آرتروز (OA) شایع ترین بیماری مفصلی مزمن (طولانی مدت) است. آرتروز یک بیماری پیش رونده است که یکی از رایج ترین انواع آن، آرتروز زانو می باشد. آرتروز زانو یک بیماری تخریبی در مفصل است و از شایعترین دلایل ایجاد درد در افراد بالای چهل سال می باشد. باید یادآور شویم؛ میزان ابتلا به این عارضه در خانم ها بیشتر از آقایان است. از علائم آرتروز زانو می توان خشکی مفصل و ضعف عضلات اطراف ناحیه مفصل را نام برد. به طور کلی برای درمان آرتروز زانو لازم است تا مواردی مانند تغذیه، کنترل وزن و پرهیز از چاقی، انجام تمرینات ورزشی مناسب، درمان های فیزیوتراپی و … را پیگیری نمود تا به کاهش درد و بهبودی مبتلایان به زانو درد کمک شود.

مراحل آرتروز زانو

همانطور که گفته شد؛ آرتروز زانو یک بیماری پیش رونده است و مراحل آن از ضعیف تا شدید تقسیم بندی می شود. بطور کلی شرایط زانو در هر فرد ممکن است در تقسیم بندی زیر قرار داشته باشد :

• مرحله ای که مفصل زانو کاملا سالم و طبیعی است
• آسیب دیدگی جزئی مفصل زانو
• آسیب دیدگی خفیف مفصل زانو
• آسیب دیدگی متوسط مفصل زانو
• آسیب دیدگی شدید یا آرتروز پیشرفته زانو

در تقسیم بندی فوق، اولین مرحله به زانو طبیعی و سالم اختصاص داده شده است؛ و آخرین مرحله، آرتروز شدید زانو است. در این وضعیت بیماری اینقدر پیشرفته شده است که به احتمال زیاد باعث درد قابل توجهی بوده و حرکت و عملکرد مفصل زانو را مختل نموده است. برای آشنایی با هر مرحله و نحوه درمان آن شما ره به مطالعه ادامه مطلب دعوت می نماییم.

مرحله ای که مفصل زانو کاملا سالم و طبیعی است

در این مرحله مفصل زانو هیچ علامتی از آرتروز را نشان نمی دهد و عملکرد مفصل بدون هیچ گونه اختلال یا درد انجام می شود و به همین دلیل، نیاز به هیچ اقدام درمانی وجود ندارد. در این مرحله توصیه می شود با مراقبت از مفصل زانو با روشهایی مانند ورزش کردن، پرهیز از مصرف دخانیات، تغذیه مناسب و جلوگیری از فشار بیش از اندازه به مفصل، از ابتلا به آتروز زانو پیشگیری شود.

آسیب دیدگی جزئی مفصل زانو

در این مرحله رشد بسیار جزئی استخوان را نشان می دهد. خار استخوان ، توده های استخوانی است که اغلب در جایی که استخوان ها در مفصل با یکدیگر در اصطکاک هستند؛ ایجاد می شود. در این شرایط ممکن است غضروف کمی تحلیل رفته باشد اما این آسیب به اندازه ای نیست که بتواند آسیب جدی به مفصل وارد کند. کسی که مبتلا به آرتروز در این مرحله است؛ معمولاً در نتیجه ساییدگی جزئی اجزای مفصل هیچگونه درد یا ناراحتی را تجربه نخواهد کرد.

روشهای درمانی

وقتی علائم ظاهری آرتروز دیده نمی شود، اکثر پزشکان از شما نمی خواهند تحت درمان قرار بگیرید. با این حال ، اگر شما مستعد ابتلا به آرتروز هستید یا به دلایلی مانند بیماریها در معرض خطر بیشتری می باشید؛ ممکن است پزشک به شما توصیه کند که یک تمرین روتین را برای تسکین علائم جزئی و کاهش سرعت پیشرفت آرتریت شروع کنید.

ورزشها

در دستورالعمل های بالینی اخیر ، کالج روماتولوژی آمریکا (ACR) و بنیاد آرتروز (AF) ورزش منظم برای همه افراد مبتلا به آرتروز زانو (OA) به شدت توصیه می شود. آنها انواع خاصی از ورزش را تأیید نمی کنند. گزینه های مختلف، از پیاده روی تا شنا، مفید تلقی می شوند. با این حال ورزش تحت نظارت (مانند فیزیوتراپی یا کلاس آمادگی جسمانی) نتایج بهتری نسبت به ورزش بدون نظارت دارد. تمرینات تعادلی و یوگا نیز توصیه می شود.

