اگزما که به آن درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) نیز گفته می شود، یک بیماری پوستی رایج است که موجب التهاب، خارش و قرمزی پوست می شود. عواملی از قبیل ژنتیک، سیستم ایمنی بدن، عوامل محیطی و استرس می توانند در به وجود آمدن اگزما نقش داشته باشند. علائم و نشانه های اگزما ممکن است در افراد، متفاوت باشد. اگر دچار اگزمای صورت شوید، پلاک های قرمز، برآمدگی های کوچک و پوسته پوسته شدن پوست از جمله علائم اگزمای صورت محسوب می شوند. اگزما به بدن آسیب نمی رساند و مسری نمی باشد؛ اما بهتر است که پس از مشاهده اولیه برای درمان آن اقدامات لازم انجام شود. برای درمان اگزما در ابتدا باید عامل آلرژی زا یا به وجود آورنده اگزما در پوست را شناسایی کرده و سپس درمان متناسب با آن را انتخاب کنید. اگر علت به وجود آمدن اگزما عوامل ژنتیکی باشد، درمان آن کمی دشوار است؛ اما این امکان وجود دارد که با رعایت برخی موارد، علائم این گونه از اگزما را کاهش داد. هدف تمام درمان های مورد استفاده برای این بیماری، کنترل یا از بین بردن خارش پوست می باشد که در صورت عدم درمان، عفونت های پوستی ایجاد می کند. اگر پوست خود را بیش از حد بخارانید، تیره تر، ضخیم تر و عفونی خواهد شد. با در نظر داشتن اقداماتی می توانید اگزمای صورت را کنترل کنید که در ادامه بیان میشود.

علت اگزما

• عوامل ژنتیکی و ارثی می توانند در ایجاد بیماری اگزما نقش داشته باشند.
• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی باعث ایجاد بثورات پوستی به عنوان پاسخ التهابی ناخواسته می شود.
• خشکی پوست در اثر عوامل شیمیایی یا محیطی، حساسیت پوستی را افزایش می دهد.
• برخی از مواد یا شرایط به نام عوامل محرک می توانند باعث تشدید اگزما شوند:
• محرک هایی وجود دارد که باعث تشدید اگزما می شوند، از جمله این مواد: شوینده های شیمیایی، گرما، تعریق زیاد، استرس و اضطراب، خشکی پوست، عفونت پوستی، صابون ها، کپک ها، گرد و غبار و همچنین گرده گل ها می باشند.

علائم اگزما

علائم شایع این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• خارش پوست
• قرمزی پوست
• خشکی پوست
• پوسته پوسته شدن
• تشکیل برجستگی ها یا تاول های کوچک پر از مایعات
• در بزرگسالان، اگزما اغلب بر روی دست ها تأثیر می گذارد. در کودکان، اگزما در نواحی فضای داخلی آرنج و پشت زانوها بیشتر دیده می شود. در نوزادان، اگزما معمولاً در صورت، گردن و پوست سر نمود پیدا می کند.

انواع اگزما

چندین نوع مختلف اگزما وجود دارد. بعضی از انواع اگزما به خاطر بعضی عوامل ایجاد می شوند؛ اما بعضی دیگر از آنها بدون هیچ علت شناخته شده ای بروز می کنند.

اگزمای آتوپیک (Atopic):

این نوع از اگزما، شایعترین نوع اگزما می باشد. اگزما آتوپیک معمولاً در کودکان از هنگام شیرخوارگی شروع شده و ممکن است تا هنگام نوجوانی و بزرگسالی ادامه داشته باشد. علت این نوع از اگزما هنوز مشخص نشده است؛ اما افرادی که بطور ارثی مستعد ابتلا به آلرژی هایی مثل آسم هستند بیشتر به این نوع اگزما مبتلا می شوند.

درماتیت تماسی (Contact dermatitis):

تماس مستقیم با یک ماده تحریک کننده یا بروز یک واکنش آلرژی نسبت به یک ماده می تواند باعث این نوع از اگزما که به آن اصطلاحاً درماتیت تماسی گفته می شود گردد.

درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis):

این نوع از اگزما، نوزادان و بزرگسالان را گرفتار می سازد. علت دقیق ایجاد درماتیت سبورئیک هنوز به درستی مشخص نشده است، با این حال این وضعیت اغلب همراه با وجود موجوداتی شبیه مخمر (قارچ) بر روی پوست می باشد.

اگزمای سکه ای (nummular):

این نوع اگزما در مردها بیشتر از زن ها ایجاد می شود. در اگزمای سکه ای، لکه هایی به شکل سکه بر روی پوست بازوها و ران پاها ایجاد می شوند که خارش دار بوده و ممکن است ترشح داشته و پوسته پوسته و یا تاول دار شود.

