بررسی نکات مهم استفاده صحیح از کرم ضد آفتاب

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

روش درست مصرف ضد آفتاب
نور آفتاب از طول موج های متفاوتی تشکیل شده است. اشعه ماوراءبنفش طول موج خاصی از نور خورشید است که خود به دو قسمت A وB تقسیم می شود که هر دو آن ها برای پوست مضر هستند. اشعه ماوراءبنفش نوع B، در صورت تماس با پوست بر روی لایه خارجی پوست که اپیدرم نامیده می شود، تاثیر می گذارد و باعث ایجاد آفتاب سوختگی می شود. این نوع از اشعه آفتاب نمی تواند از شیشه عبور کند و در نتیجه وقتی پنجره ها بسته باشند توسط شیشه جذب شده و وارد اتاق نمی شود.
نوع دیگر اشعه ماوراءبنفش یعنی A، به نواحی عمقی تر پوست نفوذ می کند و می تواند باعث آسیب های شدیدتری در پوست شود، علاوه بر اینکه از شیشه هم عبور می کند و در یک اتاق با پنجره های بسته هم از دست آن در امان نیستیم. هم نوع A و هم نوع B با شکستن کلاژن پوست، ساخت رادیکال های آزاد و مهار مکانیسم های ترمیم پوست، می توانند باعث ایجاد کک ومک، چروک و از همه مهم تر سرطان پوست شوند.

تصویر 1: تاثیر اشعه ماورای بنفش خورشید بر پوست

به گفته دکتر مریم ملکی برای محافظت از پوست و جلوگیری از ایجاد لکه ها و چین وچروک بر روی پوست باید مراقبت از پوست را جدی بگیریم. یکی از مهم ترین نکات برای محافظت از پوست استفاده از ضد آفتاب است. نحوه ی صحیح مصرف ضد آفتاب نقش مهمی در تاثیرگذاری آن برای محافظت از پوست دارد. در این مطلب شما را با نکات مهم استفاده از ضد آفتاب آشنا می کنیم.

1- نحوه عملكرد ضد آفتاب
به طورکلی ضد آفتاب ها به دو شکل مسدود کننده و جذب کننده عمل می کنند که نحوه عملکرد آن ها به شرح زیر می باشد:
- یک نوع آن ها مسدودکننده هستند، یعنی لایه نازکی روی پوست تشکیل می دهند که مانع رسیدن اشعه آفتاب به پوست می شود، به این نوع ضد آفتاب ها، ضد آفتاب‎هاى فیزیكى می گویند. این نوع از ضد آفتاب ها اثر بسیار خوبی برای محافظت در برابر اشعه ماوراءبنفش A و B دارند ولی ممکن است به علت تغییر رنگ ظاهری (رنگ سفید) که روی پوست ایجاد می کنند، از نظر زیبایی، برای افراد قابل قبول نباشند. اکسیددوزنگ یک نمونه بارز از ضد آفتاب هایی است که به این ترتیب عمل می کنند.
- مکانیسم دیگر عملکرد ضد آفتاب ها، مکانیسم جذبی است. در این روش ضد آفتاب، با جذب اشعه های مضر مانع رسیدن آن ها به پوست می شود، به این دسته از ضد آفتاب ها، ضدآفتاب هاى شیمیایی گفته می شود. در اغلب موارد ضد آفتاب های موجود در بازار حاوی ترکیبی از این مواد هستند و با استفاده از هر دو مکانیسم فوق (یعنى هم فیزیكى و هم شیمیایی) از پوست شما در برابر آفتاب محافظت می کنند.

2- میزان SPF در ضد آفتاب چقدر باید باشد؟
انواع زیادی از کرم های ضد آفتاب با SPF (فاکتور محافظت در برابر خورشید) بالای ۵۰ وجود دارد که اساسا نشان می دهند شما چه مدتی می توانید بدون سوختگی، در معرض آفتاب قرار بگیرید. برای مثال، SPF 15 نشان دهنده این است که تا ۱۵ بار در برابر سوختگی از پوست تان محافظت می کند. وقتی این عدد از ۵۰ بالاتر می رود، دیگر این قانون صدق نمی کند. پس ضد آفتاب هایی با SPF شماره 30 تا 50 به اندازه کافی مناسب است. SPF مناسب کرم ضد آفتاب برای پوست های روشن 30 درصد و برای پوست های تیره 15 درصد می باشد که معمولا میزان حفاظت در برابر نور خورشید برای پوست بیشتر مردم ایران 30 درصد مناسب است. یک ضد آفتاب با SPF15 به شرطی که مرتب استفاده شود و در روز در فواصل مناسب مجددا تکرار شود، بسیار موثر تر از ضد آفتاب با SPF60 است که مثلا یک بار در روز استفاده می شود.