آسیب دیدگی خفیف مفصل زانو

این مرحله، سطحی خفیف از آرتروز زانو محسوب می شود. در این مرحله طی رادیوگرافی مفاصل زانو، رشد بیشتر استخوان نسبت به مرحله جزئی آرتروز دیده می شود؛ اما غضروف معمولاً هنوز دچار آسیب جدی نشده است و همچنان سالم است. به عبارت دیگر ، فاصله بین استخوان ها طبیعی است و استخوان ها یکدیگر را تحت فشار و سایش یا خراش قرار نمی دهند. در این مرحله ، مایع مفصلی نیز به طور معمول هنوز در سطوح کافی برای حرکت طبیعی مفصل وجود دارد. با این حال در این مرحله افراد ممکن است علائم اولیه آرتروز، مانند موارد زیر را تجربه کنند :

• درد بعد از یک روز طولانی پیاده روی یا دویدن
• سفتی در مفصل زمانی که برای چندین ساعت در حال استراحت بوده (مانند زمانی پس از بیدار شدن)
• احساس درد هنگام زانو زدن یا خم شدن

درمانها

با پزشک خود در مورد علائم و نشانه های آرتروز صحبت کنید. پزشک می تواند در این مرحله اولیه بیماری را تشخیص دهد و در پی آن طرحی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری ارائه نماید. چندین روش درمانی مختلف می تواند به تسکین درد و ناراحتی ناشی از این مرحله خفیف آرتروز کمک کند. این درمانها عمدتا غیر دارویی هستند ، به این معنی که برای تسکین علائم نیازی به مصرف دارو ندارید.

ورزشها

اگر اضافه وزن دارید ، کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش می تواند به تسکین علائم جزئی و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند. حتی افرادی که اضافه وزن ندارند از ورزش سود خواهند برد. تمرینات هوازی و قدرتی با فشار کم می تواند به تقویت عضلات اطراف مفصل کمک کند؛ و باعث افزایش ثبات شود و احتمال آسیب بیشتر به مفصل را کاهش دهد.

تجهیزات جانبی

بربس ها می توانند به تثبیت زانو کمک کنند. همچنین مسکن های بدون نسخه (OTC) برای برخی افراد ممکن است برای تسکین خفیف درد مؤثر باشد. اینها معمولاً همراه با درمانهای غیر دارویی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال ، اگر برای تسکین درد نیاز به مصرف استامینوفن (تیلنول) یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) دارید ، باید ورزش ، کاهش وزن و محافظت از زانو در برابر استرس های غیر ضروری را نیز امتحان کنید. درمان طولانی مدت با این داروها ممکن است مشکلات دیگری ایجاد کند. مصرف دوزهای بیشتر استامینوفن ممکن است باعث آسیب کبدی شود. NSAID ها می توانند باعث زخم معده ، مشکلات قلبی عروقی و آسیب کلیه و کبد شوند.

آسیب دیدگی متوسط مفصل زانو

در این مرحله ، غضروف بین استخوان ها آسیب آشکاری را نشان می دهد و فضای بین استخوان ها شروع به باریک شدن می کند. افراد مبتلا به مرحله به آرتروز زانو در این مرحله به احتمال زیاد هنگام راه رفتن ، دویدن ، خم شدن یا زانو زدن دچار درد مکرر می شوند. آنها همچنین ممکن است بعد از نشستن طولانی مدت یا هنگام بیدار شدن از خواب سفتی مفصل را تجربه کنند. تورم مفصل ممکن است پس از مدت زمان طولانی حرکت نیز وجود داشته باشد.

درمانها

اگر درمان های غیر دارویی یا مسکن های بدون نسخه موثر نباشند؛ پزشک ممکن است گروهی از داروها موسوم به گلوکوکورتیکوئیدها را توصیه کند.

تزریق گلوکوکورتیکوئید

گلوکوکورتیکوئیدها انواع داروهای کورتیکواستروئیدی هستند. کورتیکواستروئیدها شامل کورتیزون می باشند (هورمونی که نشان داده شده است در هنگام تزریق به مفصل آسیب دیده ، درد آرتروز را تسکین می دهد). کورتیزون به عنوان دارویی در دسترس است، اما به طور طبیعی توسط بدن شما تولید می شود. سازمان غذا و دارو (FDA) گلوکوکورتیکوئید تریامسینولون استونید (Zilretta) را منحصراً برای درمان آرتروز زانو تایید کرده است. گلوکوکورتیکوئیدهای دیگری که ممکن است برای آرتروز زانو تجویز شوند عبارتند از هیدروکورتیزون (Solu-Cortef) و پردنیزولون. اثرات تزریق کورتیکواستروئید ممکن است در حدود 2 یا 3 ماه از بین برود و پس از آن تزریق ها ممکن است تکرار شوند. با این حال ، شما و پزشک خود باید به استفاده از تزریق کورتیکواستروئیدها با دقت توجه کنید. تحقیقات نشان می دهد که استفاده طولانی مدت از این ترکیبات می تواند آسیب مفصلی را بدتر کند.

مسکن های بدون نسخه

اگر مبتلا به آرتروز در این مرحله هستید ، باید با درمان های غیر دارویی مانند ورزش و کاهش وزن شرایط خود را بهبود بخشید. افراد مبتلا به آرتروز زانو در این مرحله همچنان می توانند از NSAID یا استامینوفن استفاده کنند. اگر داروهای آتروز برای شما باعث عوارض جانبی می شوند ، باید در مورد تغییر داروهای خود با پزشک مشورت کنید. همچنین می توان از اشکال موضعی NSAID ها و کپسایسین (عصاره فلفل) استفاده کرد.

