لوپوس اریتماتوزیس سیستمیک، شایعترین نوع بیماری لوپوس است. بیماری خود ایمنی که در آن سلول های سیستم ایمنی اشتباهاً به بافت های خود حمله می کند و منجر به بروز التهاب و آسیب بافتی در ارگان های درگیر می شود. این بیماری می تواند بر روی مفاصل، پوست، مغز، ریه ها، کلیه ها و رگ های خونی تأثیر بگذارد و بیمار با علائمی مانند مفصل درد، حساسیت و راش های پوستی و مشکلات مربوط به ارگان های داخلی رو به رو شود. برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند و مواردی مانند عفونت ها، مصرف برخی داروها یا حتی تماس با نور خورشید می تواند بروز بیماری را تحریک کند. درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد و هدف از درمان، کنترل علائم و محدود شدن میزان آسیب وارده به ارگان ها و بدن می باشد.

کنترل بیماری لوپوس

بیماری لوپوس چیست؟

لوپوس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن، به بافت ها و اندام های خود حمله می کند. التهاب ناشی از لوپوس می تواند بر بسیاری از سیستم های مختلف بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه ها، سلول های خونی، مغز، قلب و ریه تأثیر بگذارد.

علت ابتلا به بیماری لوپوس

• عوامل محیطی: محرکهای احتمالی مانند سیگار کشیدن، استرس و قرار گرفتن در معرض سموم مانند گرد و غبار سیلیس را به عنوان علل احتمالی لوپوس مطرح است.
• ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی لوپوس ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری برای تجربه این بیماری قرار دهد.
• هورمون ها: برخی از مطالعات نشان می دهد که سطح غیر طبیعی هورمون مانند افزایش سطح استروژن می تواند به لوپوس کمک کند.
• عفونت ها: مطالعاتارتباط بین عفونت هایی مانند سیتومگالوویروس، اپستین بار یا هپاتیت C را مطرح کرده اند.
• داروها: استفاده طولانی مدت از برخی داروهای خاص، مانند هیدرالازین (آپرسولین)، پروكائین آمید (پروكانیدید) و كینیدین، با ایجاد نوعی از لوپوس معروف به لوپوس اریتماتوز ناشی از دارو ارتباط دارد.

علائم بیماری لوپوس

علائم بیماری لوپوس در همه ی افراد یکسان نیست و در بعضی افراد ممکن است ضعیف و در بعضی دیگر شدید باشد. همچنین روند بیماری لوپوس به شکلی است که در افرادی بعد از مدتی کوتاه بهبود می یابد و در برخی دیگر تا مدت طولانی باقی می ماند. همچنین علائم به درگیر بودن ناحیه ی آسیب دیده هم بستگی دارد. با این حال برخی علائم لوپوس در اکثر مبتلایان بروز می کند به شرح زیر است:

• تب
• سندرم شوگرن که شامل خشکی چشم و دهان است.
• درد، التهاب و تورم در مفاصل
• تجمع مایعات و در پاها
• تورم غدد لنفاوی
• ایجاد زخم در دهان
• ایجاد بثورات و ضایعات پوستی، شایع ترین شکل آن ضایعات پروانه ای شکل روی صورت در گونه ها و بینی است.
• وجود بثورات پوستی سرخ رنگ در نواحی مختلف بدن
• بدتر شدن و حساس شدن ضایعات پوستی با در معرض آفتاب قرار گرفتن
• پدیده رینود یعنی انگشتان دست پا در هنگام سرد شدن یا قرار گرفتن در معرض استرس تغییر رنگ دهد یا سفید و آبی شود.
• درد در قفسه سینه
• ریزش مو به خصوص در لکه های پوستی که به آن آلوپسی آره گفته می شود.
• از دست دادن حافظه و سرگیجه و سردرد
• بیماری لوپوس و چشم هم در مواردی با هم ارتباط دارند، باعث خشکی می شود.
• لوپوس می تواند باعث نارسایی در عملکرد کلیه شود. وجود خون در ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• نارسایی قلبی و تنگی نفس با بیماری لوپوس
• عفونت و التهاب در نقاط مختلف بدن مانند قلب یا ریه

انواع بیماری لوپوس

1. لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE): این نوع از لوپوس می تواند باعث ایجاد جوش ها و کهیرهای پروانه شکل برروی پوست بینی و گونه ها شده و در صورت درمان نشدن برروی تمام پوست بدن گسترش یابد. به جز آسیب دیدن پوست بیماری لوپوس می تواند باعث ملتهب شدن و یا آسیب دیدن مفاصل، ماهیچه ها، غشاء درونی یا اطراف ریه، قلب کلیه و مغز شود
2. لوپوس اریتماتوزدیسکوئید (DLE): این نوع از لوپوس معمولاً پوستی که در برابر آفتاب قرار گرفته را تحت تأثیر قرار داده و تأثیری بر روی اندام های حیاتی نمی گذارد. ضایعات قرص مانند این بیماری معمولاً بعد از بهبود باعث باقی ماندن جای آنها برروی پوست می شوند. اثرات لوپوس دیسکوئید محدود به پوست است. هر چند علائم لوپوس سیستمیک مانند درگیری کلیه و قلب در ۱۰% از افراد واجد لوپوس دیسکوئید نیز مشاهده شده است.
3. لوپوس دارویی: یک بیماری اتوایمون و مشابه بیماری لوپوس سیستمیک (SLE) است که به واسطه ی داروهای خاصی ایجاد می شود. در حال حاضر در حدود ۳۸ دارو وجود دارد که مشخصاً مصر فشان ممکن است سبب بروز لوپوس دارویی شود. لوپوس دارویی معمولاً خفیف تر از لوپوس سیستمیک است و اغلب ماه ها و حتی سال ها بعد از شروع مصرف داروهای مسبب آن، بروز می نماید. علائم بالینی DILE به طور عمده شامل درد و التهاب مفاصل، تب، التهاب قلب و پریکارد، التهاب ریه و پلور، راشهای پوستی و یووئیت قدامی است. در حالی که احتمال درگیری کلیه ها و سیستم اعصاب مرکزی در این بیماری نادر است. لازم به ذکر است که به رغم اینکه درگیری کلیه ها و CNS در لوپوس دارویی نادر می باشد؛ اما بعضی از داروها اساساً ممکن است به طور واضح درگیری کلیه ایجاد کنند.