تصویر2: ضد آفتاب با SPFهای مختلف

3- نحوه درست مصرف کردن ضد آفتاب
در شکل «1» زیر به طور خلاصه نحوه درست مصرف ضد آفتاب ها نمایش داده شده است و در ادامه به طور کامل به توضیح هر یک از آن ها پرداخته شده است.

شکل 1: نحوه درست مصرف ضد آفتاب

1. ضد آفتاب را هر بار به میزان 2 بندانگشت بر روی کل صورت بمالیم. ضد آفتاب باید به قدری استفاده شود که یک لایه نازک بر روی پوست تشکیل دهد و بتواند اثر محافظتی خود را به طور کامل اعمال کند.
2. حتما حتما هر دو ساعت یک بار آن را تمدید کنیم، زیرا بعد از این مدت از میزان تاثیر آن تا حد قابل توجهی کاسته می گردد.
3. در روزهای ابری ضد آفتاب را فراموش نکنیم. به گفته دکتر مریم ملکی در هوای ابری نیز اشعه فرابنفش به پوست می رسد، چون این اشعه قابل رؤیت نیست. پس مثل روزهای آفتابی حتی دقیق تر از آن باید در روزهای ابری هم ضد آفتاب زد.
4. اگر می خواهیم کرم دیگری همراه با ضد آفتاب مصرف کنیم، مثلا یک مرطوب کننده هم بزنیم، ضد آفتاب آخرین کرمی باشد که می زنید.
5. بیست دقیقه قبل از خروج از منزل ضد آفتاب را بزنیم نه اینکه دو دقیقه مانده به خارج شدن از خانه یادمان بیفتد که ضد آفتاب نزدیم و آن موقع بزنیم، چون در حدود نیم ساعت طول می کشد تا ضد آفتاب جذب پوست شده و اثرش آغاز شود.
6. زیر نور لامپ های مهتابی هم ضد آفتاب بزنید. البته لامپ های کم مصرف محافظت بیشتری دارند به شرط آن که چینی و بی کیفیت نباشد.
7. باید مطمئن شوید که تمام مناطق در معرض نور آفتاب را پوشش داده اید. حواستان به پشت گردن، شانه ها، قفسه سینه، گوش و حتی دست هایتان باشد.
8. لب ها نیز می توانند قربانی اثر آفتاب بشوند و آفتاب سوختگی لب ها، جهنم خاص خودش است پس از آن ها هم با یک بالم لب حاوی SPF محافظت کنید.

تصویر 3: بالم لب

4- ضد آفتاب رنگی یا ضد آفتاب بی رنگ
تفاوتى ندارند اگر مایل باشید، می توانید از ضد آفتاب رنگی استفاده کنید. هیچ تفاوتی در هر دو نوع وجود ندارد و فقط کافی است دارای SPF بالای 30 باشد. ضد آفتاب های رنگی دارای مواد و رنگ دانه هایی هستند که علاوه بر استفاده به عنوان ضد آفتاب، به عنوان کرم پودر نیز استفاده می شوند و درواقع افرادی که می خواهند آرایش انجام بدهند، برای راحت تر بودن و جلو افتادن در آرایش از کرم ضد آفتاب رنگی به عنوان پایه آرایش استفاده می کنند؛ اما این که ضد آفتاب رنگی است یا نه هیچ ربطی به زدن جوش های زیرپوستی ندارد.
ضد آفتاب فاقد چربی برای افرادی که پوست چرب دارند و استعداد جوش زدن دارند مناسب می باشد. رنگی بودن یا نبودن امری سلیقه ای است. همیشه ضد آفتاب باید بعد از همه آرایش ها استفاده شود، چون در غیر این صورت مواد آرایشی که بر پایه آب یا چربی باشند می توانند باعث بی اثر شدن ضد آفتاب شوند. بهتر است بجاى اینكه كرم پودر را روى ضد آفتاب بزنید از ضد آفتاب هاى رنگى استفاده كنید.
5- ضد آفتاب خوب چه ویژگی هایی دارد؟
ضد آفتاب خوب باید بتواند هر دو نوع اشعه فرابنفش یعنی نوع A و نوع B را بلوک کند (وسیع الطیف باشد) و درعین حال ازنظر زیبایی ظاهری قابل قبول باشد. از دیگر ویژگی های یک ضد آفتاب خوب، دوام اثر آن و مقاومت در برابر آب و تعریق است. برای رسیدن به این اهداف، شرکت های سازنده ضد آفتاب معمولا از ترکیبی از مواد گوناگون استفاده می کنند.
این مواد را می توان به دودسته تقسیم کرد: ضد آفتاب های فیزیکی که با منعکس کردن و پخش کردن اشعه فرابنفش عمل می کنند و ضد آفتاب های شیمیایی که اشعه فرابنفش را جذب می کنند. ضد آفتاب های فیزیکی مانند اکسید روی یا دی اکسید تیتانیوم اگر ذرات بزرگی داشته یا درصدشان زیاد باشد، رنگ سفیدی ایجاد می کنند که از نظر ظاهری چندان جالب نیست. ضد آفتاب های شیمیایی هریک قدرت جذب بخشی از اشعه فرابنفش رادارند. البته این ضد آفتاب ها گاهی باعث التهاب پوست هم می شوند. در کودکان یا زنان باردار بهتر است از ضد آفتاب های فیزیکی استفاده شود.

