مسدود شدن رگ های خونی و کاهش سرعت جریان خون باعث بروز برخی مشکلات نظیر سکته مغزی و لخته شدن خون می شود. در برخی مواقع نیز مسدود شدن رگ های ریه موجب آمبولی ریه در فرد می شود. سونوگرافی داپلر وسیله مهمی جهت تشخیص کاهش سرعت جریان خون در رگ ها و مسدود شدن رگ های خونی می باشد. در سونوگرافی رنگی از امواج فراصوت برای بررسی میزان و فشار جریان خون در شریان ها استفاده می شود. به این صورت که امواج توسط دستگاه به گلبول های خونی فرستاده شده، پس از برخورد با آنها عکس العمل هایی را به صورت طول موج تحویل می دهد. این طول موج ها توسط دستگاه ثبت می شود و تصاویر این سونوگرافی را به وجود می آورد. این نتایج علاوه بر میزان سرعت و جریان خون در رگ ها، احتمال وجود هرگونه انسداد و گرفتگی در رگ ها را نیز با بررسی میزان افت فشار جریان خون بررسی می کند. به طور کلی سونوگرافی رنگی یک تکنولوژی بی خطر، پر منفعت و دستگاهی است که به خوبی و با حساسیت های بالا می تواند به پزشک در تشخیص بیماری ها کمک کند و به این علت که بدون درد و غیر تهاجمی می باشد برای بیمار آزار و مشکلی به وجود نمی آورد.

کاربردهای سونوگرافی رنگی

تشخیص ترومبوزهای وریدی

ترومبوز های وریدی عمقی (DVT) یا به عبارتی لخته هایی که در رگ های عمقی بیمار (معمولاً در پاها) به وجود می آیند، می تواند باعث مشکلات جدی تری در بیمار شود. از جمله اینکه لخته ها شکسته و وارد سرخرگ های بزرگ منتهی به ریه ها شوند که می تواند مرگ و یا عوارض جدی و دائمی را برای بیمار به وجود بیاورد. این اختلال در خانم های بالای ۴۰ سال بیشتر اتفاق می افتد. پزشک به وسیله ی سونوگرافی داپلر این رگ ها را بررسی می کند تا از وجود و یا عدم وجود لخته ها در این رگ های عمقی مطمئن شود. این یک خطر جدی محسوب می شود؛ بنابراین توصیه پزشکان و متخصصان این است که در صورت وجود علائم حتماً این تست را انجام دهند تا از عوارض بعدی آن و مشکلاتی که چه به لحاظ مالی و چه به لحاظ جانی بیمار را تهدید می کند جلوگیری کند.

بیماری های شریان های محیطی

بیماری شریان های محیطی (PAD) زمانی اتفاق می افتد که بر اثر تنگ و یا باریک شدن شریان های محیطی، خونرسانی به بافت ها به طور دائمی و یا به طور موقت کاهش پیدا کند (ایسکمی) و این بیماری اکثراً در اثر ایجاد لخته در دیواره داخلی شریان ها به وجود می آید و به این ترتیب زندگی بیمار را تهدید می کند. از موارد خطرناک ایسکمی می توان به ایسکمی در مغز اشاره کرد که منجر به آسیب به بافت مغزی و مرگ سلول های مغز می گردد. تکنولوژی سونوگرافی داپلر کمک می کند تا این شریان ها بررسی و پزشک از وجود لخته ها اطلاع پیدا کند. در صورت وجود لخته ها پزشک با کمک کویل و استنت لخته را شکسته و سپس آن را با یک وسیله مکنده از رگ ها جمع آوری می کند و یا در مواردی که گرفتگی محدود بوده و لخته کوچک باشد با کمک دارو اقدام به رفع آن می نماید.

وریدهای مسدود شده

تشخیص وریدهای مسدود شده توسط متخصص رادیولوژی و در دستگاه داپلر از دیگر موارد شایعی است که در این تست مطرح می گردد. مسدود شدن رگ ها با ایجاد یک سری علائم بالینی در بیمار همراه است که در صورت بروز هر کدام از این علائم پزشک به معاینه ی بیشتر می پردازد. در صورتی که پزشک احتمال مسدودی رگ ها را تشخیص دهد، توصیه می کند تا با استفاده از این تست آنها را بررسی کرده و پیش از ایجاد مشکلات جدی آن ها را درمان کنند.

