سیاتیک یا سیاتیکا (Sciatica ) به درد عصبی حاصل از تحریک عصب سیاتیک (sciatic) گفته می شود. عصب سیاتیک بزرگ ترین عصب در بدن انسان است. عصب سیاتیک از ریشه های عصبی طناب نخاعی پایین کمر شروع می شود و به ناحیه ران رسیده و پایانه های عصبی آن به پاها میرسد. درد سیاتیک معمولاً از پایین کمر تا پشت ران ها و گاهی اوقات تا زیر زانو احساس می شود. درمان سیاتیک بستگی به علت آن و شدت درد دارد.

سیاتیک چست؟

سیاتیک به دردی گفته می شود که در پایین تنه احساس می شود و در اثر تحریک عصب سیاتیک اتفاق می افتد. درد سیاتیک گاهی اوقات به درد عصب سیاتیک شناخته می شود.

علائم سیاتیک چیست؟

سیاتیک موجب احساس درد، سوزش، بی حسی و مورمور می شود که از پایین کمر و بالای باسن تا پشت ران ها و پایین پا امتداد می یابد. نتیجه آن درد پایین کمر، باسن، ران و پا می باشد. گاهی اوقات ممکن است درد در پیرامون باسن یا ران امتداد یابد. اگر چه اغلب سیاتیک با درد پایین کمر همراه است اما گاهی نیز ممکن است در آن کمر درد احساس نشود. سیاتیک شدید ممکن است سبب شود راه رفتن دشوار و یا حتی غیر ممکن شود. گاهی علائم سیاتیک با راه رفتن یا خم شدن از ناحیه کمر تشدید شده و با دراز کشیدن آرام تر می شود. درد سیاتیک با تغییر حالت بدن ممکن است بهبود یافته یا کامل برطرف شود.

تشخیص سیاتیک چگونه است؟

سیاتیک بر اساس معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی تشخیص داده می شود. علائم متداول و برخی معاینات دستی به تشخیص سیاتیک کمک می کنند. گاهی اوقات عکس ساده با اشعه ایکس و یا سایر روش های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی ممکن است لازم باشد تا علت دقیق سیاتیک مشخص شود.

تست ها و آزمایش ها

در بسیاری از افراد در عکس پرتوی ایکس یا انواع دیگر عکس برداری بیرون زدگی دیسک یا خار استخوانی شناسایی می شود در حالی که ممکن است بیمار هیچ علائمی نداشته باشد. معمولاً پزشک این آزمایش ها را تجویز نمی کند مگر این که درد شدید باشد یا ظرف چند هفته بهبود نیافته باشد.

• عکس پرتوی ایکس در عکس پرتوی ایکس ستون فقرات زایده های استخوانی مانند خار استخوانی که باعث تحت فشار قرار دادن عصب شده است، آشکار می شود.
• ام آر آی - در ام آر آی با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی قدرتمند، عکس های مقطع عرضی از کمر تهیه می شود. در ام آر آی تصاویری با جزئیات بالا از بافت های نرم و استخوان حاصل می شود. در ام آر آی بر روی تخت دراز می کشید و به داخل دستگاه می روید.
• سی تی اسکن در صورتی که از سی تی اسکن برای عکس برداری از کمر استفاده می شود، ممکن است پیش از عکس برداری ماده حاجب (رنگ مخصوصی که برای ایجاد کنتراست استفاده میشود) در مجرای نخاعی تزریق شود که به آن سی تی میلوگرام گفته می شود. سپس این رنگ اطراف طناب نخاعی و عصبهای نخاع به گردش در می آید و بر روی اسکن به رنگ سفید دیده می شود.
• الکترومیوگرافی که در این تست، پالسهای الکتریکی تولید شده توسط عصب ها و واکنش عضلات، بررسی می شود. در این روش تحت فشار قرار گرفتن عصب که در اثر بیرون زدگی دیسک یا تنگی کانال نخاعی اتفاق افتاده است، آشکار می شود.

درمان سیاتیک چگونه است؟

در گذشته تصور میشد استراحت در رختخواب برای سیاتیک حاد موثر است اما امروزه علم چیز دیگری نشان میدهد. نتایج این بررسی ها در مورد شدت درد، شدت علائم و وضعیت عملکرد آشکار ساخت که تفاوت قابل توجهی بین دو گروه وجود نداشته است. میزان غیبت از کار و نیاز به جراحی در هر دو گروه مشابه بود.

متخصص ممکن است از داروهای متداول برای درمان استفاده کند. روش های طب فیزیکی و جایگزین مانند درمان های فیزیکی، ماساژ درمانی، روان درمانی، طب سوزنی نیز ممکن است برای درمان استفاده شود. درمان سیاتیک بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد. گاهی اوقات تحریک عصبی و پوستی برای اَشکال مزمن تر سیاتیک مفید است. ورزش های تقویتی و کششی پایین کمر نیز می تواند به فرد مبتلا به سیاتیک کمک کند. داروهای مورد استفاده در درمان سیاتیک عبارتند از داروهای مسکن، داروهای شل کننده عضله، داروهای ضد التهاب و داروهای ضد افسردگی. داروهای ضد افسردگی به کاهش درد تفسیر شده در مغز کمک می کنند. داروهای دیگر که ممکن است برای سیاتیک مفید باشند عبارتند از گاباپنتین و دولوکستین.

داروهای کورتیزون که ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی استفاده شود گاهی اوقات در آرام کردن علایم سیاتیک مؤثر عمل می کنند. ممکن است برای درمان سیاتیک که در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب پایین کمر ایجاد شده است، نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد. گاهی اوقات متخصص درد می تواند به افراد مبتلا به سیاتیک مزمن با انجام تزریقهای خاصی در اطراف ریشه عصب و یا با جراحیهای بسته دیسک که نیاز به بستری، بیهوشی و برش جراحی ندارند کمک نماید.

دوره درد سیاتیک چقدر طول می کشد؟

طول دوره سیاتیک بستگی به علت آن دارد. فتق دیسک، رگ به رگ شدن پایین کمر، زونا و تخریب دیسک کمری ، سیاتیک موقتی را سبب می شود که ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. با این حال هر یک از این عوامل ممکن است سیاتیک مزمن و طولانی مدت ایجاد نمایند. گاهی اوقات تخریب دیسک ستون فقرات کمری باعث می شود سیاتیک مزمن اتفاق بیفتد که بدون عمل جراحی درمان نمی شود.

درمان های خانگی برای سیاتیک چیست؟

راه حل مدیریت درد سیاتیک حاد عبارت است از رهایی از درد و شل کردن عضلات. برخی درمان های خانگی برای این منظور عبارتند از کمپرس سرد و گرم، داروهای موضعی، مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن و ورزش های کششی . ورزش و حرکات کششی گاهی اوقات ممکن است لازم باشد تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شود.

دورنمای درمان سیاتیک چگونه است؟

دورنما و آینده سیاتیک بستگی به علت دقیق ایجاد کنندة آن و طول دوره علائم دارد. تا حدی می توان با جلوگیری از آسیب ها و صدمات کمر، از سیاتیک پیشگیری کرد. ورزش های آمادگی جسمانی مانند یوگا و پیلاتس نیز گاهی اوقات برای پیشگیری از آسیب های پایین کمر مفید هستند .

نسخه اصلی مطلب سیاتیک چگونه تشخیص داده میشود؟ را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---