دررفتگی مچ پا حالتی است که در آن استخوان ها دیگر به درستی در کنار یکدیگر قرار ندارند و مفصل بی ثبات است. دررفتگی مچ پا با ویژگی هایی نظیر آسیب دیدگی جدی و پارگی بافت همبند اطراف مفصل مچ پا و به دنبال آن جابجا شدن استخوان های تشکیل دهنده مچ پا شناخته می شود. دررفتگی و ورم مچ پا معمولاً همراه با شکستگی می باشد بنابراین بسیار مهم است به دنبال درمان پزشکی باشید که شامل فیزیوتراپی و توانبخشی باشد.

دررفتگی مچ پا همراه با درد شدید و کاهش عملکرد مچ پا همراه است. اگر در حال تجربه دررفتگی مچ پا هستید شما باید با یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ملاقات کنید. پس از تشخیص، پزشک از تکنیک جااندازی بسته استفاده میکند و قسمت آسیب دیده را بی تحرک می سازد. علاوه بر این وی جهت بهبود فرایند درمان، انجام فیزیوتراپی و برنامه های توانبخشی را توصیه می کند.

آناتومی مچ پا

مفصل مچ پا از سه استخوان تشکیل شده است:

• تیبیا: درشت نی
• فیبولا: کوچکترین استخوان ساق پا
• تالوس: استخوان کوچکی که در میان کالکانئوس (استخوان پاشنه پا) و تیبیا و فیبولا، قرار دارد.

مچ پا یک مفصل لولایی است که ساق پا را به کف پا متصل می کند. تیبیا (درشت نی) و فیبولا (نازک نی)، با تالوس در کف پا تماس پیدا می کند و مورتیس (جفت قوزک) پا را تشکیل می دهند. قسمتی در میان تیبیا و تالوس، بیشترین وزن بدن را تحمل می کند. در حالی که شکل مورتیس به هم راستا بودن مفصل مچ پا کمک می کند، رباط ها در تأمین ثبات مفصل، اهمیت ویژه ای دارند. مفصلی که به وسیله یک بافت همبند محکم به نام کپسول و چندین رباط دیگر احاطه شده است ثبات بیشتری را به مفصل می بخشند. زمانی که نیرویی بیشتر از آنچه که مچ پا بتواند آن را تحمل کند به مفصل وارد شود، ممکن است پارگی بافت همبند روی دهد. چنانچه آن نیرو بسیار بیشتر از آن چیزی باشد که بافت همبند بتواند آن را مهار کند، استخوان ها به بیرون از جای طبیعی خود رانده می شوند و مچ پا دچار دررفتگی می گردد.

انواع دررفتگی مچ پا دررفتگی خلفی (عقب)

دررفتگی خلفی شایع ترین نوع دررفتگی مچ پا می باشد. در این نوع دررفتگی، در زمانی که نیرویی کف پا را به سمت عقب می کشد، تالوس نسبت به دیستال (انتهای تحتانی) تیبیا، به طرف عقب حرکت میکند. هر چه قسمت تالوس قدامی به سمت عقبتر رانده شود فشار بر روی مفصل بیشتر می گردد. این اتفاق احتمالاً همراه با شکستگی مفصل تیبیوفیبولار تحتانی یا قوزک میانی روی می دهد و بیشتر زمانی روی می دهد که مچ پا به سمت قسمت پلانتار (کف پایی) خم شده باشد.

• دررفتگی قدامی

دررفتگیهای قدامی براثر رانده شدن کف پا از مفصل مچ پا به سمت جلو ایجاد می شود. معمولاً دررفتگی قدامی زمانی روی می دهد که کف پا ثابت باشد و یک نیروی خلفی به طور غیرارادی بر روی تیبیا وارد گردد و یا دورسی فلکشن (خم شدن پا به سمت عقب) به طور ناخواسته و غیرارادی روی دهد.

• دررفتگی میانی

دررفتگی میانی بر اثر اینورژن (حرکت کف پا به سمت داخل)، اورژن (حرکت کف پا به سمت بیرون) چرخش مچ پا به سمت داخل یا بیرون به طوری غیر ارادی و ناخواسته، روی می دهد. این نوع دررفتگی معمولاً با شکستگی قوزک پا و یا شکستگی دیستال (قسمت تحتانی) فیبولا یا هر دو همراه میباشد.

• دررفتگی فوقانی

دیاستاز (جداشدگی) زمانی روی می دهد که نیرویی، تالوس را به سمت بالا و در جهت مورتیس (جفت قوزک پا) حرکت دهد. این نوع دررفتگی معمولاً در نتیجه ی سقوط از ارتفاع روی می دهد. در چنین مواردی، وضعیت بیمار بایستی از نظر صدمات ستون فقرات و شکستگی کالکانئوس (استخوان پاشنه پا) به دقت بررسی گردد.

