خونریزی از بینی بیشتر در میان کودکان 2 تا 10 سال و افراد بزرگسال 50 تا 80 سال شایع است. هوای خشک ماههای زمستان میتواند به افزایش تعداد دفعات خون دماغ شدن کمک کند؛ اما گاهی علل دیگری نیز موجب بروز خونریزی از بینی میشود. خونریزی یا در جلو و یا در قسمت عقب بینی روی میدهد. مشکل خون دماغ اکثراً خیلی سریع در منزل و یا توسط پزشک برطرف میشود. در حالیکه این مشکل میتواند ترسناک باشد اما معمولاً یک وضعیت اضطراری جدی نیست. 90 درصد از خون دماغ شدنها در جلوی بینی اتفاق میافتد و با روشهای ساده خیلی سریع رفع میشود.

خون دماغ شدن در قسمت عقبی بینی کمتر شایع است و بر اثر بروز خونریزی در شریانهای عقبی بینی ایجاد میگردد. این نوع خون دماغ شدن اغلب در افراد بزرگسالتر روی میدهد و ممکن است برای متوقف کردن خونریزی به بستری شدن نیاز باشد. خون دماغ قسمت عقبی بینی غالباً توسط متخصصین گوش و حلق و بینی درمان میشوند.

اگر چه بیشتر موارد خون دماغ شدنها را میتوان در منزل رفع کرد اما برخی از آنها نیازمند توجهات پزشکی هستند. مشکل خون دماغ شدن به ندرت جان فرد را به خطر میاندازد؛ اما تحت شرایط خاصی مثل زمانی که شما در حال مصرف داروهای رقیقکننده خون مانند آسپرین یا وارفارین هستید خون دماغ شدن میتواند نگران کننده باشد و ممکن است به دریافت مراقبتهای پزشکی نیاز پیدا کنید. در چنین حالتی شاید لازم باشد که پزشک دوز مصرف داروهای رقیق کننده خون را تنظیم کند.

چنانچه خونریزی بینی بیش از یکبار در هفته پیش بیاید نشانه این است که بایستی با یک متخصص گوش و حلق و بینی صحبت نمایید. در صورتیکه خونریزی بینی بهطور مکرر باشد چه در حال مصرف داروهای رقیق کننده خون باشید و چه نباشید بهترین کار این است که برای رفع آن از یک متخصص کمک بخواهید. خون دماغ شدن مکرر میتواند نشانه وجود یک بیماری جدی تر در فرد باشد. چنانچه خونریزی بینی بیش از چند دقیقه طول بکشد یا درصورتیکه با فشار دادن مداوم بینی با دست، خونریزی بینی متوقف نشود مطمئناً باید به دنبال دریافت فوریت پزشکی باشید.

خونریزی قسمت جلو بینی

خونریزی از قسمت پایین تیغه بینی (دیواره میان دو سوراخ بینی) شروع میشود. این بخش از بینی دارای رگهای خونی بسیار ظریفی است که خون را از شریانهای کاروتید دریافت میکنند. شریانهای کاروتید دو شریان مهم در جلوی گردن هستند که به سر و گردن خونرسانی میکنند.

کوچکترین ضربه یا برخورد میتواند موجب بروز خونریزی در این رگها گردد. خونریزی قسمت جلویی بینی به راحتی در منزل برطرف میشود این نوع خون دماغ شدن بیشتر در کودکان مشاهده میشود.

خونریزی قسمت عقبی بینی

خونریزی قسمت عقبی بینی از قسمتهای عقبتر و فوقانی بینی یعنی در جایی که شاخههای شریان، خون را به بینی میرسانند آغاز میشود به همین علت است که این نوع خونریزی شدیدتر از خونریزی قسمت جلویی بینی میباشد. بروز خون دماغ در قسمت عقبی بینی معمولاً نسبت به خونریزی قسمت جلویی بینی، مسئله بسیار جدیتری است و شاید فرد به دریافت توجهات پزشکی نیاز پیدا کند. این نوع خون دماغ بیشتر در میان بزرگسالان شایع است.

علل خونریزی بینی

خون دماغ شدن ناگهانی و غیرمنتظره ممکن است ترسناک به نظر برسد؛ اما در واقع معمولاً اینطور نیست. برای اینکه کار شما را به هنگام خون دماغ شدن آسانتر کنیم فهرستی از علل شایع و همچنین توصیههایی برای رفع خونریزی بینی و اینکه چه زمانی به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید در زیر ارائه شده است.

بیماریهای زمینهای

بیماری کبد، کلیه، مصرف مزمن الکل و یا دیگر بیماریهای زمینهای میتوانند موجب کاهش توانایی خون برای لخته شدن گردد در نتیجه بینی خونریزی میکند.

همانطور که فشارخون بحرانی میتواند موجب خون دماغ شدن شود مشکلات قلبی مثل فشارخون بالا و نارسایی احتقانی قلب نیز میتوانند موجب خونریزی بینی گردند. به گفته انجمن قلب آمریکا فشارخون بحرانی عبارت است از افزایش سریع و ناگهانی فشارخون که ممکن است همراه با سردرد شدید، کمبود نفس و اضطراب باشد. سرماخوردگیها، آلرژیها (حساسیتها) و فین کردن مکرر بینی نیز میتوانند موجب خراشیده شدن لایه پوشاننده داخل بینی و در نتیجه باعث خونریزی بینی مشود.

