تا سال ۱۹۹۷ میلادی کسی از اهمیت ویتامین K2 آگاه نبود و کاملا ناشناخته بود. تقریبا همه ما ویتامین K1 را می شناسیم و اهمیت آن را در انعقاد خون می دانیم و همچنین می دانیم که در موادی همچون کلم، اسفناج یافت می شود. اما K2 ناشناخته است و در تحقیقات جدید معلوم شده عملکردهای متفاوتی دارد و ویتامینی جداگانه از ویتامین K1 است. این ویتامین به خانواده ویتامین های A و D بیشتر شباهت دارد. برخی از خانم ها به قرص کلسیم نیاز ندارند اما ویتامین K2 باعث می شود تا کلسیم در جای درست خود قرار بگیرید یا حتی افرادی که ویتامین D مصرف می کنند بدون K2 نمی توانند از همه مزایای ویتامین D بهره بگیرند و بعید هم نیست حتی به سلامت آن ها ضرر هم برساند.

شکل 1 عملکرد بهتر ویتامین ها با ویتامین K2

توصیه همیشگی متخصصان به مردم این بوده است که کلسیم را به عنوان ماده مغذی استخوان ساز جدی بگیرند و اگر روزی ۳ لیوان شیر یا مکمل کلسیم مصرف کنند دیگر مشکلی نخواهند داشت اما شواهد تازه ای وجود دارند که نشان می دهند ما باید درباره کلسیم تجدید نظر کنیم و ویتامین k۲ که اغلب نادیده گرفته شده است را جدی بگیریم.
فواید ویتامین K2 از داخل دندان ها شروع می شود، از لثه ها، قلب و استخوان ها. در دهان تقریبا از هر بیماری دندانی از جمله کج شدن دندان جلوگیری می کند.
در این مقاله به جزییات این که چگونه ویتامین K2 می تواند سلامت عمومی، زیبایی و حتی طول عمر شما را بیشتر کند، می پردازیم .

شکل 2 قرص ویتامین K2 همراه با ویتامین D3

پروتئین Maxtrix GLA (MGP) و استئوکلسین

ویتامین K2 دو پروتئین اصلی را در بدن فعال می کند.

1. استئوکلسین: ویتامین K2 با فعال کردن استئوکلسین، کلسیم و مواد معدنی را به استخوان ها و دندان ها منتقل می کند که موجب سلامت دندان و پیشگیری از پوکی استخوان می شود.
2. Matrix-GLA: فواید غیراستخوانی و دندانی ویتامین K2 عمدتا به عملکرد پروتئین ماتریکس-GLA مرتبط است. این پروتئین فقط با ویتامین K2 فعال می شود. این فرآیند کربوکسیلاسیون نامیده می شود. پروتئین GLA ماتریکس غیرکربوکسیله که به دلیل کمبود ویتامین K تشکیل می شود، با بیماری های قلبی عروقی همراه است.

شکل 3 پوکی استخوان و استخوان نرمال با ویتامین K2

1- ویتامین K2 در جلوگیری از چین وچروک و پیری

افرادی که به اندازه کافی ویتامین K2 مصرف می کنند، جوان تر و شاداب تر هستند و چروک بسیار کم تری در چهره آن ها دیده می شود. به طور مثال بد نیست به مردم ژاپن اشاره کنیم که مواد غذاییِ مصرفی آن ها مملو از این ویتامین است و به همین دلیل، پوست های بسیار صاف و شفاف دارند و کم ترین اثر پیری و سالخوردگی را می توان در صورت آن ها دید.
کلاژن و الاستین دو ماده تشکیل دهنده پوست هستند که به آن استحکام و قابلیت ارتجاعی می بخشند. با افزایش سن پوست، کلاژن و الاستین و ظاهر جوان در کنار هم تحت تاثیر قرار می گیرد.
به نظر می رسد سلول های پوستی برای جلوگیری از کلسیفیکاسیون الاستین در پوست، پروتئین ماتریکس-GLA آزاد می کنند.
در یک مطالعه یک اختلال ژنتیکی که در آن پیری زودرس اتفاق می افتد، مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد که الاستین به دلیل کمبود پروتئین ماتریکس-GLA فعال شده با ویتامین K2 کلسیفیه می شود. ویتامین K2 می تواند با فعال کردن Matrix-GLA به حفظ پوست جوان کمک کند و به نوبه خود از کلسیفیکاسیون الاستین جلوگیری کند.

