سرما درمانی یا کرایوتراپی به روشی درمانی گفته می شود که در آن بخشی از بدن بیمار یا کل بدن او در معرض سرما و کاهش دما قرار می گیرد. هدف از کرایوتراپی کاهش سوخت و ساز سلولی، افزایش بقای سلولی، کاهش التهاب، کاهش درد و اسپاسم، انقباض عروق است. از موارد کاربرد دستگاه کرایوتراپی در کنترل و درمان بیماری سالک، بواسیر، یبوست، دردهای بعد از عمل جراحی در پرتودرمانی، از بین بردن چربی های اضافه بدن و از این دست می باشد.

این روش نسبتاً ارزان، ایمن و قابل اعتماد است. بااین حال، مهم است که ضایعه پوستی به طور دقیق تشخیص داده شده باشد.از این روش در درمان ملانوم (نوعی ضایعه سرطانی) یا هر ضایعه رنگی دیگری که می تواند ملانوم باشد، نباید استفاده شود.

کرایوتراپی یا سرما درمانی با نیتروژن مایع

نیتروژن مایع از جمله اصلی ترین مواد مورد نیاز در کرایوتراپی است. این مایع قادر است تا دمای 196c- را ایجاد کند. در کرایوتراپی با استفاده از نیتروژن به عمق ضایعه نفوذ می کند و بسته به نوع ضایعه چند ثانیه سرما را در جوش، زگیل و … به کار خواهد برد تا موجب از بین رفتن این اختلال شود. استفاده از کرایو اسپری، کرایوپروب یا اپلیکاتور با نوک پنبه است. در بعضی موارد این کار، چند بار تکرار می شود تا زمانی که عمل انجماد و ذوب شدن کامل شود. این عمل با عنوان «انجماد-ذوب دوبل» شناخته شده است و معمولاً برای سرطان پوست و یا زگیل های ویروسی قوی مورد استفاده قرار می گیرد.

نحوه انجام کرایوتراپی

این روش اغلب به صورت سرپایی انجام می شود. کرایوتراپی برای درمان تومور و ضایعات اضافی روی سطح پوست به کار می ‏رود.از کرایوتراپی یا سرمادرمانی برای درمان تومورهای داخلی مانند تومورهای استخوانی نیز استفاده می‏ شود. در این حالت نیتروژن مایع یا گاز آرگون از طریق یک محفظه تو خالی (پروب کرایو) که در نزدیکی تومور قرار می‏ گیرد به جریان درمی ‏آید. پزشک از طریق سونوگرافی یا MRI پروب کرایو را هدایت می ‏کند و بر میزان انجماد سلول‏ ها نظارت دارد. بنابراین آسیبی به بافت ‏های سالم اطراف نمی‏ رسد. پس از جراحی بافت یخ زده ذوب می‏ شود و از طریق بدن آن را جذب یا حل می‏ کند.

موارد کاربرد کرایو در درمان بیماری های پوستی

1- تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک های ناشی از آفتاب و لنتیگو.

2- سالک

3- برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک.

4- ضایعات عروقی مانند انواع همانژیوم ها از جمله سارکوم کاپوزی.

5- برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم.

6- کیست ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند میلیا، زائده های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه.

7- اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها.

8- از طریق کرایو می‏ توان برای کاهش لک های پوستی و کمرنگ کردن تاتو نیز استفاده کرد.

موارد منع استفاده از کرایوتراپی

در کرایوتراپی یا انجماد درمانی نیز مانند هر روش و درمان دیگری برخی محدودیت ها برای استفاده وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می کنیم:

• زنان باردار
• کودکان
• فشارخون شدید (به دلیل تنگی عروق)
• افراد دارای مشکلات قلبی
• افراد مبتلا به دیابت (به دلیل نقص در اعصاب دمای موضعی بدن)
• بیماری رینود
• روماتیسم مفصلی
• ایسکمی اندام
• سابقه نقص عروق و تصلب شرایین
• افراد مبتلا به زخم معده

عوارض کرایوتراپی

1. عوارض حاد: شامل: سردرد، تاول و درد در محل ضایعه که به خصوص در مورد کلوئیدها بسیار شدید است.
2. عوارض تأخیری: شامل خونریزی، عفونت و تشکیل بیش ازحد بافت ترمیمی (گرانولاسیون) است.
3. عوارض دائمی: آلوپسی (از بین رفتن دائمی فولیکول های مو)، آتروفی و تحلیل پوست، اسکار دائمی و کم رنگ شدن محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون) که ضایعه ی اخیر در افرادی با پوست تیره شایع تر است.

دیگر عوارض کرایوتراپی :

• تاول
• آسیب به بافت سالم و رگ های خونی در نزدیکی آن
• عفونت
• از دست دادن احساس، اگر اعصاب آسیب دیده باشد.
• درد
• زخم
• اختلال عملکرد جنسی

نسخه اصلی مطلب کاربردهای کرایوتراپی در درمان بیماری های پوستی را در سایت دکتر رامین مدرسی بخوانید.

---