تیروئید یکی از غدد داخلی بدن است که در جلوی حنجره قرار دارد و در حالت طبیعی در جلوی گردن قابل مشاهده نیست ولی اگر بزرگ شود در زیر پوست گردن ، برآمدگی آن دیده می شود . تصویر بالا نمای تیروئید نرمال را در محل طبیعی خود (گردن) نشان می دهد .
در جلوی تیروئید و چسبیده به آن ( شکل بالا ) چهار غدۀ ریز به اندازۀ چهار عدد ماش وجود دارد که به آنها غدد پاراتیروئید گفته می شود و عملکرد این غدد کاملا متفاوت و مجزا از تیروئید است . تشابه اسمی این غدد با تیروئید صرفا بخاطر قرارگیری آنها در مجاور یکدیگر است . کار غدد پاراتیروئید مورد بحث ما نیست .
عملکرد تیروئید توسط غده ای بنام هیپوفیز که در کف مغز قرار دارد توسط هورمونی بنام TSH تنظیم می شود .اکثر اوقات بالا بودن TSH نشانۀ کم بودن هورمونهای تیروئید است . ید در ساخت هورمونهای تیروئید نقش اساسی دارد .
تیروئید هورمونهایی به نام T3 و T4 ترشح می کند که در رشد و نمو ومتابولیسم وسوخت و ساز قند و چربی و ساخت پروتئین و رشد طبیعی بدن و بسیاری فرایندهای دیگراز جمله باروری زنان نقش دارد .

پرکاری تیروئید

هورمون اگر بیش از اندازه ترشح شود اختلالاتی در بدن ایجاد می شود که به آن پرکاری تیروئید می گویند . علائم پرکاری تیروئید بطور اختصار عبارتست از : افزایش حساسیت به گرما ، افزایش اشتها ، لاغری ، بیش فعالی و مرطوب بودن و تعریق پوست . این بیماری هم چون مورد بحث ما نیست از آن میگذریم .

کم کاری تیروئید

اگر میزان ترشح هورمون تیروئید کمتر از معمول باشد اختلالاتی ایجاد می شود که یکی از مهمترین آنها بهم ریختگی وضعیت هورمونی باروریست که منجر به عدم حاملگی می شود . در سایر دستگاهای بدن نیز مشکلاتی ایجاد می کند که تحت عنوان علائم کم کاری تیروئید به آن می پردازیم .
این بیماری در مراحل اولیه معمولا علایمی ندارد ، اما با گذشت زمان ، که کم کاری تشدید پیدا کند منجر به بروزمشکلاتی میشود.
کم کاری تیروئید شایعترین بیماری تیروئید است و مسبب 1-2% نازائیهاست .

علاتم کم کاری تیروئید

علایم کم کاری تیروئید بستگی به شدت کمبود هورمون دارد ، اگر کاهش هورمون مختصر باشد شخص متوجه نمی شود . وچنانچه میزان کاهش هورمون متوسط تا شدید باشد علائم کم کاری واضح می شود .
خستگی و افزایش وزن دو تا از علائم کم کاریست که معمولا اکثر افراد آنها را به چیزهای دیگر( از جمله به افزایش سن ) ارتباط می دهند و برای بررسی علت خستگی یا افزایش وزن به پزشک مراجعه نمی کنند . چنانچه شدت کم کاری بیشتر شود ، علایم و نشانه ها واضحتر می شوند.
علایم و نشانه های کم کاری تیروئید عبارتند از: خستگی، یبوست،افزایش وزن وعدم توانائی در کاهش وزن ، گرفتگی صدا، سفتی عضلات ومفاصل، خشک شدن پوست ، پف کردن صورت ، احساس ضعف عضلانی ، ایجاد تغییرات در بافت پوست ومو و ناخن ، کاهش میل جنسی ، پریود نامرتب ،افزایش حساسیت به سرما واحساس سردی دست وپا ، افزایش کلسترول خون .

کم کاری تیروئید و نازایی

کم کاری تیروئید در خانمهایی که در سن باروری هستند شانس حامله شدن را کم می کند واگر شدید باشد و درمان نشود شخص را نازا می کند . خانمی که کم کاری پیدا کرده ممکن است پریودش منظم باشد و ممکن است بخاطر کم کاری ، دچار بی نظمی در پریود و کاهش میل جنسی ویا اختلال در تخمک گذاری یا عدم توانائی رحم در جذب جنین شود .