• سودوزانتوما الاستیکوم: بیماری که در آن کلسیفیکاسیون الاستین، شلی پوست و چین وچروک های زودرس اتفاق می افتد.

شکل 4 ویتامین K و پروتئین های موجود در آن

2- ویتامین K2 در جلوگیری از واریس

ویتامین K2 پروتئین ماتریکس-GLA را فعال می کند تا کلسیم را از دیواره عروق پاک کند که از مزایای این ویتامین در موارد قلبی عروقی است. مشخص شده است که کلسیفیکاسیون وریدها در ایجاد واریس موثر است بنابراین ویتامین K2 همچنین ممکن است از واریس جلوگیری کند. واریس یکی از بیماری های شایع سیستم رگ و قلب بدن است. این بیماری می تواند در نتیجه رسوب کلسیم در جای نامناسب به وجود بیاید. این باعث می شود تا کارکرد اصلی رگ ها دچار اشکال شود و نتوانند به راحتی خون را حرکت دهند. همین باعث می شود تا رگ برآمده و متسع شود، اما مصرف ویتامین K2 باعث می شود تا کلسیم در جای درست خود قرار بگیرید. واریس همیشه برای سلامتی ما مضر نیست اما می تواند ناخوشایند و ناراحت کننده باشد.

3- ویتامین K2 در تنظیم قند خون و دیابت نوع II

دومین پروتئین وابسته به ویتامین K، استئوکلسین ممکن است به بدن در استفاده از انسولین کمک کند. پروتئین های فعال شده ممکن است حساسیت به انسولین که مشکل اصلی در دیابت نوع II می باشد را افزایش دهند. لازم به ذکر است که شواهد در این زمینه متناقض است. یک متاآنالیز در مورد این موضوع هیچ تاثیری نشان نداد.

4- ویتامین K2 در افزایش عملکرد ورزشی

استخوان ها در حین ورزش استئوکلسین آزاد می کنند و ظاهرا برای کمک به عضلات در کنار آمدن با افزایش انرژی پیام می فرستند. پروتئین ویتامین K2 به عضلات اسکلتی اجازه می دهد تا در هنگام ورزش از انرژی استفاده کنند و باعث افزایش کارایی و عملکرد بالقوه شوند.

5- ویتامین K2 در سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)-باروری زنان

• سندرم تخمدان پلی کیستیک با تولید بیش از حد برخی از استروئیدها مانند تستوسترون و DHEA سولفات (DHEAS) مشخص می شود.
• یک آزمایش نشان داد که مصرف مکمل ویتامین D-K- کلسیم به مدت ۸ هفته در زنان PCOS با کمبود ویتامین D، سطح DHEAS و تستوسترون را کاهش می دهد.
• ویتامین K2 و نقش آن در تولید هورمون می تواند از بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک جلوگیری کرده و به درمان آن کمک کند.

6- ویتامین K2 در تستوسترون پایین و باروری مردان

از ویتامین K2 MK-4 برای تولید استروئید در بیضه ها استفاده می شود. مطالعات انجام شده بر روی موش ها نشان داده است که رژیم غذایی حاوی 75 میلی گرم بر کیلوگرم MK-4 باعث افزایش سطح تستوسترون در مقایسه با شاهد می شود.

7- ویتامین K2 در جلوگیری از سنگ کلیه

افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه و کسانی که دیالیز می شوند در معرض کمبود ویتامین K هستند.
یکی از عوامل خطر سنگ کلیه، ویتامین D اضافی است اما مشکل اصلی این است که ویتامین D نیاز به ویتامین K2 را ایجاد می کند.
بیماران مبتلا به سنگ کلیه پروتئین ماتریکس-GLA را به شکل غیرفعال ترشح می کنند. کمبود ویتامین K2 یکی از دلایل عمده ایجاد سنگ کلیه است. افراد مبتلا به پلی مورفیسم برای پروتئین ماتریکس-GLA نیز خطر سنگ کلیه در آن ها بیشتر است.

8- ویتامین K2 در جلوگیری از سرطان

• به نظر می رسد کلسیفیکاسیون پروستات عامل مهمی در پیشرفت سرطان پروستات باشد.
• یک مطالعه در مورد ویتامین K2 نشان داد که می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را ۶۳ درصد کاهش دهد.
• در سرطان کبد نشان داده شده است که مکمل ویتامین K2 به کاهش عود و تاخیر در پیشرفت کمک می کند.

