مچ پا مفصل بزرگی است که از سه استخوان زیر تشکیل شده است:

1. استخوان ساق پا (درشت نی)
2. استخوان نازک تر که در کنار استخوان ساق پا (نازک نی) قرار دارد
3. استخوان پا که بالای استخوان پاشنه قرار دارد (تالوس)

برجستگی های استخوانی (یا برآمدگی های) که روی مچ پا دیده و احساس می شوند، نام های خاص خود را دارند که عبارتند از :

• مالئول داخلی که در قسمت داخلی مچ پا احساس می شود بخشی از قاعده استخوان درشت نی است
• مالئول خلفی که در پشت مچ پا احساس می شود نیز بخشی از قاعده استخوان درشت نی است.
• مالئول جانبی که در قسمت بیرونی مچ پا احساس می شود، انتهای پایین نازک نی است

مفصل مچ پا اجازه حرکت بالا و پایین پا را می دهد. مفصل ساب تالار در زیر مفصل مچ پا قرار می گیرد و امکان حرکت پهلو به پهلوی پا را فراهم می کند. رباط های متعددی (ساخته شده از بافت سخت و متحرک) مچ پا و مفاصل ساب تالار را احاطه کرده اند و استخوان های ساق پا را به یکدیگر و به استخوان های پا متصل می کنند.

آسیبهای مچ پا

رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی مچ پا:

رگ به رگ شدن مچ آسیب به یکی از رباط های مچ پا است که در ننتیجه چرخش تصادفی پا ایجاد می شود. در رگ به رگ شدن مچ پا توانبخشی می تواند از تبدیل شدن درد و تورم به یک مشکل طولانی مدت جلوگیری کند. آسیب رباط های جانبی مچ پا بخصوص رباط جانبی خارجی آن معمولا بدنبال پیچ خوردگی ایجاد میگردد. درمان پیچ خوردگی پا معمولا بصورت غیر جراحی و با مدتی بی حركتی است. در مواردی كه ناپایداری مچ پا متعاقب پیچ خوردگی و اسیب رباطی شدید باشد؛ بیمار نیاز به عمل جراحی بازسازی رباط خواهد داشت

شکستگی مچ پا:

شکستگی استخوان مچ پا زمانی اتفاق می افتد که یک استخوان در یک طرف یا دو طرف مچ پا تا حدودی یا به طور کامل بشکند. اغلب شکستگی های مچ پا ناشی از پیچ خوردن و زمین خوردن یا آسیب دیدگی هایی است که در طول ورزش یا بازی بوجود می آید. شکستگی در هر یک از سه استخوان مچ پا ممکن است اتفاق بی افتد. با این وجود بیشتر اوقات، استخوان های ساق پا (درشت نی یا نازک نی) شکسته می شوند.

آرتریت مچ پا:

آرتریت به معنای تورم، درد و محدودیت در حرکت مفاصل است. التهاب مفصل مچ پا یک بیماری نسبتا شایع است و با افزایش سن، ریسک ابتلا به آن بیشتر می شود. التهاب مفصل مچ پا یک بیماری است که با درگیری مفصل مچ پا می تواند تاثیر بسیار زیادی بر زندگی فرد بگذارد. این عارضه شیوع زیادی ندارد با این وجود استئوآرتریت، شایع ترین شکل آرتریت، می تواند مچ پا را درگیر سازد.

آرتریت روماتوئید:

آرتریت روماتوئید یک شکل خودایمنی از آرتریت است که در آن بدن به بافت مفصلی حمله می کند و باعث التهاب، درد و تورم می شود. هر مفصلی از جمله مچ پا ممکن است تحت تاثیر روماتیسم مفصلی قرار گیرد. علت دقیق آرتریت روماتوئید ناشناخته است. گرچه ارثی نیست ولی وجود بعضی ژن ها ایجاد آن را تسهیل میکند و یک عامل محیطی مثل ضربه یا عفونت آن ژن را فعال کرده و بیماری بروز میکند. در این بیماری سیستم دفاع ایمنی بدن که باید بر علیه عوامل بیگانه وارد عمل شود، خود بدن را بیگانه حساب کرده و به بعضی از نقاط بدن حمله میکند. یکی از این محل ها لایه سینوویوم مفصل است که بدنبال این بیماری متورم میشود. آرتریت روماتوئید مفصل مچ پا میتواند موجب درد و تورم و محدودیت حرکتی در مفصل شود.

نقرس:

نقرس شکلی از آرتریت که در آن کریستال ها به طور دوره ای در مفاصل رسوب می کنند و باعث درد و تورم شدید می شوند. مچ پا ممکن است گاهی تحت تاثیر نقرس قرار گیرد. اصلی ترین نشانه ی نقرس در مچ پا، دردناک شدن و تورم و التهاب در ناحیه مربوطه است. بخاطر داشته باشید که نقرس در اکثر موارد غیرقابل پیش بینی است. فارغ از اینکه کدام مفصل دچار بیماری شده باشد. ممکن است هفته ها، یا ماه ها را بدون هیچ گونه علائمی طی کنید و سپس با دردی شدید در مچ پا از خواب بیدار شوید. در برخی موارد، نقرس در یکی از انگشت های بزرگ پا آغاز شده و سپس به سایر نواحی از جمله مچ پا گسترش می یابد. در گذر زمان، مدت زمان این تیرکشیدن ها طولانی تر از قبل می شود.

