دستگاه تناسلی خانم ها یکی از اندام های بسیار مهم در بدن آنها می باشد و سلامت این بخش نیز بسیار حائز اهمیت می باشد. بیماری های رحم و تخمدان بر اساس نوع و شدت آن، اثرات متفاوتی روی قدرت باروری زنان می گذارد، به طوری که گاهی منجر به ناباروری موقت و برخی اوقات نازایی دائمی می گردد. اغلب این بیماری ها با درمان و استفاده از دارو قابل بهبود است؛ اما باید در اولین فرصت مورد تشخیص و معالجه قرار گیرد.

سونوگرافی یکی از ابزارهای دقیق به منظور بررسی و ارزیابی انواع بیماری ها، به خصوص در زنان می باشد. سونوگرافی رحم و تخمدان یکی از انواع سونوگرافی می باشد که امروزه بسیار رایج شده است. بیشتر پزشکان از این سونوگرافی با هدف سلامت و بررسی انواع بیماری های زنان استفاده می کنند. این روش تشخیصی برای بررسی رحم، تخمدان ها و فضای کلی لگن مورد به منظور تشخیص بیماری هایی نظیر فیبروم رحم، تومور تخمدان، کیست تخمدان ، سرطان رحم و تخمدان و عفونت لگن و... مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع بیماری های زنان

فیبروم رحم

گاهی با بروز برخی مشکلات ژنتیکی، تغییراتی در بافت عضلانی رحم ایجاد می شود که به فیبروم رحم معروف است. در افراد مستعد این بیماری، سلول های فیبروم از دوران جنینی درون رحم شکل می گیرد و بر اثر عواملی مانند بلوغ، تغییرات هورمونی، بزرگ شدن رحم و افزایش سن به تدریج بزرگ تر می شود.

سرطان رحم

سرطان رحم با داشتن ریشه های ژنتیکی، یک بیماری حساس و جدی است که بیشتر در خانم های جوان مشاهده می شود. در صورت ابتلا به این بیماری می توان شاهد علائم و نشانه هایی همچون درد شدید در ناحیه لگن، ترشحات غیر طبیعی از واژن، خونریزی غیرعادی و... بود.

کیست تخمدان

کیست های تخمدان، کیسه هایی حاوی مایع در داخل یا روی تخمدان هستند که ابعادی بین یک نخود تا یک پرتقال دارند و در صورت رشد شدید، خطرساز می باشند. کیست تخمدان جزء شایع ترین بیماری های زنان به حساب می آید که گاهی تا آخر عمر نیز شناسایی نمی شود و در بسیاری از موارد، نیازمند درمان خاصی نیست. کیست ها در زمان تخمک گذاری ایجاد می شود و اغلب با مصرف دارو طی 6 الی 8 هفته از بین می رود؛ اما گاهی با علائمی همچون عادت ماهانه نامنظم، درد حین قاعدگی، خونریزی نامتعارف، درد در زیر شکم و... همراه است.

عفونت لگن

به وسیله این بیماری اختلالاتی در سیستم تناسلی زنان به وجود می آید که می تواند بارداری و زایمان زنان را تحت الشعاع قرار دهد. این عفونت انواع مختلفی دارد و درمان های متفاوتی بنا به نوع آن وجود دارد. به طور کلی عفونت زنان همیشه همراه علائم شایعی بوده که به راحتی می توان آن را تشخیص داد.

تومور تخمدان

سرطان تخمدان وقتی در رحم بیمار افزایش پیدا می نماید که سلول های بیمار به صورت غیر طبیعی در تخمدان شروع به تولید و تکثیر خارج از کنترل و تشکیل توده و یا تومور می کنند. در صورت عدم درمان، این توده می تواند در سایر نقاط بدن گسترش یابد. به این بیماری سرطان تخمدان متاستاتیک نیز می گویند.

