تاندون ها دارای بافت فیبری هستند که عضلات را به استخوان متصل می کنند، عموماً نیرویی که به تاندون ها وارد می شود بیشتر از 5 برابر وزن بدن است، بنابراین ممکن است در برخی موارد نادر به دلیل فشارهایی که وارد می شود شما به کشیدگی و پارگی تاندون پا دچار شوید. در این میان شایع ترین آسیب تاندون ها مربوط به پارگی تاندون آشیل است، در صورتی که این تاندون دچار آسیب شود فرد به مشکلات بسیاری دچار می شود و درد زیادی را متحمل خواهد شد. پارگی تاندون مچ پا معمولاً در محدوده چند سانتی متری فاصله از محل اتصال تاندون به استخوان پاشنه رخ می دهد؛ زیرا این قسمت جریان خون کمی دارد. این پارگی با افزایش شدت تمرینات ورزشی، افتادن از ارتفاع، افتادن داخل چاله یا گودال، دویدن در سربالایی، شکستگی مچ پا و… اتفاق می افتد. چنانچه که به پارگی تاندون پا دچار شوید، اولین علائمی که آن را احساس می کنید درد است. پس از آن اگر سریعاً اقدامات لازم جهت درمان انجام نشود، احتمالاً برای حرکت دادن پای خود نیز دچار مشکل می شوید، بنابراین بسیار مهم است که در صورت بروز آسیب سریعاً نسبت به درمان اقدام کنید.

دلایل کشیدگی و پارگی تاندون مچ پا

مانند هر عضله یا تاندون دیگری در بدن، تاندون آشیل هم اگر تحت نیرو یا فشار زیادی قرار بگیرد دچار پارگی می شود. این مشکل می تواند در هر فعالیتی که در آن حرکات جهشی و پرشی وجود داشته باشد، مانند فوتبال، دویدن، بسکتبال، شیرجه و تنیس، رخ بدهد. در حرکات جهشی و پرشی ابتدا عضلات پشت ساق به شدت منقبض می شوند که این می تواند فشار بیش از اندازه ای به تاندون آشیل وارد کند. همچنین در مواردی که هنگام سقوط یا زمین خوردن مچ پا، تحت فشار زیاد، رو به بالا قرار می گیرد، تاندون آشیل کشیده شده و آسیب می بیند. بریدگی عمقی پشت مچ پا (با یک وسیله برنده) هم در صورتی که عمق برش زیاد باشد می تواند باعث پارگی تاندون آشیل شود.
گاهی اوقات تاندون آشیل ضعیف می شود که این حالت تاندون را مستعد پارگی می کند. عواملی که باعث ضعیف شدن تاندون آشیل می شوند عبارتند از:

• داروهای کورتیکواستروئید (مثل پردنیزولون)؛ تأثیر منفی این داروها بیشتر زمانی بروز می کند که به مدت طولانی از آنها استفاده شود.
• تزریق کورتیکوارستورئیدها در نزدیکی تاندون آشیل.
• برخی عارضه های پزشکی نادر، مثل سندرم کوشینگ که در آن بدن به مقدار بیش از حدی هورمون کورتیکواستروئید تولید می کند.
• تاندینوپاتیِ تاندون آشیل.
• عارضه های دیگری که می توانند این تاندون را مستعد پارگی کنند. برای مثال، آرتریت روماتوئید ( روماتسیم مفصلی )، نقرس و لوپوس اریتماتوز سیستمیک.
• آنتی بیوتیک های کینولون، مثل سیپروفلوکساسین و اوفلوکساسین، هم می توانند خطر پارگی تاندون آشیل را کمی بیشتر کنند. البته، خطر پارگی تاندون آشیل به دلیل استفاده از این آنتی بیوتیک ها بسیار کم است و عمدتاً زمانی رخ می دهد که شما در کنار آنها داروهای کورتیکواستروئید هم مصرف کنید.