آرتریت پسوریاتیک:

این شکل از آرتریت که باعث تورم و درد می شود، با بیماری پوستی پسوریازیس مرتبط است. بسیاری از مفاصل، از جمله مچ پا، ممکن است تحت تأثیر پسوریازیس قرار گیرند. با این حال، هر فرد مبتلا به پسوریازیس، آرتریت پسوریاتیک را تجربه نمی کند. به طور مشابه، هر فردی که مبتلا به آرتریت پسوریازیس است پسوریازیس را پیش از آن دارد. در پسوریازیس فعالیت ایمنی علیه بافت پوست است. در سیستم آرتروز پسوریاتیک سیستم ایمنی بدن به مفصل حمله می کند. این شبیه به آرتریت روماتوئید است که در آن التهاب مفصلی به دلیل فعالیت غیر طبیعی عضلانی علیه بافت مفصلی، مانند (سینوویوم) وجود دارد. آرتریت پسوریازیس ممکن است از دوره هایی به خاموشی رود و اشتعال ناگهانی در مورد پسوریازیس نیز اتفاق می افتد.

آرتریت سپتیک:

آرتریت سپتیک ناشی از عفونت های باکتریایی است که امکان دارد؛ در مچ پا ایجاد شوند، این شکل از آرتریت به سرعت ایجاد می شود و باعث درد شدید، تورم، تب و مشکل در حرکت مچ پا می شود.

علائم آسیب دیدگی مچ پا

به صورت خلاصه، علائم و نشانه هایی که خبر از آسیب مچ پا می دهند شامل موارد زیر می شوند:

• احساس درد هنگام لمس پوست روی مفصل مچ پا
• احساس درد هنگام حرکت دادن مفصل مچ پا
• ناتوانی در حرکت دادن مفصل و راه رفتن
• خشکی، گرمی، قرمزی و تورم مفصل مچ پا

تشخیص آسیب مچ پا

1. معاینه فیزیکی: معاینه مچ پا توسط پزشک ممکن است تشخیص دهد که آیا شکستگی مچ پا، رگ به رگ شدن یا شرایط دیگری وجود دارد یا خیر.
2. رادیوگرافی مچ پا: فیلم اشعه ایکس از مچ پا معمولاً برای تعیین شکستگی، آرتریت یا سایر مشکلات استفاده می شود.
3. تصویربرداری MRI : یک اسکنر MRI از یک آهنربای پرقدرت و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر با وضوح بالا از مچ پا استفاده می کند.

درمان آسیب دیدگی مچ پا

RICE درمانی:

رایس درمانی درمان اولیه خوبی برای اکثر آسیب های مچ پا است. در اغلب موارد جزئی، پزشک به شما استفاده از روش RICE را توصیه می کند. این روش شامل استراحت، قرار دادن یخ، باندپیچی و بالا قرار دادن مچ پا می شود. یخ را باید هر بار به مدت 20 دقیقه به کار برد. اطراف مچ پا را به منظور حفاظت باید با استفاده از یک بانداژ کشسان پیچید. بالا قرار دادن مچ پا می تواند به کاهش ورم و کبودی کمک کند.

داروهای ضد درد:

مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول)، ایبوپروفن (موترین) و ناپروکسن (Aleve) می توانند اکثر دردهای مچ پا را کاهش دهند.

تزریق کورتیزون:

تزریق کورتیزون به مچ پا می تواند به بهبود درد و التهاب برخی از اشکال آرتریت مچ پا کمک کند. کورتیزون التهاب مفصل مچ پا را سرکوب می کند و تورم و درد را کاهش می دهد.

بی حرکتی مچ پا:

بی حرکت کردن مچ پا (معمولاً با گچ گرفتن) برای اکثر شکستگی های مچ پا ضروری است. برخی از پزشکان معتقدند بی حرکتی ممکن است به درمان پیچ خوردگی مچ پا نیز کمک کند.

جراحی مچ پا:

ممکن است برای بسیاری از بیماری های جدی مچ پا به جراحی نیاز باشد. به طور کلی جراحی مچ پا به منظور ثبات بیشتر مچ پا انجام می شود. تکنیک های مختلفی برای حفظ استخوان های مچ پا در جای خود استفاده می شود.پیچ Syndesmotic: یک جراح پیچی را قرار می دهد که استخوان های ساق پا را به هم متصل می کند. این کار استخوان ها را در کنار هم نگه می دارد و به پیچ خوردگی مچ پا زیاد زمان می دهد تا بهبود یابد. پس از بهبود، پیچ برداشته می شود.

نسخه اصلی مطلب آناتومی مچ پا؛ بررسی آسیبهای مچ پا را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---