درمان کم کاری تیروئید

پس از تشخیص کم کاری تیروئید ، اکثریت قریب به اتفاق بیماران با مصرف داروی هورمونی تیروئید که بصورت قرص است و صبح ناشتا باید خورده شود ، علائمشان برطرف می گردد و چنانچه به این دلیل حامله نمی شده اند حاملگی هم رخ می دهد و در دوران بارداری نیز باید به مصرف قرص تیروئید ( لووکسین یا لووتیروکسین ) ادامه دهند .
دو نوع قرص تیروئید 50 و 100 میکروگرمی وجود دارد . 100 میکروگرم مساوی 0.1 میلی گرم است که بعضی شرکتهای داروئی عدد 0.1 و بعضی عدد 100 را روی بسته های قرص 100 میکروگرمی می نویسند که هردو یکیست .
برای باردار شدن ، کار تیروئید باید ایده آل باشد . یعنی خیلی موارد وجود دارد که آزمایش تیروئید طبیعی ولی نزدیک به مرز کم کاریست . در چنین مواردی اگر زن نخواهد باردار شود به مصرف دارو نیاز نمی باشد .
ولی چنانچه قصد بارداری دارد حتما باید قرص بخورد ، واگر فکر کنید که آزمایش تیروئید من در محدوده ی نرمال است و دکتر بیخود به من دارو داده است اشتباه بزرگی مرتکب شده و باردار نخواهید شد .
کسانیکه داروی تیروئید مصرف میکنند ضمن اینکه دارو را مصرف می کنند هر چند ماه یکبار باید آزمایش هورمونی بدهند که میزان مصرف دارویشان کمتر یا بیشتر شود . میزان ایده آل آزمایش TSH باید 1- 2/5 باشد .
اگر دارویشان که تمام شد مصرف دارو را قطع کنند و آزمایشی هم برای پیگبری ندهند اشتباه کرده و به منظور خود که حاملگی می باشد نمی رسند .

رژیم غذائی و سبک زندگی

مواد غذائی مضّر از جمله نان بدون سبوس ، بادام زمینی ، سویا ، کافئین ، روغن جامد ، سیگار و الکل نباید مصرف شود . استرس خود را به روشی مناسب کنترل کنید ، زیرا استرس کم کاری تیروئید را شدید می کند . ورزش بجز کاهش استرس اثرات مفید دیگری هم در چگونگی کار تیروئید دارد .
هم کمبود ید وهم افزایش ید اختلال در عملکرد تیروئید ایجاد می کند و میزان ید بدن باید نرمال باشد .
مصرف زیاد انواع کلم از جمله کلم بروکلی و شلغم مانع جذب ید غذا می شود .

قرص تیروئید در بارداری

در سه ماهه اول بارداری میزان هورمون تیروئید بالا می رود ، و اندازۀ غدۀ تیروئید تا 30% افزایش می یابد . بنابرین تفسیر آزمایش تیروئید در حاملگی با زن غیر حامله متفاوت است .
در سه ماهه اول ، جنین هورمون تیروئید مورد نیازش را از خون مادر می گیرد ، از ماه چهارم ، خود جنین هورمون مورد نیاز را تولید می کند و برای تولید آن به ید نیاز دارد . جنین ید مورد نیاز را از خون مادر می گیرد . اگر مادرکمبود ید داشته باشد جنین نمی تواند هورمون کافی تولید کند .بنابرین مادر در سه ماهه دوم نمک یددار باید مصرف کند تا ید کافی در دسترس جنین قرار گیرد .
اگر مادر در دوران حاملگی کم کاری تیروئید داشته باشد و درمان مناسب صورت نگیرد یک یا چند تا از عوارض زیر گریبانش را می گیرد .
کم خونی یا کاهش وزن جنین ، کاهش ضریب هوشی نوزاد متولد شده ، مرده زائی ، زایمان زودرس .
بنابرین برای اینکه نوزاد سالمی بدنیا آورید بدستورات پزشک زنان در خصوص دستور انجام آزمایش و مصرف قرص تیروئید و مکملهای حاوی ید توجّه داشته باشید و به آن عمل کنید .

کم کاری مادرزادی تیروئید

این بیماری اگر زود تشخیص داده نشود و درمان نشود کودک شیر خوار دچار عقب ماندگی ذهنی و حرکتی می شود ، و درمان تاخیری متاسفانه عقب ماندگیها را نمی تواند اصلاح کند .
از این رو در کشور ما از حدود سالهای 1370 تا 1380 برنامه غربالگری تشخیص زودرس کم کاری تیروئید در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت و از تمام نوزادانی که در بیمارستانها بدنیا می آیند نمونهِ خون برای آزمایش تیروئید گرفته می شود تا چنانچه کم کاری وجود داشت از همان نوزادی تحت درمان قرار گیرد و از بروز عقب ماندگی ذهنی و حرکتی پیشگیری شود .

گواتر چیست؟

گواتر به بزرگی تیروئید می گویند که ممکن است همراه با پر کاری یا کم کاری تیروئید و یا بدون پرکاری و کم کاری باشد . یکی از علل شایع گواتر ساده کمبود ید است که در مناطقی که ید خوراکی مردم کم است شایع است ، و درمان آن تجویز ید ( بصورت نمک ید دار ) می باشد .
اگر فکر می کنید عملکرد تیروئید شما ممکن است روی باروری شما اثر سوء گذاشته باشد ، جهت بررسی کار تیروئید به پزشک زنان یا غدد مراجعه کنید .
آرزوی قلبی تمام پزشکان این است که همۀ مادران باردار، نوزادان سالم و باهوش و زیبائی بدنیا آورند .

نسخه اصلی مطلب اثر کم کاری تیروئید برنازایی را در سایت دکتر عنایت الله ایزدی بخوانید.

---