علائم کشیدگی و پارگی تاندون مچ پا

تاندونیت

علائم رایج تاندونیت پاشنه آشیل عبارتند از:

1. ضعف در پا
2. درد جزئی در پایین یا بالای پاشنه پس از فعالیت
3. احساس سفتی در پا که معمولاً در صبح ظاهر می شود و در طول روز کاهش می یابد.
4. درد شدید روز بعد از تمرین
5. درد هنگام بالا رفتن از پله ها یا بالا رفتن از سر بالایی
6. تورم در ناحیه تاندون آشیل

پارگی

علائم پارگی تاندون آشیل عبارتند از:

1. به سرعت عملی را انجام دادن یا ضربه محکم و ناگهانی هنگامی که تاندون پاره می شود.
2. درد شدید در پشت مچ پا که راه رفتن را دشوار می کند.
3. تورم و تغییر رنگ
4. حساسیت
5. ناتوانی در بالا بردن انگشتان پا
6. شکاف پشت مچ پا که در آن تاندون بعد از پارگی از هم جدا می شود.

انواع پارگی تاندون های مچ پا

یکی از آسیب هایی که ممکن است موجب ناراحتی افراد و اختلال حرکتی آنها شود، آسیب در ناحیه مچ پا بوده که می تواند به دنبال پارگی تاندون های مچ پا اتفاق بیفتد. در ناحیه مچ پا چهار تاندون وجود داشته که در صورت پارگی هر کدام، فرد با علائم و ناراحتی هایی مواجه خواهد شد. در ادامه در رابطه با پارگی این تاندون ها توضیح خواهیم داد:

1. پارگی تاندون آشیل

تاندون آشیل از جمله تاندون های مهم پا بوده که در ناحیه پایینی و پشتی ساق پا و مچ قرار گرفته و عضلات پشت ساق پا را به پاشنه پا متصل می کند. این طناب فیبری و بافت محکم و نرم می تواند به دلایل مختلفی دچار آسیب شود. چنانچه این تاندون دچار کشیدگی بیش از حد شود، ممکن است به صورت کامل و یا فقط بخشی از آن پاره شود و در نهایت موجب ناراحتی (درد و تورم و همچنین اختلالات حرکتی) در پا شود.

2. پارگی تاندون تیبیا خلفی

این تاندون از مهم ترین تاندون های ساق پا بوده که موجب اتصال عضله پشت ساق پا به استخوان قرار گرفته در قسمت داخلی کف پا می شود. این تاندون نقش مهمی داشته و موجب حفظ قوس و گودی کف پا می شود و پای فرد را به هنگام راه رفتن و فعالیت حمایت می کند. در صورتی که این تاندون دچار کشیدگی بیش از حد شود، ممکن است بخشی از آن و یا به طور کامل دچار پارگی شود که این موجب اختلالات حرکتی پا و عدم تعادل به هنگام راه رفتن می شود.

3. پارگی تاندون تیبیا جلویی

این تاندون در قسمت جلوی ساق پا و استخوان تیبیا قرار داشته و موجب بلند کردن پا از سطح زمین می شود. در صورتی که این ناحیه دچار کشیدگی حاد (پارگی) شود، در ناحیه جلویی مچ پا و وسط آن درد و تورم ایجاد شده و فرد قادر به بلند کردن پا نخواهد بود.

4. پارگی تاندون پرونئال

در ناحیه جلویی ساق پا چندین عضله وجود داشته که به این عضلات پرونئال می گویند. این عضلات از بخش خارجی و پایینی ساق پا یا استخوان فیبولا شروع شده و در امتداد ساق پا به استخوان های مختلف پا متصل شده و در نهایت موجب حرکت مچ پا و پا به جهات مختلف می شوند. در صورت انقباض و گرفتگی این عضلات و همچنین کشیدگی آنها ممکن است پارگی اتفاق بیفتد که به دنبال آن فرد قادر به حرکت دادن مچ پا و پا نخواهد بود.

تشخیص کشیدگی و پارگی تاندون مچ پا

• معاینه ی فیزیکی به تعیین محل التهاب، پارگی و آسیب های دیگر کمک می کند.
• پزشک مچ پای شما را به حالت های مختلفی حرکت خواهد داد. بالا و پایین بردن پا نیز می تواند به عنوان تست، مورد استفاده قرار بگیرد.
• عکس برداری با اشعه ی ایکس به منظور اطمینان از عدم وجود شکستگی و مشکلات دیگر انجام خواهد شد.
• ممکن است پزشک برای مچ پای شما اسکن MRI تجویز کند. این تصاویر می توانند به تشخیص موارد غیرعادی مانند ورم تاندون ها و وجود بافت زخم کمک کنند. اسکن MRI می تواند پارگی های طولی تاندون را نیز مشخص کند.