درمان واریس با کمک سونوگرافی داپلر

از دیگر کاربردهای سونوگرافی کالر داپلر هدایت ابزارهای درمانی به داخل عروق معیوب است. به طور مثال در واریس اندام تحتانی الکترود R.F با هدایت سونوگرافی کالر داپلر به محل عروق معیوب هدایت می شود و بدون نیاز به برش و جراحی با امواج R.F باعث درمان رگ های واریسی می گردد. در این روش درمان وریدهای واریسی بدون برش جراحی و بیهوشی، به طور سرپایی در مطب قابل درمان است.

انواع سونوگرافی رنگی

سونوگرافی داپلر انواع مختلفی دارد که می تواند خصوصیات مختلفی از قبیل جهت جریان خون و سرعت جریان خون جنین را تعیین کند. بر اساس تفاوت در نوع ارزیابی، سه نوع مختلف سونوگرافی داپلر بارداری وجود دارد:

داپلر موج پیوسته

سونوگرافی داپلر موج پیوسته جهت اندازه گیری دقیق سرعت زیاد جریان خون استفاده می شود. این نوع سونوگرافی جهت یا جریان خون را نشان نمی دهد، بلکه فقط سرعت جریان خون را نشان می دهد و معمولاً بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

سونوگرافی داپلکس

سونوگرافی داپلکس تصاویری از عروق خونی و ارگان های اطراف آن ایجاد می کند و هم زمان، سرعت و جهت جریان خون را نیز اندازه گیری می نماید.

سونوگرافی داپلر رنگی (کالر داپلر)

سونوگرافی داپلر رنگی مشابه سونوگرافی داپلکس است؛ اما سونوگرافی داپلر رنگی وضوح بهتری دارد. در داپلر رنگی، تصاویر رنگی روی مانیتور جریان خون عروق خونی و بافت های اطراف آن را نشان می دهد. رنگ های مختلف در سونوگرافی داپلر رنگی، سرعت و جهت جریان خون را نشان می دهند.

سونوگرافی رنگی چگونه انجام میشود؟

برای انجام سونوگرافی داپلر رنگی معمولاً شما به پشت روی تخت مخصوص سونوگرافی دراز می کشید. سپس متخصص سونوگرافی یک ژل مخصوص روی ناحیه مورد نظر مالش می دهد. این ژل به حرکت آسان تر سری مخصوص سونوگرافی و خارج شدن هوای بین سری و پوست بدن به منظور کسب نتایج بهتر کمک می کند. سپس متخصص سونوگرافی سری مخصوص سونوگرافی را روی پوست شما قرار داده و آن را به آرامی روی ناحیه مورد نظر حرکت می دهد. با استفاده از سری مخصوص سونوگرافی، امواج صوتی به بافت های ناحیه مورد نظر برای تصویربرداری برخورد می کند. این امواج از سطح سلول های خون مانند گلبول های قرمز و سایر اندام های بدن عبور می کند و سپس به دستگاه سونوگرافی باز می گردد. نتایج تصویربرداری به سرعت توسط کامپیوتر پردازش و آماده می شوند و به منظور تفسیر نتایج سونوگرافی داپلر رنگی به پزشک ارجاع داده می شود.

اقدامات قبل از سونوگرافی رنگی

1. دو ساعت قبل از انجام آزمایش از کشیدن سیگار و دیگر موادی که حاوی نیکوتین هستند، خودداری کنید. نیکوتین باعث می شود عروق خونی باریک شود که می تواند بر نتیجه آزمایش شما اثر بگذارد.
2. برای انواع خاصی از سونوگرافی داپلر، ممکن است از شما بخواهند از چند ساعت قبل از انجام آزمایش، ناشتا باشید (غذا و نوشیدنی نخورید). در صورتی که آمادگی برای آزمایش، نیاز به انجام کار خاصی داشته باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد.

قیمت سونوگرافی رنگی

هزینه سونوگرافی رنگی با توجه به تعرفه تعیین شده در نظام سلامت کشور می باشد و عوامل مختلفی نظیر شرایط بیمار می توانند بر روی آن تأثیرگذار باشند. البته افراد تحت پوشش بیمه می توانند از خدمات بیمه خود استفاده کنند.

عوارض سونوگرافی رنگی

این آزمایش کاملاً بیخطر و بدون درد است و از پرتوهای خطرناک در آن استفاده نمی شود، در نتیجه در طول دوران بارداری نیز قابل انجام است و هیچ آسیبی به جنین وارد نمی کند.

نسخه اصلی مطلب کاربرد سونوگرافی رنگی چیست؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---