بخش اول مراقبت از مفاصل

استفاده از مفاصل بزرگتر:
مفاصل كوچك دست و مچ دست در معرض آسيب و بدشكلي بيشتري قراردارند. لذا بهتر است فعاليتهاي روزانه به نحوي انجام شوند كه فشار به اين مفاصل حتي الامكان به مفاصل بزرگتر منتقل شود.

بعنوان مثال بايداجسام بزرگ را نزديك بدن حمل كرد. يا در هنگام بستن در بجاي استفاده از انگشتان ،از شانه استفاده نمود.آويزان كردن كيف دستي از قسمت ساعد باعث برداشته شدن فشار از روي انگشتان ميشود.

تقسيم فعاليتها:
مقدار فعاليت و تلاش بايد كمتر شده و يا در مدت طولانيتري انجام شود تا از وارد شدن فشار ناگهاني به مفاصل و خستگي عضلات پيشگيري بعمل آيد. بعنوان مثال ميتوان به موارد زير اشاره كرد:

1)استفاده از وسايل حمل كننده مثل آسان بر.
2)كاهش وزن وسيلهاي مورد استفاده (از ليوان سبك استفاده شود. پارچ آب به ميزان آب لازم پرشود).
3) لغزاندن اجسام بجاي بلند كردن آنها.

استفاده از مفاصل در وضعيتي كه مفصل ثبات بيشتري دارد در هنگام جابجا كردن اشياء وضعيت دستها به نحوي باشد كه مچ و انگشتان حتي الامكان در حالت مستقيم و بدون خميدگي قرار گيرند.

هنگام كار كردن در كنار ميزٍ، نزديك ميز شده و از خم شدن پرهيز شود.بايد بدانيم كه ثابت ماندن وضعيت مفصل در يك حالت باعث ايجاد مشكلاتي مثل اختلال در تغذيه سطح مفصلي ميشود.بعنوان يك اصل كلي مفاصل نبايد بيشتر از بيست دقيقه در يك وضعيت ثابت باشند.

احساس خستگي:
بسياري از افراد بخصوص در انتهاي روز دچار احساس خستگي ميِشوند. اين حالت ميتواند باعث افزايش درد مفاصل و عضلات شود. ابتلا به آرتريت خود يكي از علل احساس خستگي است. برخي افراد با ايجاد تغييراتي در نحوه زندگي مقدار انرژي خود را به طور مؤثرتري بكار ميگيرند بعنوان مثال:

انجام دادن فعاليتهاي روزانه بطور آرام و بدون تلاش ناگهاني. برنامه ريزي براي فعاليتهاي روزانه. داشتن وضعيت بدني مناسب در طي فعاليت. خوب خوابيدن در شب و استراحت در بعدازظهر.

تنظيم سرعت انجام فعاليتها:
بهتر است هر نيم ساعت پس از فعاليت كمي استراحت داشتهباشيم. تغيير فعاليتها بطور متناوب نيز در كاهش خستگي مؤثر است. مثلاًبه تناوب كارهاي سنگينتر و سبكتر انجام شوند.

اولويت بندي فعاليتها:
ممكن است بتوان فعاليتهاي سنگينتر را در طي هفته انجام داد. بطوريكه هر روز بخشي از آن انجام گيرد.

وضعيت مناسب در حين كار:
ايستادن در هنگام كار يا داشتن وضعيت نامناسب در حين فعاليت باعث ايجاد درد و احساس خستگي ميشود. وضعيت بدن بايد بطورمكرر عوض شود. مفاصل نبايد بيشتر از بيست دقيقه در وضعيت ثابتي قرار گيرند. در حين انجام فعاليتهاي جسمي كشش ملايم عضلات باعث كاهش خستگي و خشكي عضلات و مفاصل ميشود.

قراردادن يك چهار پايه كوچك در زير يا پا هنگام كار در حالت ايستاده به حفظ وضعيت ستون فقرات كمك مينمايد.از آويزان کردن پا بمدت طولانی خوداری شود.

تنظيم روش انجام كار:
وسايل بايد درجائي قرار داده شوند كه دسترسي به آنها راحت باشد. وسايل اضافه منزل كه كاربرد ندارند خريداري نشده يا انبار شوند. بهتر است كار درحالت نشسته باشد و سرعت انجام كار آهسته تر باشد. استفاده از بشقاب هاي سنگين باعث فشار به مفاصل ميشود.گرفتن دسته فنجان با انگشت باعث وارد شدن فشار زيادي به مفاصل انگشتان ميشود. هنگام خريد وسايل منزل بايد به نكات فوق توجه كرد.

خوب خوابيدن:
خواب خوب به كاهش خستگي كمك مينمايد. در صورت وجود بيخوابي بايد علل ايجاد كننده بي خوابي شناخته و رفع شوند. درديكي از علل شايع بيخوابي است. درمان عامل درد ميتواند به بهبود كيفيت و مدت خواب كمك نمايد. اضطراب از علل شايع ديگر بيخوابي است كه درمان آن گاه نياز به مشاوره دارد.