دلایل دررفتگی مچ پا

• تروما (ضربه)
• پیچ خوردن یا چرخش مچ پا از یک طرف به طرف دیگر
• تغییر جهت دادن ناگهانی خصوصاً در ورزشهای برخوردی
• منبسط یا منقبض کردن بیش ازحد مفصل

علائم و نشانه های دررفتگی مچ پا

علائم و نشانه های شایع دررفتگی مچ پا عبارتند از:

• بروز درد شدید آنی
• بروز ورم مچ پا کبودی
• حساس شدن موضع نسبت به لمس یا فشار پای آسیب دیده قادر به تحمل وزن بدن نمی باشد.
• تغییر آشکار شکل ظاهری مچ پا ناتوانی در حرکت دادن پای صدمه دیده

تشخیص دررفتگی مچ پا

از آنجا که شرح آسیب دیدگی به تشخیص الگوی آسیب دیدگی کمک می کند به شرح مفصل و کامل آسیب دیدگی نیاز می باشد. معاینه جسمانی جهت ارزیابی پارگی رباط، عدم ثبات مفصل، ضعف عصبی عروقی و تعیین وسعت آسیب دیدگی بافت نرم مفید است. پزشک جهت تشخیص ادم (تورم) و انحراف، قسمت آسیب دیده و غیر آسیب دیده را با یکدیگر مقایسه می کند.
پزشک علاوه بر بررسی آسیب دیدگیتان، ممکن است آزمایشات زیر را نیز تجویز کند:

عکسبرداری با اشعه ایکس ام آر آی

درمان دررفتگی مچ پا

درمان اولیه دررفتگی مچ پا و ورم مچ پا، جااندازی بسته است که در آن پزشک مجدداً مچ پا را دوباره جابجا می کند و استخوان را به جای مناسب خود باز می گرداند. تثبیت (بی حرکت سازی) پس از جااندازی بسته مچ پا، تثبیت مچ پا انجام می شود. پزشک جهت تثبیت پای آسیب دیده، استفاده از آتل یا مچبند را تجویز می کند. در صورت دررفتگی شانه، شانه به مدت 4 تا 6 هفته تثبیت می شود تا امکان استراحت کردن عضلات جهت بهبود درمان فراهم شود. روش RICE استراحت کردن، یخ گذاری، فشرده سازی و بالا نگه داشتن عضو، به کاهش ورم، التهاب و درد کمک می کند.

• دارو درمانی

داروﻫﺎی ﺿﺪاﻟﺘﻬﺎب ﻏﯿﺮاﺳﺘﺮوﯾﯿﺪی پی آر پی (PRP): یک فرآورده خونی که حاوی پلاسمای تغلیظ شده می باشد به بدن تزریق می گردد تا به بازسازی و احیای بافت کمک شود.

تزریق اوزون: تزریق اوزون ، بهبودی رباط ها و مفصل مچ پا را تحریک می کند.

شاک ویوتراپی: شاک ویوتراپی روشی غیرتهاجمی است که از امواج فشاری جهت درمان مشکلات مختلف عضلانی اسکلتی نظیر دررفتگی مچ پا استفاده می کند. این روش درمانی درد مزمن را تسکین می دهد و توان حرکتی مچ پا را بازیابی میکند. اولتراسوند تراپی اولتراسوندتراپی به کمک افزایش گردش خون، به بهبود بافت و رفع نمودن دررفتگی استخوان کمک میکند. این روش یکی از مؤثرترین روش هایی است که به کنترل درد مزمن کمک می کند.

مگنت تراپی: مگنت تراپی ، گردش خون را افزایش می دهد و بدین نحو التهاب و درد مچ پا را کاهش می دهد. تنزتراپی (TENS) جهت کاهش درد مزمن و شدیدی که براثر دررفتگی مچ پا ایجاد شده است، از روش درمانی تنزتراپی استفاده میگردد. پرولوتراپی تزریق پرولوتراپی قدرت مفصل را افزایش و امکان داشتن دامنه حرکتی وسیع و بدون درد را مهیا میکند.

• توانبخشی و تمرینات فلکشن (انقباض) و اکستنشن (انبساط) مچ پا

حرکت دایره وار مچ پا

چرخش قسمت توپی کف پا

تمرین حفظ تعادل با ایستادن بر روی بوسوبال (توپ کش دار)

تمرین لانج به کمک توپ کش دار

عمل جراحی دررفتگی مچ پا

معمولاً برای درمان دررفتگی مچ پا، به انجام عمل جراحی نیاز نمی باشد مگر اینکه همراه با دررفتگی، شکستگی نیز وجود داشته باشد. گزینه های جراحی متعددی وجود دارد. یکی از این گزینه های جراحی، قرار دادن پیچ از قسمت جلوی مچ پا به طرف پشت مچ یا بالعکس می باشد. گزینه دیگر قرار دادن پلیت و پیچ، در پشت درشت نی می باشد.

پیشگیری از دررفتگی مچ پا

جهت جلوگیری از وقوع یا عود مجدد دررفتگی و ورم مچ پا چندین پیشنهاد ارائه می شود:

انجام تمریناتی که عضلات مچ پا را تقویت می کنند. گرم کردن بدن قبل از انجام ورزش مصرف مکملها و غذاهایی که غنی از کلسیم هستند.

نسخه اصلی مطلب درمان دررفتگی مچ پا با روش های طب فیزیکی و فیزیوتراپی را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---