بررسی ارزش سونوگرافی داپلر در تشخیص رد پیوند کلیه

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

یكي از پیشرفت های مهم علم پزشكي در چند دهه اخير پيوند اعضاء می باشد. در اين زمينه پيوند كليه يكي از رایج ترین و در عين حال حیات بخش ترین اعمال جراحي است كه امروزه در سرتاسر دنيا به منظور درمان قطعي و دائمي نارسائي مزمن كليه در مراكز تخصصي انجام می گیرد. پیوند کلیه اغلب یک درمان انتخابی برای نارسایی کلیه در مقایسه با انجام دیالیز تا آخر عمر است. پیوند کلیه می تواند بیماری مزمن کلیه یا بیماری کلیوی در مرحله پایانی را درمان کند تا به شما در بهتر شدن و طولانی تر شدن مدت زندگی کمک کند.

شایع ترین علت اختـلال عملکرد و از کار افتادن کليه پيوندي در دوره ابتدائي پس از عمل، رد حاد پيوند می باشد که تشخيص و درمان به موقع آن جهت حفظ کليه پيوندي ضروري است. در ابتدا جهت تشخيص اين عارضه اكثراً از مجموعه علائم باليني و آزمايشگاهي و در نهايت از بيوپسي استفاده می شد. با توجه به اينكه انجام آزمایش ها وقت گیر بوده و يا از دقت تشخيص بالائي برخوردار نمی باشند، لذا بيشتر بيماران جهت تشخيص قطعي نياز به بيوپسي پيدا می کردند. اين عمل تهاجمي بوده و خود باعث بروز عوارض و مشكلات ديگري براي بيماران می شد. با پيشرفت مهندسي پزشكي ابزارهاي ديگري مانند سونوگرافي داپلر وارد عرصه بازار گرديد. با ورود داپلر به صحنه علم پزشكي، تحول مهمي در اين خصوص صورت گرفت و نشان داده شد كه RI Resistive Index جهت تشخيص زود هنگام رد پيوند ارزش بسيار زيادي را دارا است.

از طریق سونوگرافی داپلر می توان بیماران دارای یافته های طبیعی سونوگرافی داپلر را جدا نمود و از طرفی بیماران دارای یافته های داپلر با احتمال زیاد برای رد پیوند را بدون نیاز به بیوپسی تحت درمان قرار داد.در حقیقت اهمیت سونوگرافی داپلر به این است که اقدامات تشخیصی تهاجمی تر را می توان به بیماران مشکوک اختصاص داد.

در شرایط طبیعی، شرایین کلیه پیوندی دارای مقاومت پایین بوده و تحت این شرایط طرح موج و جریان در کلیه را low resistive می نامند. در موارد رد پیوند کلیه، مقاومت شرایین کلیه پیوندی افزایش یافته و طرح موج و جریان را در این شرایط high resistive می نامند. بر اساس موارد فوق، اصول تشخیصی سونوگرافی داپلر بر پایه الگوی جریانت پارانشیمال می باشد. در همین رابطه دو شاخص PI و RI تعریف شده است که ارزیابی یافته های داپلر را آسانتر و دقیقتر انجام می دهد. هر یک از شاخص ها دارای محدوده طبیعی معینی هستند که بالاتر آن غر طبیعی تلقی شده و مطرح کننده رد پیوند کلیه می باشد.

سونوگرافی داپلر کلیه

در این نوع سونوگرافی از امواج فرا صوت برای بررسی میزان و فشار جریان خون در شریان ها استفاده می شود. به این صورت که امواج توسط دستگاه به گلبول های خونی فرستاده شده، پس از برخورد با آن ها عکس العمل هایی را به صورت طول موج تحویل می دهد. این طول موج ها توسط دستگاه ثبت می شود و تصاویر این سونوگرافی را به وجود می آورد. این نتایج علاوه بر میزان سرعت و جریان خون در رگ ها، احتمال وجود هرگونه انسداد و گرفتگی در رگ ها را نیز با بررسی میزان افت فشار جریان خون بررسی می کند. سونوگرافی کالر داپلر کلیه به دلایل عدم درد، عدم تزریق، ایمن و غیر تهاجمی بودن و دقت بالایی که در نتایج آن دیده می شود، بر آنژیوگرافی ترجیح داده می شود.

دلایل انجام سونوگرافی داپلرکلیه

• بررسی تنگی، انسداد شریان های کلیه که از علل ثانوی فشار خون می باشد.
• تشخیص آنوریسم یا اتساع شریان های کلیه
• تشخیص بیماری های پارانشیمال کلیه
• در بیمارانی که پیوند کلیه شده اند کمک به بررسی سلامت کلیه پیوندی یا تشخیص رد پیوند می کند.
• تشخیص سندروم فندق شکن (Nutcracker Syndrome) که به دلیل اثر تحت فشار گرفتن ورید یا سیاهرگ کلیه چپ بین شریان
• برای بررسی وجود توده، سنگ و یا بررسی عروق کوچک داخل کلیه ها

نتایج سونوگرافی داپلر در رد پیوند کلیه

یافته های سونوگرافي شامل:

• افزايش قطر قدامي خلفي كليه
• افزايش اكوي كورتيكال
• برجسته شدن و يا هايپواكو شدن پيراميدها
• نواحي هايپواكوي فوكال
• كاهش اكوي سينوس مشخص می گردد و مجموع یافته های مثبت تحت عنوان Composite score morphologic از صفر (عدم يافته) تا پنج (همه یافته ها) رده بندی شده و پس از ثبت علائم سونوگرافي ساده، از بيماران داپلر به عمل آمده و RI اندازه گیری شده است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماري WIN.SPSS تجزيه و تحليل می گردد.

خطرات ناشی از سونوگرافی داپلر کلیه

سونوگرافی داپلر کلیه ها غیرتهاجمی، فاقد هرگونه عارضه ای مانند درد و یا مواجهه با اشعه رادیولوژی ندارد و مکانسیم آن امواج صوتی است.