تجویز داروهای ضد درد

اگر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا استامینوفن دیگر مؤثر نباشند ، داروهای ضد درد تجویز شده یا ترامادول (اولترام) ، می تواند به کاهش درد کمک کند. ترامادول یک ماده مخدر است و به صورت محلول خوراکی ، کپسول یا قرص در دسترس است. در دستورالعمل های بالینی کالج روماتولوژی آمریکا (ACR) و بنیاد آرتروز (AF) ، متخصصان ترامادول را به طور مشروط برای افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه می کنند. داروهای مخدر مانند مواد افیونی به دلیل خطر افزایش تحمل و وابستگی احتمالی ، برای استفاده طولانی مدت توصیه نمی شوند.

عوارض جانبی این داروها عبارتند از:

• حالت
• تهوع
• خواب آلودگی
• یبوست
• خستگی

روشهای مؤثرتر برای درمان غیر جراحی درد زانو

با توجه به عدم کارایی مناسب تزریق کورتون و مشکلاتی که این روش در پی دارد؛ امروزه روشهای دیگری برای درمان درد زانو توصیه می شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد :

بلوک عصب ژنیکولار با امواج رادیو فرکوئنسی برای درمان درد زانو

بیماران مبتلا به درد مزمن زانو که نتوانسته اند به مراقبت های محافظه کارانه پاسخ دهند ، ممکن است کاندیدای بلوک عصبی مفصل شوند. این روش بر اساس نظریه ای استوار است که می گوید: مسدود کردن منبع عصبی در یک منطقه دردناک می تواند درد را کاهش دهد و عملکرد را بازیابی کند. مفصل زانو توسط شاخه های مفصلی اعصاب مختلف از جمله اعصاب استخوان ران ، پرونئال مشترک ، صافن ، درشت نی ، واعصاب ابتوراتور عصب کشی می شود. این شاخه ها در اطراف مفصل زانو به عنوان اعصاب ژنتیکی شناخته می شوند. تحت هدایت فلوروسکوپی می توان به راحتی با یک سوزن به چندین عصب ژنیکولار نزدیک شد. برای بیماران می توان بلوک عصبی ژنتیکولار تشخیصی انجام داد تا تصمیم بگیرند آیا این امر تسکین کافی را ایجاد می کند یا خیر.

تزریق پی آر پی برای درمان درد زانو

درمان درد زانو با استفاده از تزریق پی آر پی (PRP) یکی از روشهای نوین و جدید است که علاوه بر کاربردهای دیگر، برای درمان درد زانو و دیگر دردهای مزمن اسکلتی کاربرد دارد. در روش تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی)، از اجزا و ترکیبات سلول های خون خود بیمار استفاده می شود. به این صورت فرمولی کاملاً انتخابی و قابل کنترل از ترکیبات خون به دست آمده که به صورت طبیعی فرآیند بازسازی و ترمیم را در بیماری های ارتوپدی و مربوط به استخوان، تسریع می کند.

واکنش بدن نسبت به آسیب دیدگی بافت های نرم به این صورت است که حجم زیادی از سلول های پلاکت را به محل آسیب دیده اعزام می کند. پلاکت ها که به طوری طبیعی به شدت به رشد و بازسازی و ترمیم بافت ها کمک می کنند، در محل آسیب دیدگی هم همین کار را انجام می دهند. پلاکت ها شروع فرآیند ترمیم را به شدت سرعت می بخشند و تا جایی که لازم و ممکن باشد از سلول های بنیادین کمک طلب می کند. درمان درد زانو از طریق تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) هم در واقع یک روش طبیعی است که تلاش بدن برای دریافت غلظت و حجم بالای پلاکت را در محل تزریق ممکن می سازد. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) اصولاً برای کاهش درد و سرعت بخشیدن به بازیابی و ترمیم بافت های آسیب دیده است بدون اینکه لازم باشد هزینه های گزاف جراحی و داروهای مختلف به بیمار تحمیل شود.

آسیب دیدگی شدید یا آرتروز پیشرفته زانو

افرادی که در مرحله آرتروز شدید زانو هستند هنگام راه رفتن یا حرکت دادن مفصل درد و ناراحتی زیادی را تجربه می کنند. شرایط ایجاد شده به این دلیل است که فضای مشترک بین استخوان ها به طور چشمگیری کاهش می یابد. غضروف تقریباً به طور کامل از بین رفته و مفصل را سفت و خشک می نماید. مایع سینوویال به طرز چشمگیری کاهش می یابد و دیگر به حرکت نرم و راحت قسمتهای متحرک مفصل کمک نمی کند.

درمانها

در این مرحله معمولا گزینه مناسب، جراحی است. البته در افرادی که به هر دلیل تمایل به جراحی ندارند یا شرایط آن را دارا نمی باشند؛ می توان برای کاهش درد و بهبود شرایط حرکتی بیمار، از روشهای غیر جراحی مانند تزریق پی آر پی و بلوک عصبی استفاده نمود.

نسخه اصلی مطلب آرتروز زانو چیست و چه مراحلی دارد؟ را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---