تشخیص لوپوس

تشخیص لوپوس دشوار است؛ زیرا علائم و نشانه ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. علائم و نشانه های لوپوس ممکن است در طول زمان تغییر کند و با بسیاری از اختلالات دیگر همپوشانی داشته باشد. ترکیبی از آزمایش خون و ادرار، علائم و معاینه فیزیکی منجر به تشخیص لوپوس می شود.

تست های خون و ادرار شامل موارد زیر است:

CBC:

این آزمایش تعداد گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها و همچنین میزان هموگلوبین و پروتئین موجود در گلبول های قرمز را اندازه گیری می کند. نتایج ممکن است نشان دهنده کم خونی فرد باشد که معمولاً در لوپوس رخ می دهد. کاهش تعداد گلبول های سفید یا پلاکت خون نیز ممکن است در لوپوس رخ دهد.

ESR :

این آزمایش، میزان ته نشین شدن گلبول های قرمز خون را طی یک ساعت در انتهای لوله تعیین می کند. سرعت بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشان دهنده یک بیماری سیستمیک مانند لوپوس باشد.

ارزیابی کلیه و کبد:

آزمایش خون می تواند عملکرد کلیه ها و کبد شما را ارزیابی کند. لوپوس می تواند این اندام ها را تحت تأثیر قرار دهد.

آنالیز ادرار:

بررسی ادرار فرد ممکن است افزایش سطح پروتئین یا گلبول های قرمز خون را در ادرار نشان دهد که اگر لوپوس کلیه های فرد را تحت تأثیر قرار داده باشد ممکن است رخ دهد.

Antinuclear antibody (ANA) test:

یک آزمایش مثبت برای وجود این آنتی بادی ها تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن فرد نشان دهنده سیستم ایمنی تحریک شده است. در حالی که اکثر افراد مبتلا به لوپوس تست ANA مثبت دارند، اکثر افراد با ANA مثبت لوپوس ندارند. اگر جواب آزمایش ANA مثبت باشد، پزشک ممکن است آزمایش آنتی بادی اختصاصی تری را توصیه کند.

تصویر برداری

اگر پزشک مشکوک به این باشد که لوپوس بر روی ریه ها یا قلب اثر بگذارد، ممکن است موراد زیر را پیشنهاد دهد:

• تصویر برداری x-ray از قفسه سینه. تصویری از قفسه سینه فرد ممکن است سایه های غیر طبیعی را نشان دهد که نشان دهنده وجود مایع یا التهاب در ریه های فرد است.
• Echocardiogram. این تست از امواج صوتی برای تولید عکس های واقعی از ضربان قلب استفاده می کند. این تست می تواند مشکلات دریچه های قلب و دیگر نواحی قلب فرد را نشان دهد.

بیوپسی لوپوس

لوپوس می تواند به طرق مختلف به کلیه های فرد آسیب برساند و بسته به نوع آسیبی که می رساند، درمان ها می توانند متفاوت باشند. در برخی موارد، آزمایش نمونه کوچکی از بافت کلیه برای تعیین بهترین درمان ضروری است. نمونه را می توان با یک سوزن یا از طریق یک برش کوچک به دست آورد.

عوارض لوپوس

• نقص عملکرد کلیه ها: در بعضی بیماران، لوپوس باعث آسیب به کلیه می شود
• اختلال در عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی: اگر مغز تحت تأثیر بیماری قرار گرفته باشد، ممکن است سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و حتی سکته مغزی یا تشنج نیز رخ دهد. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس مشکلات حافظه ای را تجربه می کنند و ممکن است در بیان کردن افکار خود دچار مشکل باشند.
• مشکلات خونی و عروقی: لوپوس ممکن است منجر به مشکلات خونی نظیر کاهش تعداد گلبول های قرمز و افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون شود. همچنین در مواردی نیز التهاب رگ های خونی رخ می دهد.
• درگیر شدن ریه ها: ابتلا به این بیماری احتمال التهاب در بافت قفسه سینه را افزایش می دهد به طوری که ممکن است باعث دردناک شدن تنفس گردد.
• عوارض قلب: لوپوس گاهی باعث التهاب عضله قلب، شریان ها یا غشای قلب می شود. خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و حملات قلبی نیز به شدت افزایش می یابد.

کنترل بیماری لوپوس

در حال حاضر درمانی برای لوپوس وجود ندارد. درمان لوپوس بر کنترل علائم و محدود کردن میزان آسیب این بیماری به بدن متمرکز است. می توان این بیماری را به حداقل رساند تا تأثیر لوپوس بر زندگی کمرنگ تر شود؛ اما بیماری به طور کامل از بین نمی رود. بسیاری از افراد دارای علائم خفیف، ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشند یا فقط دوره های متناوب داروهای ضد التهاب برایشان کافی باشد. کسانی که علائم جدی تری دارند نظیر آسیب ارگان های داخلی بدن، ممکن است به همراه داروهای دیگری که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند، به میزان بالایی از داروهای کورتیکواستروئیدها نیاز داشته باشند.

نسخه اصلی مطلب بیماری لوپوس را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---