شکل 2: ویژگی های کرم ضد آفتاب خوب

6- انواع پوست و ضد آفتاب ها
نکته دیگر در انتخاب ضد آفتاب آن است که برای هر نوع پوستی اعم از نرمال، چرب، جوش دار وخشک باید ضد آفتاب مناسب آن را استفاده کرد. در مورد پوست های چرب که زیاد جوش می زنند باید از ضد آفتاب های فاقد چربی استفاده شود. در مورد پوست های خشک ضد آفتاب هایی بهتر هستند که مرطوب کننده بیشتری داشته باشند.
7- چگونه ضد آفتاب را تجدید كنیم؟
در صورت شستن صورت، تعریق زیاد، شنا کردن و غیره باید ضد آفتاب دوباره استفاده شود. علاوه بر این، توصیه می شود درصورتی که در مقابل آفتاب هستید حداقل هر ۲ ساعت دوباره ضد آفتاب بزنید. به گفته دکتر مریم ملکی ضد آفتاب هایی که به اصطلاح ضدآب هستند، نسبت به بقیه انواع کرم ضد آفتاب در برابر عرق کردن، بیشتر دوام می آورند و اثر بهتری دارند.
از آنجا که اغلب افراد اولین باری که ضد آفتاب می زنند مقدار کافی از آن به پوست نمی مالند، برخی متخصصان توصیه می کنند که در برابر آفتاب شدید حتی هر یک ساعت یک بار ضد آفتاب تجدید شود. در صورت شنا در استخرهای سرباز یا در محل هایی که در مقابل اشعه آفتاب هستید باید از ضد آفتاب به ویژه انواع مقاوم به آب آن را استفاده کنید و اگر زمان شنای شما طولا نی شد، به طور مرتب ضد آفتاب را تجدید کنید.
سوالی که گاهی مطرح می شود این است که آیا هر بار که می خواهیم ضد آفتاب را تکرار کنیم باید ابتدا صورت خود را بشوییم و ضد آفتاب قبلی را پاک کنیم؟ خیر نیازی به شستن یا پاک کردن ضد آفتاب قبلی نیست.

تصویر 4: تجدید کرم ضد آفتاب

8- آیا استفاده از ضد آفتاب پوست را در برابر آفتاب صد در صد محافظت می کند؟
به صرف استفاده از ضد آفتاب، بی محابا خود را در معرض نور خورشید قرار ندهید، مخصوصا اگر پوست حساس به نور و یا لك سازى دارید. علاوه بر زدن كرم ضد آفتاب باید هم زمان تا می شود پرهیز از آفتاب را رعایت كنید، زیرا محافظت از آفتاب با كرم ضد آفتاب هیچ وقت صد در صد نیست. در همه حال به ویژه بین ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر از آفتاب اجتناب کرده و علاوه بر ضد آفتاب از لباس های مناسب و کلاه لبه دار استفاده کنید. اگر کار ضروری ندارید در اوج ساعت تابش خورشید، یعنی ۱۰ صبح تا ۴ بعد ظهر، مخصوصا تابستان ها بیرون نروید.
به گفته دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو بررسی های اخیر افزایش شیوع تومورهای پوستی را با وجود تولید روزافزون ضد آفتاب ها نشان می دهد. دلیل اصلی این مشکل این است که مصرف کنندگان ضد آفتاب با تصور اشتباه از برخورداری از امنیت و حفاظت کامل، مدت طولانی در برابر آفتاب قرار می گیرند.