درمان کشیدگی و پارگی تاندون مچ پا

روش های درمانی بدون جراحی می توانند به کنترل علائم پارگی تاندون مچ پا کمک کنند. معمولاً عمل جراحی تا زمانی که بتوان بدون استفاده از آن علائم را مدیریت کرد، در نظر قرارگرفته نخواهد شد.

1.درمان دارویی

ممکن است پزشک داروهایی را برای شما تجویز کند. داروهای ضدالتهاب می توانند در کاهش درد و ورم مؤثر بوده و به شما در بازگشتن هر چه سریع تر به فعالیت های عادی خود کمک کنند. ازجمله این داروها می توان به ایبوپروفن و داروهای تزریقی اشاره کرد که نیازی به نسخه ی پزشک ندارند.

2. گرما درمانی

این روش درمانی ارزان قیمت اغلب برای کمک به تسکین دردها و آسیب های عضلانی یا مفصلی توصیه می شود. برای گرما درمانی می توان از بطری های آب گرم، پدهای حرارتی یا حمام آب گرم استفاده کرد.

3. بی حرکتی

در مرحله اول، فعالیت هایی که درد را بدتر می کنند را کاهش دهید و یا حتی متوقف کنید. ممکن است لازم باشد به مدت 6 تا 8 هفته از قالب های دارای ساق کوتاه یا بوت های مخصوص پیاده روی استفاده کنید. این ها به تاندون اجازه استراحت می دهند و ورم ناحیه را کم می کنند.

4. کفش و کفی طبی

متخصص در ارتباط با استفاده از کفش مناسب، وضعیت مناسب بدنی و نحوه انجام فعالیت های روزمره به بیمار کمک می کند. کفی طبی که سبب بالا نگه داشتن پاشنه پا می شود، در کاهش فشار وارد بر تاندون آشیل مؤثر است. در صورتی که در ارتباط با وضعیت پاها و یا نحوه عملکرد پا مشکلی وجود داشته باشد، استفاده از کفی طبی یا ارتز در کفش به درمان و جلوگیری از بروز تاندونیت آشیل کمک می کند. در صورت کوتاه بودن قوس کف پا، فشار وارد بر تاندون آشیل افزایش پیدا می کند.

5. لیزر درمانی

درمان با لیزر یک راه حل ایمن، مؤثر، غیر تهاجمی و بدون درد برای درد و آسیب تاندون آشیل فراهم می کند. در لیزر درمانی با استفاده از لیزرهای کم توان یا پرتوان بافت های آسیب دیده تاندون های پا را تقویت و روند بهبود را تسریع می بخشند.

6. شاک ویو تراپی

در شاک ویو تراپی از طریق پوست یک شوک صوتی به منطقه آسیب دیده مچ پا وارد می شود تا مقدار محدودی فشار به ناحیه آسیب دیده تاندون آشیل وارد شده و روند درمان دوباره شروع شود. درمان با شاک ویو برای بیماران مبتلا به موارد مزمن التهاب تاندون آشیل بیشترین فایده را دارد.

7. مگنت تراپی

مگنت تراپی با افزایش گردش خون باعث تسریع در درمان می شود. بازگرداندن جریان خون به حالت نرمال کمک می کند تا مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز برای بهبود آسیب های تاندون آشیل فراهم شوند. همچنین انرژی مغناطیسی عملکرد سوخت و ساز بدن که در نابودی و التهاب سلولی مؤثر است را نیز به صورت طبیعی در می آورد.

8. تزریق پی آر پی

پی آر پی و یا درمان با پلاسمای غنی از پلاکت در درمان پارگی، التهاب ها و آسیب های وارده به تاندون آشیل، مؤثر است. تزریق فاکتورهای رشد به قسمت آسیب دیده ی پاشنه آشیل باعث بازسازی تاندون آسیب دیده ی شما می شود.

