واریس یک نوع بیماری در رگ ها است که از گردش صحیح خون جلوگیری می کند. برخی از آنها به شکل آبی یا سبز، برجسته و پیچ خورده یا به شکل طناب از زیر سطح پوست دیده می شوند؛ اما برخی دیگر خیلی از سطح پوست فاصله دارند و با چشم دیده نمی شوند. واریسی شدن رگ ها دلایل متعددی دارد که برخی از آنها عبارتند از سابقه خانوادگی، سن و سال، جنسیت، بارداری و هورمون ها، چاقی و اضافه وزن و نداشتن فعالیت جسمانی. ایستادن به مدت طولانی در طول روز، افزایش وزن یا بارداری می تواند فشار بسیار زیادی را به رگ ها وارد کند.

اسکلروتراپی یک روش درمانی است که از آن برای درمان واریس و رگ های عنکبوتی استفاده می شود. در این روش، پزشک یک محلول را به طور مستقیم به درون عروق آسیب دیده تزریق می کند که این محلول باعث التهاب دیواره داخلی رگ می شود و منجر به تورم و چسبیدن آنها به هم خواهد شد. با گذر زمان رگ های واریسی به بافت اسکار تبدیل می شوند و در نهایت از بین می روند.

بیماری های قابل درمان با اسکلروتراپی

• اسکلروتراپی اغلب برای درمان رگ های واریسی استفاده می شود. واریس به عنوان نارسایی مزمن وریدی نیز شناخته می شود. رگ های واریسی هنگام تورم و برآمدگی رگ ها، معمولاً در پاها، ایجاد می شوند. این به دلیل ضعف دیواره های وریدی است که به نوبه خود، دریچه های رگ را ضعیف می کند. در نتیجه، خون از رگ ها جمع شده و باعث تورم و متفاوت به نظر رسیدن آنها می شود.واریس ممکن است دردناک باشد و باعث ایجاد مشکلات پوستی شود. با کوچک شدن رگ ها، اسکلروتراپی اثرات آسیب به ورید را کاهش می دهد، باعث می شود رگ های واریسی کمتر دیده شده و درد کمتری داشته باشند.

اسکلروتراپی همچنین برای درمان برخی بیماری های دیگر استفاده می شود، از جمله:

• عروق لنفاوی ناقص: این رگ ها حامل مایع یا لنفاوی هستند که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا با عفونت ها مقابله کند.
• بواسیر: اسکلروتراپی ممکن است در صورت عدم موفقیت سایر روش های درمانی استفاده شود. بواسیر هنگامی اتفاق می افتد که رگ های خونی، اطراف رکتوم، متورم شده و تحریک شوند، باعث درد و ناراحتی حرکات روده شوند.
• هیدروسل: هیدروسل یک توسعه ناسالم مایعات در حفره بدن است. هیدروسل در بیضه ها رایج است.

مزایای اسکلروتراپی

• هر جلسه درمان حدود نیم ساعت طول می کشد.
• بیمار بلافاصله پس از عمل می تواند به فعالیت های روزمره خود بپردازد؛ اما باید تا یک هفته از انجام فعالیت های شدید پرهیز شود.
• نیازی به عمل جراحی برداشتن ورید نیست و پس از انجام این فرایند درمانی، ناراحتی کمی وجود خواهد داشت.
• در این عمل نسبت به عمل های جراحی دیگر کبودی کمتری ایجاد می شود.
• نیازی به بیهوشی عمومی وجود ندارد و در کلینیک به صورت سرپایی انجام می شود.
• درمان مجدد رگ های واریسی ساده است.
• این عمل از عمل جراحی واریس ارزان تر است.
• رگ های درمان شده پس از مدتی به طور کامل ناپدید شده و حتی در تصویربرداری های سونوگرافی هم قابل تشخیص نیستند.

انواع اسکلروتراپی

بسته به توصیه پزشک شما چهار نوع اسکلروتراپی وجود دارد که ممکن است برای شما مناسب باشد که عبارتند از:

اسکلروتراپی مایع

هنگامی که درمان وریدهای واریسی با استفاده از تزریق اسکلروسانس مایع انجام می شود، این روش «اسکلروتراپی مایع» یا به سادگی «اسکلروتراپی» نامیده می شود.

میکروسکلروتراپی

برای رگ های کوچک عنکبوتی، اسکلروتراپی با استفاده از سوزن های ریز انجام می شود. به این روش میکروسکلروتراپی می گویند. بهبودی کوتاهتر است و شامل ناراحتی و کبودی کمتری است. با این حال، همان طور که می توان استنباط کرد، همه افراد کاندیدای واجد شرایط این نوع درمان نیستند. پزشک شما بسته به شرایط شما می تواند تشخیص دهد که آیا شما نیاز به استفاده از اسکلروتراپی یا نسخه ی دیگر آن دارید.

اسکلروتراپی سونوگرافی

در این روش، پزشک یا متخصص پوست با استفاده از سونوگرافی، رگ های پنهان شما را می تواند ببیند. وریدها بر روی صفحه نمایش داده می شوند و سپس تزریق انجام می شود.

اسکلروتراپی فوم

به جای مایع، یک محلول کف مانند به داخل رگ شما تزریق می شود. این نوع درمان برای کسانی که رگ های واریسی یا عنکبوتی بزرگ تری دارند مفید است. اسکلروسانت با CO2 و هوا مخلوط می شود. سپس تزریق می شود و باعث انقباض قابل توجه تری در مقایسه با تزریق درمانی منظم می شود.