تصویر 5: تاثیر مراقبت از پوست با کرم ضد آفتاب

باید به خاطر سپرد که با ماندن طولانی مدت در برابر آفتاب، حتی فردی که به شکل کامل و مناسب پوستش را با یک ضد آفتاب پوشانده است، باعث می شود مقدار مشخصی از تابش که باعث صدمه به پوست می شود، جذب بدنش گردد. ضد آفتاب ها آخرین خط دفاعی در برابر خورشید هستند. آن ها برای ایجاد مقداری محافظت در برابر بخش هایی از بدن، مثل صورت و دست ها که به ناچار در معرض آفتاب هستند، طراحی شده اند. خط مقدم دفاع، اجتناب از نور خورشید تا حد امکان است.
در حال حاضر انواع مختلفی از ضد آفتاب های خارجی و ایرانی به شکل لوسیون، کرم، ژل و غیره در دسترس است که هرکس می تواند با توجه به نوع پوستش و با کمک پزشک، ضد آفتاب مناسب را انتخاب کند ولی هیچ وقت نباید فکر کنید که اگر گران ترین ضد آفتاب با بالاترین SPF را خریدید حتما پوست تان را در برابر آفتاب بیمه کرده اید. مهم تر از نوع ضد آفتاب و میزان SPF آن، استفاده مرتب و صحیح از آن است.
به گفته دكتر مریم ملكى متخصص پوست و مو، با وجود اینکه بین کرم های ضد آفتاب ایرانی و خارجی اختلاف قیمت زیادی وجود دارد، اما کرم های ضد آفتاب ایرانی دارای کیفیت بالایی بوده و تفاوت چندانی از این جنبه با نوع خارجی ندارند. دكتر ملكى اضافه كرد، افراد به ویژه بانوان به جای استفاده از مواد آرایشی برای پوست تنها از ضد آفتاب استفاده کنند و بدانند که کرم های آرایشی پوست جای کرم ضد آفتاب را نمی گیرد و با بستن منافذ پوست سبب عدم خروج سموم و عرق از پوست و در نتیجه پیری زودرس در افراد می شود.
9- اثر تجمعى آفتاب چیست؟
افرادى هستند كه پوست های خیلى حساسی به نور آفتاب دارند. این افراد ممکن است تصور كنند كه فقط آفتاب مستقیم و طولانی مدت برایشان مضر است و به همین دلیل براى زمان های كوتاهى كه بیرون هستند از ضد آفتاب استفاده نمی کنند، غافل از اینكه اثرات مضر آفتاب به صورت تجمعى در پوست انباشته می شود و تاثیر بد خود را بر روی پوست می گذارد.
10- ضد آفتاب ها عارضه ای هم دارند؟
- سوزش چشم ها: این یک عارضه متداول در صورت استفاده از یک ضد آفتاب است. حس سوزش غالبا به دلیل تحریک چشم ها توسط بخار این محصول است. افرادی که با این مشکل مواجه می شوند، باید ضد آفتابشان را عوض کنند (ترجیحا از ضد آفتاب فیزیکی که حاوی دی اکسید تیتانیوم است، استفاده کنند) یا ضد آفتاب را با فاصله بیشتری نسبت به لبه پلك استفاده كنند. ضد آفتاب های مقاوم در برابر آب کمتر «رونده» هستند و برای مناطق اطراف چشم ها پیشنهاد می شوند.
- حساسیت پوستی: این مشکل بیشتر با مصرف ضد آفتاب های شیمیایی به وجود می آید. ضد آفتاب های فیزیکی، عموما باعث واکنش های پوستی نمی شوند. حساسیت پوستی در افراد می تواند به شكل قرمزی، سوزش یا خارش ظاهر شود و حتی در مواردی پس از التهاب، لك ایجاد كند. با توجه به این موضوع كه ضد آفتاب های شیمیایی می توانند ایجاد حساسیت بكنند، مصرف كننده می تواند از ضد آفتاب فیزیكی استفاده كند.

شکل 3: عوارض احتمالی مصرف ضد آفتاب

تهیه و گردآوری مطلب: پایگاه اطلاع رسانی دکتر مریم ملکی، متخصص پوست، مو و زیبایی