هنگام شب نبايد غذاي سنگين و حجيم خورده شود. از خوردن قهوه و چاي دوساعت قبل از خواب پرهيز شود. بهتر است بجاي آن از شير داغ استفاده كرد. بايد سعي شود هر شب سر ساعت مشخصي به رختخواب رفته و گرفتن دوش آب داغ، انجام چند حركت كششي ملايم وگوش كردن به موسيقي ملايم همگي در بهتر شدن خواب كمك كنند. ميباشند. تماشاي تلويزيون باعث ايجاد بيخوابي ميشود.

ورزش:
انجام ورزش در كنار اقدامات انجام گرفته در حفظ مفصل مكمل يكديگرند. نوع و شدت ورزش از هر فرد تا فرد ديگري تفاوت داشته و بايد براي هر فرد يك برنامه تمريني خاص طرح ريزي شود.

صندلي:
رماتيسم مفصلي افراد مبتلا به روماتيسم مفصلي بايد از نشستن روي زمين خودداري كنند. زيرا بلند شدن از زمين فشار زيادي به مفاصل وارد ميسازد. در صورت دردناك و خشك بودن مفاصل بلند شدن از صندلي معمولي نيز مشكل است. در اين حالت بايد ازصندليهائي با ارتفاع بيشتر استفاده

نمود. گذاشتن يك تشك برروي مبل مي تواند بطور موقت ارتفاع مبل را بيشتر كرده و به بلند شدن كمك نمايد. ميتوان براي مبل پايه چوبي يا فلزي سفارش داد. و يا حتي موقتاً از صندليهاي دستهدار پلاستيكي استفاده نمود. ولي هنگام خريد صندلي بايد به نكات زير توجه كرد.

1)ارتفاع آن مناسب باشد و امكان بلند شدن راحت از آن وجود داشته باشد.
2) در هنگام نشستن كف پاها كاملاً روي زمين تكيه نمايند.

3)بهتر است صندلي چرخدار باشد . جابجا شدن مختصر هنگام فعاليت طولاني روي صندلي از خسته شدن عضلات و خشك شدن مفاصل جلوگيري ميكند و در صورت لزوم ميتوان براي جابجا شدن در فاصله كم بطور موقت از آن استفاده نمود.

4)محل نشستن صندلي نه زياد نرم باشد به نحوي كه بدن داخل آن فرو رود و قوسهاي كمر بهم بخورد و نه آنقدر سفت باشد كه باعث ناراحتي شود.

خواندن و نوشتن:
گرفتن اشياء بمدت طولاني باعث فشار به مفاصل ميشود. مثلاً گرفتن كتاب يا نوشتن بمدت طولاني باعث درد مفاصل انگشتان ومچ دست ميشود. بهتر است از خودكارهائي استفاده شود كه سبك باشند و محل گرفتن آنها قدري كلفت تر از معمولبوده و از پلاستيك نرم ساخته شده باشند. براي مطالعه بهتر است كتاب به جائي تكيه داشته باشد.

چگونه می توان روشهای حفظ مفصل را فرا گرفت؟برنامه حفظ مفاصل براساس تحقيقات انجام گرفته باعث كاهش درد شده و به انجام فعاليتهاي روزانه كمك مينمايد.

عادتهاي بد و مضر به همان سرعت يا حتي گاهي سريعتر از عادتهاي خوب يادگرفته ميشوند و ترك كردن آنها نياز به تلاش و زمان دارد. براي تغيير يك عادت بد اولين قدم آگاهي و بعد باور به بد بودن آن است و گامهاي بعدي بايد تلاش آرام اما مستمر براي جايگزيني عادات خوب بجاي عادات مضر باشد.

تغيير روشهائي كه مدتها به آن عادت گرفتهايم به يكباره ممكن نيست. بهتر است از سادهترين كارها شروع كنيم. ابتدا ميتوان از كارهائي که بيشترين درد را ايجاد ميكنند شروع كرد. با تكرار، روشهاي مناسب بصورت عادت روزمره در ميآيند. با توجه به اينكه انجام اين روشها براي همة افراد توصيه ميِشود بهتر است آنها را به ديگران نيز ياد بدهيم . از طرف ديگر يكي از بهترين روشهاي كه باعث ميِشوداين مطالب تكرار شده و بهتر ياد گرفته شوند، ياد دادن اين روشها به ساير افراد است.

سطح مطلب: عمومی، کارشناسی، تخصصی و فوق تخصصیAnchor
توانبخشي بیماریهای روماتیسمی

نسخه اصلی مطلب مراقبت از مفاصل در رماتيسم مفصلي 2 را در سایت دکتر غلامرضا رئیسی بخوانید.

---