9- ویتامین K2 در سکته مغزی و آلزایمر

بارزترین نقش ویتامین K2 در مغز ممکن است جلوگیری از آمبولی یا سکته باشد. پروتئین Matrix-GLA به دلیل مزایای قلبی عروقی در جلوگیری از سکته مغزی نقش دارد.
با این حال اخیرا نشان داده شده است که پروتئین های وابسته به ویتامین K2 نقشی اساسی در مغز، سیستم عصبی مرکزی و محیطی دارند. حتی ممکن است در خود مغز نقش آنتی اکسیدانی داشته باشند.
به طور خاص به نظر می رسد که ویتامین K2 در کنار K1 برای جلوگیری از مرگ سلو ل های عصبی و آسیب مغزی با گلوتاتیون عمل می کند.
نقش آن می تواند در روند تخریب عصبی کلیدی باشد. به طور کلی به نظر می رسد از استرس اکسیداتیو و التهاب در مغز جلوگیری می کند.
مطالعات اولیه همچنین نشان می دهد که دریافت کمتر ویتامین K مربوط به بیماری آلزایمر است. به طور کلی به نظر می رسد دریافت مناسب ویتامین K2 در رژیم غذایی برای عملکرد مطلوب مغز و جلوگیری از بیماری آلزایمر حیاتی است.

شکل 5 چرا به ویتامین K2 نیاز داریم

چرا کمبود ویتامین K2 شایع است؟

خیلی واضح است چون مواد غذایی کمی این ویتامین را در خود دارند و به همین دلیل نمی توان آزادانه و به راحتی از مزایای K2 بهره مند شد اما با مصرف غذا و لبنیات محلی می توانید تا اندازه ای کمبود آن را جبران کنید.

منابع ویتامین K2

مهم ترین منبع K2، ناتو (غذای تخمیر شده ی ژاپنی که از سویا درست می شود) می باشد. پس از آن به فاصله ی زیاد، بعضی پنیرها (خصوصا پنیرهای جا افتاده) منبع بعدی این ویتامین هستند. همچنین منابع حیوانی فقط در صورتی که در محوطه باز پرورش یافته باشند: کبد گاو، زرده تخم مرغ، چربی غاز و غیره. اما ناتو که منبع سرشار از ویتامین K2 می باشد، در این زمینه بی رقیب است و مقدار آن در این غذا بیشتر از تمام غذاهایی است که تست شده اند. از یک بسته صد گرمی ناتو می توان تمام ویتامین K2 لازم را تامین کرد.

شکل 6 منابع ویتامین K2

k2 یک ویتامین کلیدی و اصلی است که افراد بیشتری باید با آن آشنا شوند. این ویتامین برای انتقال کلسیم از خون و استخوان ها بسیار مهم است. ویتامین k2 را می توان به چندین زیرگروه مختلف تقسیم کرد که مهمترین آن ها MK-4 و MK-7 است.MK-7 در سطوح تغذیه ای به خوبی در خون جذب و قابل تشخیص است. همچنین نیمه عمر بیشتری نسبت به MK-4 دارد، بنابراین می توان از دوز کمتری استفاده کرد.

این ویتامین در بدن انسان تولید نمی شود اما می تواند توسط برخی باکتری های مفید در روده ی انسان و حیوانات تولید شود. این مستلزم آن است که این باکتری ها در روده ی فرد وجود داشته باشند. باکتری های مختلفی امکان تولید K2 را دارند، بعضی از این باکتری ها که در روده هم هستند، K2 را از K1 می توانند بسازند اما مقدار تولیدی ناچیز است و این باکتری ها در K2 بدن تاثیر چندانی ندارند بنابراین حتی در افرادی که دارای باکتری مناسب هستند، تامین K1 کمکی به تامین K2 نمی کند. این ویتامین در فرم MK-7 و MK-4 به صورت مکمل غذایی (بدون نسخه یا روی پیشخوان OTC) در آمریکا و اروپا به فروش می رسد.
ناتو (Nattō) یک غذای سنتی ژاپنی حاصل از تخمیر سویا می باشد. ناتو دارای طعم اکتسابی (طعمی که برای فرد ناآشنا ممکن است در ابتدا ناخوشایند باشد) است و طعم قوی و بوی شدید و قوام چسبنده از مشخصات آن است. بوی آن تنها برای برخی افراد ناخوشایند است و برخی افراد دیگر بوی نامطبوعی حس نمی کنند.

---