هرآنچه لازم است در مورد ویتامین B12 بدانید

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

ویتامین B12 یک ویتامین B مهم و برای سلامت بافت عصبی، عملکرد مغز و تولید گلبولهای قرمز ضروری می باشد ونام دیگر آن کوبالامین است.کمبود این ویتامین وقتی خود را نشان می دهد، که سطوح خونی آن آنقدر کاهش می یابد که برای نیازهای بدن کافی نمی باشد. این حالت منجر به علامت هایی در بدن می شود و حتی ممکن است به سمت تبعات غیر قابل بازگشت عصبی پیشرفت نماید،البته اگر درمان نشود.در افراد 60 سال و پایین تر، حدود 6 درصد جمعیت دارای کمبود آن هستند در حالیکه وقتی افراد بالاتر از 60 سال بررسی می شوند این عدد به حدود 20 درصد می رسد.

این ویتامین نظیرسایرویتامین های گروه B یک ویتامین محلول در آب است. این بدان معنی است که در جریان خون می تواند در آب حل شود.بدن می تواند این ویتامین را تا 4 سال ذخیره نماید ومیزان اضافه و ناخواسته آن از طریق ادراردفع می شود.ویتامین B12 بزرگترین و دارای پیچیده ترین ساختارمی باشد. بصورت طبیعی در محصولات حیوانی نظیر گوشت، تخم مرغ وجود دارد و تولید کنندگان می توانند آن را از طریق ساخت تخمیری ، توسط باکتری ها تولید نمایند.

منافع

ویتامین B12 برای روند های متنوع بدنی ضروری می باشد که از آن جمله:

• عملکرد نرمال مغز و سیستم عصبی
• عملکرد شناختی (قدرت تفکر)
• تولید گلبولهای قرمز و پیشگیری از کم خونی
• کمک به تولید و تنظیم کار DNA
• پیشگیری از ناهنجاریهای مادرزادی
• کمک به محافظت از چشم ها در برابر دژنراسیون ماکولا
• ضروری برای تولید انرژی

ویتامین B12 برای تولید خون بصورت سالم، ضروری می باشد. وقتی این ویتامین به اندازه کافی در بدن وجود نداشته باشد، منجر به کاهش تولید گلبولهای قرمز طبیعی وسالم، یعنی کم خونی خواهد شد و در نتیجه انتقال اکسیژن در بدن مختل خواهد شد.

کم خونی مگالوبلاستیک یا به اصطلاح کم خونی در اثر کمبود تغذیه ای، نوعی از کم خونی است که در اثر کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک ایجاد می شود. این نوع کم خونی با اختلال در تولید DNA و تشکیل کلبولهای قرمز بزرگ غیر طبیعی و نا بالغ مشخص می شود.

چه میزان ویتامین B12 برای بدن مورد نیازاست؟

برای نوجوانان و بالغین بالای 14 سال، 4/2 میکروگرم در روز و برای بانوان باردار، 6/2 و در دوران شیر دهی، 8/2 میکروگرم لازم می باشد.مصرف بیش از حد این ویتامین اثرات سمی یا مضری نشان نداده است، ولی در هر حال برای مصرف هر مکملی مشورت با پزشک قبل از شروع آن الزامی است.

بعضی از داروها جذب ویتامین B12 را از غذا کاهش می دهند که شامل: متفورمین و داروهای ضد اسید معده نظیر امپرازول، پنتوپرازول و فاموتیدین می باشند.

غذاها

ویتامین B12 بصورت طبیعی در بسیاری از محصولات حیوانی وجود دارد. این ویتامین معمولا در غذاهای گیاهی وجود ندارد، مگر این که بصورت مکمل به آن اضافه شده باشد. منایع غذایی خوب برای ویتامین B12 شامل:

گوشت گوسفند، گوساله، ماکیان، بره، ماهی بویژه هادوک و ماهی تون، محصولات لبنی نظیر شیر، پنیر و ماست، برخی محصولات تغذیه ایی تخمیری و تخم مرغ می باشند.بعضی از تولید کنندگان برخی از انواع شیرهای گیاهی و غلات صبحانه را با ویتامین B12 تقویت می کنند.

