سونوگرافی شکم به عنوان یکى از برنامه های پایش سلامت افراد مورد توجه و حائز اهمیت می باشد؛ چرا که در تشخیص زودرس و درمان به موقع بسیارى از بیماری ها نقش اساسى ایفا کرده است. سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضای توپر و توخالی حاوی مایع به کار می رود. هوا یا گاز درون اعضا توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم، مانع از انجام سونوگرافی می شوند، لذا داخل معده و روده را نمی توان در شرایط عادی دید؛ ولی در برخی بیماری ها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است جدار معده و روده ها و ضخامت آ نها را مورد بررسی قرار دهد.

سونوگرافی شکم شامل یک بررسی کامل از ارگان های شکمی و ساختمان های وابسته آن ها است و شامل کبد، کیسه صفرا، طحال، لوزالمعده، عروق مرکزی شکم و کلیه ها است.

به طور کلی اعضای داخل شکم به سه گروه تقسیم می شوند:

1. اعضای توخالی حاوی هوا و گاز (معده، روده باریک، روده بزرگ)
2. اعضای توپر (مانند کبد، طحال و …)
3. اعضای توخالی حاوی مایعات (مانند مثانه و کیسه صفرا)

دلایل انجام سونوگرافی شکم

درصورتی که فرد دارای مشکلات و ناراحتی های زیر باشد، ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق تر بیماری، سونوگرافی شکم و لگن را تجویز کند. این ناراحتی و مشکلات شامل موارد زیر می باشند:

1. درد شکم
2. نفخ شکم
3. تست عملکرد غیر طبیعی کبد
4. پیگیری بیماری های قبلی مانند کیست، سنگ کیسه صفرا، پولیپ و سنگ کلیه
5. درد و ناراحتی در ناحیه کلیه
6. تشخیص بسیاری از تومورها و سرطان ها
7. سایر عوامل جهت انجام سونوگرافی شکمی
8. پزشک همچنین ممکن است انجام سونوگرافی شکم را الزامی بداند، اگر متوجه مشکلی در یکی از اعضای شکمی از جمله موارد زیر شود:
9. بررسی برخی احشاء شکمی شامل کبد ، کیسه صفرا ، کلیه ها، طحال، لوزالمعده، آپاندیس، غدد فوق کلیوی و غدد لنفاوی عمق شکم

نحوه انجام سونوگرافی شکم

برای انجام سونوگرافی بیمار بر روی تخت دراز كشیده و پزشك متخصص سونولوژیست ژل خاصی را بر روی پوست بیمار در محل مورد بررسی قرار می دهد. سپس یك دستگاه كوچك را كه با سیمی به دستگاه مركزی سونوگرافی متصل است بر روی پوست قرار می دهد. ژل اجازه میدهد كه امواج فراصوتی راحت تر و به شكل یکنواخت تری به درون بدن نفوذ كنند. پزشك دستگاه را بر روی پوست حركت می دهد تا قسمت های مختلف درون بدن را از زوایای مختلف ببیند. این تصاویر بر روی مانیتور مركزی دستگاه دیده می شوند.

در حین سونوگرافی بیمار لرزش خفیفی را بر روی پوست خود و در محلی كه دستگاه كوچك (پروب Probe) بر روی پوست قرار گرفته احساس می کند. این لرزش ناشی از برخورد امواج فراصوتی به پوست بوده و بی ضرر است.

نکات قبل از انجام سونوگرافی شکم

چنانچه قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید، باید یک سری مراقبت های قبل از انجام سونوگرافی را به خوبی رعایت کنید تا نتایج دقیق تری ارائه شود.

• قبل از اینکه سونوگرافی شکمی انجام دهید لازم است ناشتا باشید. بدین معنا که ۸-۱۲ ساعت قبل چیزی میل نکنید. چرا که زمانی که غذا بخورید یا آبی بنوشید ممکن است در حین انجام سونوگرافی شکمی اختلالی برای تکنسین ایجاد شود و نتواند گزارشی دقیق به شما ارائه دهد. البته می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به پزشک خود مراجعه کنید و سؤالاتی هم چون نوشیدن یا مصرف داروهای خاص را بپرسید.
• همین طور از حدود یک روز قبل از عمل غذاهای چرب و سنگین نخورد.
• به طور کلی برای انجام هر نوع سونوگرافی همراه داشتن تمامی سوابق پزشکی اخیر بیمار ضروری است.
• نواحی مورد نظر را باید عاری از هرگونه موهای زائد باشد تا در روند بررسی دقیق تر کمک کند.
• بهتر است بدانید وجود هرگونه گاز محتوا شکمی مانع از انجام سونوگرافی است.

شرایط ضروری جهت انجام سونوگرافی شکم

سونوگرافی شکم و لگن، بنا به تشخیص پزشک معالج و معمولاً برای تشخیص یا درمان موارد زیر درخواست می شود:

• سن 60 سال یا مسن تر
• سابقه آترواسکلروز ضخیم شدن دیواره های شریان ها
• سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت شکمی
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• آنوریسم در یکی از شریان ها
• بیماری مزمن ریوی

عوارض سونوگرافی شکم

سونوگرافی را می توان عکس برداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج آسیب زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می شود و به اعضای داخلی بدن نمی رسد و عوارضی در بر ندارد.

نسخه اصلی مطلب علت انجام سونوگرافی شکم چیست؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---