9. توانبخشی با ورزش

برنامه های ورزشی متناسب با نوع پارگی تاندون ها برای بیماران پیشبینی می شود.

تمرینات انعطاف پذیری

در طول دوره التیام پارگی تاندون آشیل در اطراف محل پارگی بافت اسکار تشکیل می شود. این حالت، در کنار یک دوره بی حرکتی می تواند باعث سفتی تاندون و عضلات اطراف آن شود. تمرینات انعطاف پذیری برای ساق و مفصل مچ پا، به کشش این عضلات سفت کمک کرده و باعث می شوند که قسمت های مختلف پا بهتر حرکت کنند. کشیدن آرام بافت اسکار ایجاد شده در امتداد آشیل آسیب دیده، می تواند به تغییر شکل و حالت آن بافت اسکار و همچنین عملکرد نرمال تاندون آشیل کمک کند.
تمریناتی که می توان بعد از پارگی تاندون آشیل برای بهبود انعطاف پذیری انجام داد عبارتند از:

• کشش عضله پشت ساق با حوله
• حرکات کششی دوندگان (برای عضلات گاستروک و سولئوس)
• «حرکت کششی با پله» که به وسیله آویزان شدن پاشنه از لبه یک پله انجام می شود.
• فیزیوتراپیست شما همچنین ممکن است عضلات اطراف مفصل مچ پایتان را به صورت دستی تحت کشش قرار بدهد. در کل، هر کدام از حرکات فوق باید 5 تا 10 بار انجام شده هر بار 30 تا 60 ثانیه نگه داشته شود.
• تقویت پیشرونده مفصل مچ پا

هنگامی که دامنه حرکتی مفصل مچ پا تا حدود بازیابی شد، نوبت به بهبود قدرت عضلات اطراف آن می رسد. در طول تمرینات قدرتی فشار پیشرونده ای به تاندون آشیل وارد می شود که در نهایت باعث می شود تا بتوانید تاندون و عضلات اطراف آن را تقویت کرده و عملکرد کلی را بهبود بدهید. انجام تمرینات قدرتی و تقویتی همچنین به کاهش خطر آسیب دیدگی مجدد تاندون آشیل در آینده کمک می کنند. تمرینات مورد استفاده برای تقویت مفصل مچ پا و تاندون آشیل عبارتند از:

1. تمرینات مفصل مچ پا با یک کش بدنسازی
2. تمرینات مقاومت دستی
3. حرکت بلند کردن ساق پا
4. حرکت چهار قوس کوتاه و بالا آوردن مستقیم پا (برای ناحیه باسن، عضلات چهارسر و همسترینگ)
5. برای به چالش کشیدن کامل عضلات اطراف پایتان می توانید هر تمرین را دو تا سه ست 5 تا 10 تایی انجام بدهید.
6. تعادل و حس عمقی
7. بعد از پارگی تاندون آشیل، تعادل و حس عمقی شما هم دچار نقص می شود. این حالت می تواند ناشی از خود آسیب دیدگی بوده یا به دنبال بی حرکتی طولانی مدت صورت گرفته برای التیام تاندون رخ بدهد. فیزیوتراپیست می تواند با دادن یک سری تمرینات به شما، تعادلتان را بهبود بدهد.

تمریناتی که می توان بعد از پارگی تاندون آشیل برای بهبود تعادل و حس عمقی انجام داد عبارتند از:

• ایستادن روی یک پا (با چشم های باز و چشم های بسته)
• ایستادن روی تخته تعادل
• استفاده از یک تخته BAPS
• ایستادن روی فوم
• استفاده از یک توپ بوسو برای به چالش کشیدن تعادل خود
• کار کردن بر روی تعادل نیازمند این است که تمرینات و موقعیت هایی را پیدا کنید که تعادلتان را به چالش بکشند. البته در این حالت خطر زمین خوردن افزایش می یابد، بنابراین حتماً تمرینات تعادل و حس عمقی برای توانبخشی تاندون آشیل را با رعایت نکات ایمنی و در محیطی ایمن انجام بدهید.

نسخه اصلی مطلب درمان کشیدگی و پارگی تاندون مچ پا را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---