بارداری دوقلویی :

بسیاری از زوجها به داشتن فرزندان دوقلو علاقه دارند و بعضی بدنبال راهکارهای بارداری دوقلویی هستند.اما باید گفت دو قلو زایی تحت شرایط ارثی و بیولوژیکی خاص رخ میدهد. حدود 3% بارداری های منجر به تولد نوزاد زنده دوقلوهستند.و از بین این دو قلوها حدود 70%از نوع دو تخمکی و 30% از نوع تک تخمکی ( دو قلوهای همسان ) می باشند.اما شرایط دیگری نیز این روند را تحت تاثیر قرار میدهند.

عوامل دو قلوزایی :

1- توارث :

ارث نقش عمده ای درافزایش احتمال دو قلویی دارد.داشتن سابقه دوقلو زایی در خانواده خانم اهمیت دارد واین ژن از طریق خانواده پدری یا مادری زن به ارث میرسد. چنین سابقه ای از طرف همسر ( مرد ) در افزایش شانس دوقلو یی چندان اثری ندارد ولی به دختر این شخص ژن میتواند منتقل شود.

2- قد و وزن مادر :

در طی تحقیقات انجام شده مشخص شده که مادران با افزایش وزن ( BMI>30 ) و قد بلند ( 164 <سانتی متر ) در معرض دوقلوزایی دو تخمکی بیشتری نسبت به افراد با وزن کم و قد کوتاهتر از 155 سانت هستند. چرا که یکی از فاکتورهای رشد شبه انسولین IGF باهورمونرشد انسان تحریک شده و به نوبه خود بر روی تخمک گذاری تاثیر مستقیم دارد. افراد قد بلند میزان بالاتری IGF در بدن خود دارند و این یکی از عوامل دوقلوزایی است.

3- سن مادر :

تحقیقات نشان داده که با افزایش سن احتمال دوقلوزایی بیشتر میشود که انهم به خاطر افزایش هورمون محرکه تخمدان با افزایش سن است.

4- تعداد بارداری ها :

در مطالعات و تحقیقات نشان داده شده که با افزایش بارداری ها شانس دوقلو یی هم بیشتر میشود.

5- رژیم غذایی :

تغذیه ممکن است تاثیر مهمی در برخی مناطق جغرافیایی و در برخی نژادها با وضعیت ساختاری خاص بدن زنان داشته باشد . در خصوص مصرف مکمل اسید فولیک تعدادی از مطالعات انجام شده ، آن را دربارداری دوقلویی مؤثر دانسته اند. برخی مطالعات نیز مصرف لبنیات ، جگر و یا سیب زمینی شیرین را بدلیل داشتن مواد محرک رشد و تقسیم سلولی دارای اثر دانسته اند ( ؟ )

6- نژاد و منطقه جغرافیایی :

مثلا در ژاپن و اروپا و امریکا میزان دوقلویی بیشتر است.

7- قرصهای ضد بارداری :

مکانیسم اثر این قرصها جهت پیشگیری از بارداری به خاطر مهار هورمون محرک تخمدان است . درسیکل اول پس از قطع قرص بدلیل برداشتن اثر مهاری ان ، هورمون محرک تخمدان افزایش یافته و ممکن است شانس دوقلویی را بالا ببرد.

8-استفاده از داروهای تحریک تخمدان :

مکانیسم اثر این داروها افزایش هورمون محرکه تخمدان است که در نتیجه ان بیش از یک تخمک در یک سیکل ازاد میشود و منجر به دوقلو یا چند قلوهای غیر همسان میشود. البته اثر انها در موارد مصرف قرص بیش از 5-8% نیست . در صورت استفاده از امپول های محرک ، احتمال آن بیشتر وبه 20% میرسد که به علت افزایش تعداد فولیکولهای در حال رشد می باشد.

دوقلویی با IVF :

استفاده از روشهای کمک باروری مانند IVF و IUI ممکن است بطور ناخواسته شانس بارداری دو قلویی و یا چند قلویی را افزایش دهند. در روش آی یو آی اگر با داروهای تحریک تخمدان بیش از یک فولیکول رشد کند ممکن است دو یا چند قلویی اتفاق بیفتد اما این پدیده بعنوان یک عارضه در نظر گرفته میشود که حدود 15-10 درصد می باشد.در روش IVF احتمال دوقلویی بیشتر و بستگی به تعداد جنینهای منتقل شده به رحم دارد. خود این روش بدلیل اثر بر تقسیم سلولی جنینها ممکن است باعث دوقلوهای تک تخمکی یا همسان بشود.با این حال هیچ پزشکی ، روشهای کمک باروری را به منظوردوقلوزایی به فردی که از لحاظ باروری مشکلی ندارد توصیه نمی کند. در واقع پزشکان فوق تخصص ناباروری ، روشهای کمک باروری را تنها برای کسانی که مشکل نازایی دارند، به کار می برد. چون داروها چندان بدون عارضه نیستند.

خطرات وعوارض بارداری دوقلویی :

فرزندان دوقلو، علی رغم شیرینی ها و جذابیتی که دارند ممکن است عوارضی در دوران بارداری در پی داشته باشند . درد و زایمان پیش ازموعد ، عدم تعادل رشد جنینها ( یکی از جنینها رشد مناسب و دیگری رشد کمی داشته باشد ) ، IUGR ، وزن پایین جنین ، کم خونی و پرخونی جنینها ( یکی از جنینها ممکن است از خون دیگری تغذیه کند ) ، پاره شدن پیش از موعد کیسه آب ، مشکلات بند ناف و جفت و .. که البته در جنینهایی که در یک کیسه قرار دارند احتمال آن بیشتر است.

همچنین برای مادر افزایش احتمال افت فشار، فشار خون بالا ، مسمومیت بارداری ، دیابت بارداری ، کم خونی ، کبد چرب حاملگی ، تنگی نفس و ... وجود دارد.نکته مهم این است که در هر بارداری ایمنی و سلامت مادر و جنین از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است.

دکتر منصوره پژمان منش ، جراح و متخصص زنان و زایمان ، فوق تخصص ناباروری و آی وی اف در اصفهان

نسخه اصلی مطلب دوقلویی را در سایت دکتر منصوره پژمان منش بخوانید.

---