اگزمای آستئاتوتیک (Asteatotic):

این نوع اگزما در افراد سالخورده شایع تر بوده و به علت خشک بودن پوست در افراد مسن ایجاد می شود. در این نوع اگزما، پوست دچار پوسته پوسته شدن می گردد و ترک می خورد.

اگزمای دیس هیدروتیک (Dishidrotic):

این نوع اگزما در جاهایی که پوست ضخیم می باشد مثل روی انگشت ها، کف دست ها و کف پاها ایجاد می شود. تاول های متعدد و کوچکی ایجاد می شوند که گاهی اوقات این تاول ها به هم متصل شده و تاول بزرگی را تشکیل می دهد که ترشح می کند.

تشخیص اگزما

پزشک می تواند اگزمای پوستی را بعد از شنیدن علائم و نشانه های شما و نیز معاینه پوست شما تشخیص دهد. پزشک ممکن است انجام نمونه برداری پوست یا سایر آزمایش ها را نیز برای نفی احتمال سایر بیماری های پوستی، توصیه کند.

تست پچ (تست حساسیت)

اگر به گمان پزشک، شما مبتلا به اگزمای پوستی تماسی هستید، ممکن است تست پچ را بر روی پوست شما انجام دهد. در این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مواد مختلف را بر پوست شما زیر پوشش یک برچسب اعمال می کند. در مراجعات بعدی شما چند طی روزهای آینده، پزشک پوست شما را برای مشاهده واکنش به هر یک از آن مواد، معاینه می کند. بهترین زمان انجام این تست، حداقل دو هفته پس از ناپدید شدن اگزمای پوستی است.

درمان اگزما

در بسیاری از موارد برای درمان اگزما از داروهای ضد حساسیت استفاده می شود که می توانند التهابات پوستی را برطرف کنند. از مهم ترین داروهایی که برای درمان اگزما استفاده می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آنتی هیستامین : آنتی هیستامین یک داروی ضد آلرژی است که معمولاً از سوی پزشک برای تسکین و درمان اگزما تجویز می شود. آنتی هیستامین و دیفن هیدرامین از جمله داروهای تسکین دهنده اگزما هستند.
• کورتیکواستروئید : کورتیکواستروئید یک داروی موضعی است که برای کم کردن خارش، سوزش و التهاب پوست تجویز می شود.
• پردنیزولون : پردنیزولون از جمله داروهای خوراکی است که می تواند عوارض ناشی از اگزما را کم کند.
• آنتی بیوتیک : در صورتی که اگزمای شما عفونی شده باشد، پزشک برای درمان این عفونت ها از آنتی بیوتیک کمک می گیرد.

علاوه بر این داروها، از روش های خاصی هم برای کاهش التهاب ناشی از اگزما و برطرف کردن اثرات آن استفاده می شود که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نور درمانی: نور درمانی معمولا در مواردی استفاده می شود که اگزما رو به پیشرفت بوده و شدت آن افزایش پیدا کرده است. در این روش پوست شما در معرض نور ماوراء بنفش قرار می گیرد تا زخم ها و بثورات پوستی شما در اثر تابش این نور رو به بهبودی بروند.

پیشگیری از اگزما

• به جای دوش آب گرم، دوش آب ولرم یا متوسط بگیرید.
• پوست خود را مرطوب و پر آب نگه دارید.
• پس از دوش گرفتن سریعاً از مرطوب کننده استفاده کنید.
• لباس هایی غیر چسبان بپوشید که پوست را تحریک نکند. لباس هایی که از الیاف های طبیعی مانند کتان ساخته شده را بپوشید. لباس های پشمی و کنف می تواند باعث تحریک بیشتر پوست شود.
• از مصرف صابون های زبر و پاک کننده های بدن اجتناب نمایید.
• اگر در آب و هوای خشک زندگی می کنید، از یک دستگاه رطوبت ساز در خانه خود استفاده کنید.
• در طول روز آب بنوشید.

عوارض اگزما

1. عوارض چشمی : درماتیت آتوپیک شدید می تواند باعث عوارض چشمی شده و در نتیجه ممکن است آسیب دائمی به چشم وارد شود. زمانی که این عوارض رخ دهد، خارش درون و دور پلک ها شدید می شود.
2. درماتیت عصبی: خارش و خاراندن طولانی مدت پوست باعث افزایش شدت خارش و در نتیجه ابتلا به درماتیت عصبی (lichen simplex chronicus) می شود. درماتیت عصبی مشکلی است که در آن ناحیه ای از پوست که دائماً خارانده می شود، سفت و چرم مانند می شود.
3. عفونت های پوست: بعضی اوقات خاراندن پوست باعث شکستن آن شده و در نتیجه زخم های باز و آماده به آلوده شدن به وجود می آید.

نسخه اصلی مطلب آشنایی با انواع اگزمای پوست و راهکارهای درمانی آن را در سایت دکتر محسن سلیمانی بخوانید.

---