اگرچه ویتامین B12 در غذاهای مختلفی یافت می شود ولی با این حال بعضی از افراد بیشتر در معرض خطر کمبود آن می باشند. این افراد شامل: افراد مسن، افراد با رژیم های دارای محدودیت نظیر رژیم گیاهخواری، افرادی که دارای شرایط خاص از نظر سلامتی نظیر بیماری سلیاک می باشند.

علائم کمبود

کمبود این ویتامین علائم متنوعی ایجاد می کند که بعضی از آنها ممکن است جدی باشند و منجر به آسیب های شدید و غیر قابل برگشت بویژه در مغز و سیستم عصبی شوند. البته چنین مواردی شایع نیستند. با این که با کاهش مختصری درسطوح این ویتامین ممکن است علائم شروع شوند، ولی این علائم غیر اختصاصی هستند و آنقدر کافی نیستند تا کمبود ویتامین B12 تشخیص داده شود. علائم شامل: افسردگی، گیجی، مشکلات حافظه، خستگی ، سردرد، تغییرات خلقی و مشکل در تمرکز می باشند.وقتی علائم بدترشوند، آنها می توانند تغییرات در سیستم عصبی نظیر خواب رفتن و سوزن سوزن شدن در اندام ها و یا مشکل در حفظ تعادل ایجاد کنند.

شیرخواران با کمبود ویتامین B12 ممکن است دچار حرکات غیر معمول نظیر لرزش در صورت، مشکلات در رفلکس ها، اختلال در شیرخوردن یا بی قراری و در نهایت اختلال دررشد و تکامل شوند، البته اگر درمان انجام نگیرد.

کم خونی می تواند باعث زخم در زبان، دهان، کاهش وزن، رنگ پریدگی، اسهال و یا اختلال در سیکل ماهانه بانوان گردد.

چه کسی در معرض خطر است؟

از آنجا که گیاه خواران محصولات حیوانی را از برنامه غذایی خود حذف میکنند، با کمبود ویتامین B12 مواجه می شوند. اگر این افراد بارداری یا شیردهی را تجربه کنند، شرایط وخیم تر خواهد شد. دریافت ویتامین کافی از طریق گیاهان بسیار مشکل است، مگر اینکه برنامه غذایی گیاه خواری بسیار دقیق تنظیم شده باشد. به همین دلیل، دریافت مکمل ویتامین B12 برای ایشان، توصیه می شود.

در نوعی از کم خونی به نام Pernicious ( مخرب) نیز کمبود این ویتامین بوجود می آید. این یک نوع بیماری خود ایمنی است که بر روی خون تاثیرمی گذارد. اقراد با این بیماری، ماده ایی به نام فاکتور داخلی را به اندازه کافی در معده خود ندارند و بنابراین نمی توانند ویتامین B12 را جذب نمایید.درافرادی که روده کوچک مشکل داشته باشد نظیر بیماریهای التهابی روده مانند کرون و یا در افرادی که توسط جراحی روده کوچک کوتاه شده است، جذب B12 مختل می شود.گاستریت (التهاب معده)، بیماری سیلیاک و بیماریهای التهابی روده نیز جذب را مختل می کنند. در مصرف کنندگان الکل و افراد دیابتی که متفورمین مصرف می کنند نیز جذب آن مختل خواهد شد.

مکمل ها

دریافت مکمل ها می تواند از طریق خوراکی و یا اسپری بینی انجام شود. در اکثر افراد جذب خوراکی کمکی به جبران کمبود نمی کند و بنابراین تزریق بسیار کمک کننده است.

در مواردی نظیر کم خونی Pernicious (مخرب) ، سوء جذب و کمبود شدید، تزریق الزامی است. تزریق عضلاتی می تواند یک روز در میان تا 2 هفته و یا تا بهبود علائم فرد، ادامه یابد. ادامه درمان بستگی به این دارد که آیا کمبود به برنامه غذایی شخص ارتباط دارد و یا شخص درگیرمشکلات سیستم عصبی باشد.

عوارض جانبی

پزشکان B12 را در مقادیر بالا سمی در نظر نمی گیرند. با این حال هیدروکسی کوبالامین پس از تزریق ممکن است عوارضی نظیر درد، تورم و خارش محل تزریق، تهوع و استفراغ، سردرد، گیجی و بر افروختگی ایجاد نماید. عوارض شدید به ندرت دیده می شوند. بهرحال اگر طپش قلب شدید و یا شوک آلرژیک پس از تزریق ایجاد شود، فوری باید با اورژانس تماس گرفته شود.