شرایط انجام اسکلروتراپی

افراد مبتلا به واریس باید اسکلروتراپی را در شرایط خاصی در نظر بگیرند. این شرایط عبارتند از:

1. درد رگ ها
2. درد ناگهانی پاها و احساس سنگینی پاها
3. پاهای لکه دار یا خشک
4. دیدن بثورات (جوش) در نزدیکی رگ ها

اقدامات قبل از انجام عمل اسکلروتراپی

• قبل از انجام اسکلروتراپی باید از مصرف برخی داروها خودداری شود. از جمله این داروها تتراسایکلین یا مینوسین که هر دو آنتی بیوتیک هستند و اگر 7 تا 10 روز قبل یا بعد از اسکلروتراپی مصرف شود، ممکن است باعث لک شدن پوست شود.
• در مورد مصرف سایر داروهای آنتی بیوتیک باید از پزشک خود سؤال کنید یا راهنمایی های لازم و بی خطر برای قطع این داروها را بخواهید. اگر شما نیاز به مصرف آنتی بیوتیک قبل از هرگونه روش تهاجمی مانند اقدامات دندانپزشکی، کولونوسکوپی یا جراحی دارید، لطفاً پزشک خود را مطلع کنید.
• به مدت 48 ساعت قبل و بعد از اسکلروتراپی از داروهایی مانند آسپیرین، ایبوپروفن (به عنوان مثال Advil و Nuprin) یا سایر داروهای ضد التهابی استفاده نکنید؛ زیرا این داروها ممکن است در عملکرد عامل اسکلروزان کننده تداخل ایجاد کنند. به طور کلی قبل از قطع یا مصرف هرگونه دارو قبل از اسکلروتراپی، از پزشک خود راهنمایی های لازم بخواهید.
• پردنیزون همچنین باعث کاهش اثر ماده اسکلروزان می شود. از پزشکی که پردنیزون را برای شما تجویز کرده است، سؤال کنید که آیا می توان آن را به مدت 48 ساعت قبل از عمل اسکلروتراپی با خیال راحت قطع کرد.

چگونگی انجام اسکلروتراپی

1. در طول درمان، بیمار روی کمر دراز می کشد و پاهای خود را بالا نگه می دارد. دکتر، قسمت موردنظر را تمیز می کند و بعد یک سوزن کوچک را وارد رگ می کند و محلول را به رگ تزریق می کند.
2. زمانی که تزریق به طور کامل انجام می شود، پزشک ناحیه تزریق را به آرامی ماساژ می دهد تا از وارد شدن دوباره خون به رگ، جلوگیری کند. ممکن است بعضی افراد به پد یا جوراب های واریس نیاز داشته باشند.
3. تعداد رگ هایی که در یک جلسه درمان می شوند کاملاً متفاوت است و به اندازه و موقعیت رگ بستگی دارد. طول مدت اسکلروتراپی معمولاً بین 30 تا 45 دقیقه است.

مراقبت های بعد از اسکلروتراپی

• تا ۴۸ ساعت بعد از درمان نباید آسپرین یا بروفن و داروهایی از این گروه مصرف کنید. مصرف استامینوفن مشکلی ایجاد نمی کند.
• تا ۴۸ ساعت بعد از درمان از این موارد اجتناب کنید:
• دوش آب داغ و کمپرس داغ و جکوزی و سونا و قرارگرفتن و در معرض مستقیم با نور آفتاب
• محل تزریق باید با شوینده ملایم و آب کمی ولرم شستشو شود.

عوارض جانبی اسکلروتراپی

افراد ممکن است بعد از اسکلروتراپی، عوارضی را تجربه کنند. به طور معمول آثار خفیف تری نظیر ایجاد حس خارش که می تواند برای یک تا دو روز بعد از اسکلروتراپی باقی بماند شایع تر هستند. همچنین فرد ممکن است با نواحی برجسته شده و قرمزی در محل تزریق روبرو شود. این نواحی پس از چند روز بهبود پیدا می کنند. ایجاد کبودی نیز می تواند در اطراف محل تزریق اتفاق بیافتد و می تواند برای چند روز یا چند هفته باقی بماند.

آثار جانبی دیگر اسکلروتراپی عبارتند از:

• وریدهای بزرگ تری که با اسکلروتراپی درمان می شوند می توانند برجسته و سخت شوند و برای تحلیل رفتن و محو شدن به چند ماه زمان نیاز داشته باشند.
• خطوط یا نقاط قهوه ای ممکن است در محل درمان ایجاد شوند. در بیشتر موارد، این عوارض پوستی ظرف سه تا شش ماه محو می شوند، با این حال احتمال باقی ماندن این لکه ها بر روی پوست نیز وجود دارد.
• نئوواسکولاریزاسیون: این پدیده به توسعه رگ های خونی کوچک و جدید اشاره دارد که ممکن است در محل درمان اسکلروتراپی ایجاد شوند. این وریدهای کوچک می توانند چند روز و یا چند هفته پس از درمان اسکلروتراپی ظاهر شوند، با این حال معمولاً در بازه ای سه تا دوازده ماهه بدون نیاز به درمان از بین می روند.

نسخه اصلی مطلب اختلالات قابل درمان با اسکلروتراپی کدامند؟ را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---