کاربرد سونوگرافی رحم و تخمدان

کاربرد سونوگرافی رحم و تخمدان، بررسی رحم و تخمدان ها به منظور اندازه گیری و ارزیابی ارگان های موجود در لگن می باشد و شامل موارد زیر است:

• بررسی شکل، اندازه، محل قرار گیری رحم و تخمدان ها
• اندازه گیری طول و ضخامت دهانه رحم
• بررسی اندازه، محل و ساختمان توده های لگنی
• وجود توده یا مایع در رحم یا نزدیک به مثانه
• وجود تغییر در مثانه
• اختلال در ساختمان آناتومیک رحم
• جریان خون در ارگان های لگن
• وجود عفونت ها و اختلالات التهابی داخل لگن (PID)
• خونریزی بعد از یائسگی
• تشخیص فیبروم رحم ، کیست و سایر انواع توده ها در پلوریس
• تشخیص بیماری سرطان رحم یا مثانه
• تشخیص علت خونریزی غیر طبیعی یا درد
• رشد کودک در دوران بارداری
• تشخیص حاملگی خارج از رحم (تخم بارور شده در خارج از رحم رشد می کند).

مزایای سونوگرافی رحم و تخمدان

• سونوگرافی روشی غیرتهاجمی است (سوزن و تزریق ندارد).
• گاهی اوقات، معاینه سونوگرافی ممکن است موقتاً کمی اذیت کننده باشد؛ اما دردناک نیست.
• سونوگرافی نسبت به سایر روش های تصویربرداری ارزان تر است.
• تصویربرداری با سونوگرافی بسیار ایمن است و در فرآیند آن از اشعه استفاده نمی شود.
• اسکن سونوگرافی تصویری واضح از بافت های نرم ارائه می دهد که به خوبی در انواع دیگر تصویربرداری قابل دستیابی نیست.

نحوه انجام سونوگرافی رحم و تخمدان

سونوگرافی رحم و تخمدان با استفاده از دو روش انجام می شود. نوع روند سونوگرافی انجام شده به دلیل سونوگرافی، وابسته است. جهت فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز برای تشخیص یا درمان، تنها یک روش یا هر دو روش، مورد نیاز می باشد.

سونوگرافی ابدومینال

ماده ای ژل مانند روی شکم شما زده می شود. مبدل یا پروب به پوست شما فشار داده می شود و در اطراف ناحیه مورد بررسی حرکت می کند. تصاویر ساختارها روی صفحه کامپیوتر نشان داده می شوند. این تصاویر برای استفاده پزشک با استفاده از ابزار مختلف ثبت می شود.

سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژن از طریق واژن با مثانه خالی انجام می شود. از یک مبدل واژینال که بلند و باریک است و پوششی از جنس پلاستیک یا لاتکس دارد استفاده می شود. نوک مبدل وارد واژن شما می شود که ممکن است این کار کمی ناراحت کننده باشد. تصاویر ساختارها روی صفحه کامپیوتر نشان داده می شوند. این تصاویر برای استفاده پزشک با استفاده از ابزار مختلف ثبت می شود. پس از اتمام مراحل، مبدل برداشته خواهد شد.

عوارض سونوگرافی رحم و تخمدان

در این روش از امواج صوتی برای گرفتن تصویر استفاده می شود و هیچگونه پرتویی وجود ندارد. اگر باردار هستید، خطری جنین را تهدید نمی کند. اگر باردار هستید و افتادگی جفت یا خونریزی واژینال دارید، بهتر است سونوگرافی واژینال انجام ندهید؛ زیرا باعث بدتر شدن خونریزی می شود.

هزینه سونوگرافی رحم و تخمدان

این روش در بسیاری از مراکز رادیولوژی و تصویربرداری تحت پوشش بیشتر بیمه های پایه و تکمیلی قرار می گیرد. ضمن اینکه نوع سونوگرافی واژینال و رحم هم یک عامل تعیین کننده در هزینه ها است.

نسخه اصلی مطلب بررسی بیماری های زنان با سونوگرافی را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---