جمله از علائم این نوع از بیماری، تورم در نواحی داخلی دهان و زیر گلو است. در برخی از مواقع انسداد باعث عفونت در غدد بزاقی شده و درد و تورم را بیشتر می کند. جراحی سنگ غدد بزاقی یکی از شایع ترین روش ها برای درمان انسداد غدد بزاقی است.

عفونت

غدد بزاقی تحت اثر عوامل مختلفی عفونت می کند. تورم، احساس درد و سوزش و خارش از جمله از علائم عفونت غدد بزاقی هستند.

تومور

وجود تومورهای سرطانی، یکی از مشکلات جدی غدد بزاقی است. در غدد بزاقی تومورهای خوش خیم و بدخیم رشد می کنند. این تومورها ابعاد و اندازه بزرگی داشته و اکثراً بدون درد هستند. احساس درد و سوزش و عدم توانایی در حرکت تمام یا قسمتی از سمت گرفتار صورت، از جمله از علائم سرطان غدد بزاقی هستند. این علائم اکثراً در تومورهای بدخیم دیده می شوند.

ضایعات دیگر

بیماری های دیگری همانند ایدز یا سندرم شوگرن و دیابت نیز می توانند باعث بیماری شوند. این ضایعات در بیشتر مواقع غده بناگوشی را تحت تأثیر قرار داده و باعث بزرگ تر شدن ابعاد آن می شوند.

علائم اختلال عملکرد غدد بزاقی

به طور کلی می توان علائم بیماری های غدد بزاقی عوامل زیر دانست:

• توده یا برآمدگی در نزدیکی گردن و دهان
• بی حسی بخشی از صورت
• ضعف ماهیچه های یک طرف صورت
• درد دائمی در نواحی غدد بزاقی
• اختلال در بلعیدن
• عدم توانایی باز کردن دهان به طور کامل

دلایل استفاده از سونوگرافی غدد بزاقی

• یافتن منشأ ورم در غدد بزاقی، التهاب ممکن است توسط عفونت ها (آبسه ها)، التهاب یا کیست ایجاد شده باشد.
• پیدا کردن اینکه توده در غده پاروتید سرطانی است یا خوش خیم.
• یافتن منشأ خشکی دهان. چندین مشکل می تواند منجر به خشکی دهان شود که شامل انسداد مجرای بزاقی، رشد توده در غده بزاقی، یا سندرم شوگرن می شود.

مزایای سونوگرافی غدد بزاقی

• استفاده از این روش می تواند بافت های نرم موجود را نیز به طور دقیق نمایان کند و این امکان در تصویربرداری با اشعه ایکس ممکن نیست.
• استفاده از این روش تصاویر را در لحظه ایجاد می کند و می توان به کمک آن به نمونه برداری از طریق بیوپسی پرداخت.
• این روش یک روش غیر تهاجمی است.
• این روش بدون درد است.

آمادگی جهت انجام سونوگرافی غدد بزاقی

آمادگی خاصی برای انجام این روش تشخیصی و تصویربرداری نیازی ندارد. بیمار می تواند قبل از انجام این روش به طور عادی غذا خورده و مایعات بنوشد. همچنین می تواند داروهای خود را به طور عادی مصرف کند؛ اما اگر داروهای رقیق کننده خون مصرف می کند ممکن است لازم باشد قبل از انجام سونوگرافی آنها را قطع کند.

روش انجام سونوگرافی غدد بزاقی

در این روش پزشک مبدل یا پروب سونوگرافی را در روی ناحیه مورد نظر به عقب و جلو حرکت می دهد و تصاویر ایجاد شده را مشاهده می نماید.

عوارض سونوگرافی غدد بزاقی

سونوگرافی غدد بزاقی، غیر تهاجمی، فاقد هرگونه عارضه ای مانند درد و یا مواجهه با اشعه رادیولوژی است و عملکرد آن از امواج صوتی میباشد .