با پیشرفت تکنولوژی و علم بشر هر روزه روش های جدیدی برای درمان مشکلات مختلف پدید می آید. امروزه برای درمان ضایعات پوستی از یکی از این روش ها به نام کرایوتراپی استفاده می کنند. کرایوتراپی (سرما درمانی) یک روش درمانی خاص است که در آن ضایعات سطحی پوست تحت اثر دمای بسیار پایین قرار گرفته و منجمد می شوند. این روش مفید، ارزان و کاربردی است در صورتی که تشخیص عارضه درست باشد. چرا که برای درمان ملانوم یا ضایعات رنگی شبه ملانوم قابل استفاده نیست؛ زیرا تغییرات داخل سلولی حاصله، تمایل به بدخیمی این ضایعات را تسریع و تسهیل می نماید .

کاربرد های کرایوتراپی

• در درمان بعضی ضایعات عروقی مانند انواع همانژیوم ها از جمله سارکوم کاپوزی
• تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک های ناشی از آفتاب و لنتیگو
• برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
• درمان برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم
• اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها
• کیست ها و ضایعات توموری خوش خیم

کرایوتراپی نیتروژن مایع

نیتروزن مایع یکی از اساسی ترین موارد مورد نیاز کرایوتراپی است. نیتروژن مایع دمایی حدود ۱۹۶ درجه سانتی گراد روی پوست ایجاد می کند و چند ثانیه این سرما را در عمق جوش یا زگیل یا دیگر ضایعات ایجاد می کند تا این اختلالات رفع شوند.
برای موارد قوی تر ضایعات پوستی مثل زگیل های قوی ویروسی یا سرطان پوست این کار را چند بار انجام می دهند. یک بار منجمد می کنند و سپس می گذارند ذوب شود و دوباره عمل انجماد را انجام می دهند.

نحوه اثر کرایوتراپی

• فاز اول) فاز انتقال حرارت: رایج ترین ماده مورد استفاده در کرایو، نیتروژن مایع است که نقطه جوشی معادل ۱۹۶- درجه سانتی گراد دارد و با استفاده از آن بر روی ضایعه یک فاز انتقال حرارت سریع از پوست به مایع فریز کننده اتفاق افتاده و مقدمات تخریب سلولی در محل ضایعه فراهم می شود.
• فاز دوم) فاز تخریب سلولی: فریز ضایعه به سبب شرایط هیپراسمتیک داخل سلولی، تخریب ناگهانی و سریع سلولی را به دنبال دارد. مطالعات نشان داده است که پس از یک تخریب سریع، توانایی تولید کلاژن فیبروبلاست ها به حداقل می رسد و این، موجبات درمان ضایعاتی نظیر کلوئید ها را به بهترین وجه فراهم می کند.
• فاز سوم) فاز التهابی: این التهاب با ادم و قرمزی همراه است و پاسخ طبیعی به فرایند مرگ سلولی می باشد. عدم کنترل مناسب این فاز می تواند منجر به تشکیل تاول و درنهایت اسکار شود.

مراقبت های پس از انجام کرایوتراپی

به احتمال زیاد در عرض چند ساعت، ناحیه تحت درمان تاول، خواهد زد. گاهی اوقات تاول شفاف است و گاهی اوقات به دلیل خونریزی، قرمز یا بنفش می باشد (این موضوع ضرری ندارد). اگر درمان در نزدیک چشم صورت پذیرفته باشد، ممکن است پلک ها دچار تورم شوند، بخصوص در هنگام صبح، اما در عرض چند روز برطرف می شوند.
به تدریج در عرض چند روز، زخم و تاول ناحیه تحت درمان فروکش خواهند نمود. معمولاً توجه ویژه ای در مرحله بهبودی موردنیاز نیست. می توان ناحیه تحت درمان را به آرامی یک یا دو بار در روز شستشو داد، ناحیه تحت درمان باید تمیز نگه داشته شود.

در روی صورت، ناحیه تحت درمان، ظرف ۵ الی ۱۰ روز لایه برداری می شود، در مورد پوست دست ممکن است ۳ هفته طول بکشد. جراحت و یا زخم موجود در قسمت پایینی پا ممکن است تا ۳ ماه ادامه داشته باشد، زیرا که التیام زخم ها در این ناحیه به کندی صورت می پذیرد.
ایجاد عفونت ثانویه غیرمعمول است. اگر رخ دهد، ممکن است باعث افزایش درد، تورم، افزایش مایع زردرنگ در داخل تاول، ترشحات چرکی و یا قرمزی در اطراف منطقه درمان شود. اگر موضوعی باعث نگرانی شما شد، با پزشک خود به مشورت بپردازید. ممکن است، ضدعفونی کننده ها موضعی و یا آنتی بیوتیک های خوراکی لازم باشد.

موارد منع کرایوتراپی

عدم تحمل سرما، سابقه ی کهیر سرما، کرایوگلوبینمی (نوعی ناهنجاری خونی)، سابقه ی سندرم رینود، هر بیماری که در آن سطح بالای کرایوگلوبولین وجود دارد (مثل کولیت اولسروز فعال، بیماری کلاژن واسکولار شدید و فعال). حساسیت شناخته شده یا واکنش های ناخواسته مهم نسبت به کرایوتراپی، بیمارانی که احتمال هیپوپیگمانتاسیون را قبول نمی کنند، برخی بدخیمی ها ( ملانوم و کارسینوم سلول های سنگفرشی)، ضایعاتی که در مناطق با خونرسانی ضعیف واقع شده اند و ضایعاتی که نیاز به بیوپسی برای تشخیص دارند.

استفاده از کرایو در درمان خال های ملانوسیتیک که ضایعات پیش سرطانی محسوب می شوند، ممنوع است زیرا تغییرات داخل سلولی حاصله، تمایل به بدخیمی این ضایعات را تسریع و تسهیل می نماید.

عوارض کرایوتراپی

مانند دیگر روش های درمانی کرایوتراپی هم عوارض جانبی دارد. هرچند عوارض آن نسبت به دیگر روش‏ها کمتر و ملایم‏تر است اما با توجه به ناحیه انجام آن متفاوت است.
کرایوسرجری برای بانوان مشکل ناباروری و تخمک گذاری ایجاد نمی کند اما ممکن است باعث گرفتگی رحم، درد و خونریزی شود.
.در مورد سرطان پوست ممکن است بعد از جلسه درمانی پوست ملتهب و متورم شود و گاهی رنگدانه پوست و موهای ناحیه درمان از بین می روند. این عوارض، موقتی هستند و بهبود می یابند.

نسخه اصلی مطلب کرایوتراپی یا سرما درمانی را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---