خشکی هوا

گاهی خون دماغ شدن به علت خشکی بینی اتفاق می افتد. گرمی فضای داخل منزل یا سرمای هوای بیرون از منزل موجب خشکی هوای محیط شده و میتواند لایه پوشاننده داخل بینی را خشک کرده و منجر به ترک خوردن آن و خونریزی بینی شود. استفاده از دستگاه رطوبتساز محیط در هنگام خواب میتواند به کاهش خشکی سوراخهای بینی و همچنین افشانههای بینی به مرطوب کردن این ناحیه کمک کنند.

داروهای رقیقکننده خون

تمامی انواع داروهای ضد انعقاد خون (رقیق کنندههای خون)، آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی که از آنها برای رفع درد استفاده میشود میتوانند موجب خونریزی از بینی گردند. به علت اینکه لخته شدن خون برای پیشگیری و یا توقف خونریزی بینی، لازم است؛ بنابراین هر نوع دارویی که توانایی خون برای تشکیل لخته را کاهش دهد میتواند منجر به خون دماغ شده و یا متوقف کردن خونریزی بینی را دشوارتر کند. نمونههایی از این داروها عبارتند از: داروی ضد انعقاد پلاویکس (کلوپیدگرل بیسولفات)، داروهای بدون نسخه مانند آسپرین و داروهای تجویزی یا غیرتجویزی ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ناپروکسن.

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری قلبی فیبریلاسیون دهلیزی (ای فیب) یا همان ضربان نامنظم قلب، جهت پیشگیری از تشکیل لختههای خونی، داروهای ضد انعقادی مصرف میکنند. چنانچه شما پیش از این سابقه حمله قلبی را داشتهاید ممکن است پزشک جهت پیشگیری از وقوع مجدد آن، مصرف روزانه آسپرین را به شما توصیه نماید. اگر لختههای خونی بهوسیله جریان خون به قلب یا مغز منتقل شوند میتوانند منجر به سکته یا حمله قلبی گردند؛ اما معمولاً از داروهای ضد انعقاد بهمنظور کاهش خطر بروز خونریزی استفاده میشود.

انگشت کردن در بینی یا خراشیدن بینی

وارد شدن آسیب ناگهانی به رگهای خونی درون سوراخهای بینی در اثر انگشت کردن در آن میتواند موجب بروز خون دماغ شود. این عامل خون دماغ شدن بیشتر در میان کودکان رایج است اما بزرگسالانی که درون بینی خود را میخارند نیز در معرض بروز خونریزی بینی هستند.

چگونه در خانه خوندماغ را بند بیاوریم؟

بنشینید و به سمت جلو خم شوید برای متوقف کردن خونریزی، با وارد کردن فشار مستقیم حداقل به مدت 10 دقیقه مسیر سوراخهای بینی را مسدود کنید و از راه دهان نفس بکشید.

همچنین با استفاده از آبسلانگ (چوب بستنی) و نوارچسب میتوانید یک گیره بینی درست کنید.

در صورت شروع دوباره خونریزی بینی جهت تنگ و منقبض شدن رگهای خونی آن از اسپری احتقان یا گرفتگی بینی (نظیر افرین، دریستان یا ویکس سینکس) استفاده نمایید و دوباره بر روی آن به طور مستقیم فشار وارد کنید تا خونریزی متوقف شود.

برای پیشگیری از بروز مجدد خون دماغ از سالین (محلول نمکی) و پمادهای موضعی استفاده کنید تا درون بینیتان مرطوب شود اما تنها زمانی این کار را انجام دهید که خونریزی بینی کاملاً متوقف شده باشد؛ و از دست کردن در بینی و یا خراشیدن آن پرهیز کنید.

درمانهای پزشکی برای خون دماغهای مکرر

سوزاندن رگهای بینی

سوزاندن رگهای بینی روشی است که موجب لخته شدن خون در محل خونریزی میشود. این فرایند (در موارد شدید) معمولاً بهوسیله دستگاه الکتروکوتر (دستگاه سوزاندن بافت یا رگ) یا نیترات نقرهای انجام میگیرد. در موارد شدید خوندماغ شدنها برای سوزاندن رگ به بیحسی نیاز میباشد.

پانسمان بینی

در مواردی که سوزاندن رگهای خونی بیتأثیر بوده است ممکن است از پانسمان بینی استفاده شود. خونریزی قسمت جلوی بینی را بهراحتی میتوان پانسمان نمود؛ اما بر روی خونریزی قسمت عقبی بینی سختتر میتوان بر روی آن کار انجام داد و آن را پانسمان کرد. پزشک برای این کار اقدام به استفاده از یک ماده بیهوشی یا بیحسی و همچنین آنتیبوتیکهای پیشگیرانه میکند. برای کاهش میزان خونریزی یک داروی تنگ کننده عروق به فرد داده میشود. وسایل پانسمان میتواند شامل مواردی مانند گاز وازلین آغشته شده به پماد آنتیبیوتیک، اسفنج و مواد جذبکننده مختلف دیگر باشد. با اینکه پانسمان میتواند آزاردهنده باشد اما همیشه باید توسط پزشک برداشته شود.

روشهای جراحی

اگر روش سوزاندن رگهای بینی و پانسمان در توقف خون دماغ ناموفق بودند احتمالا برای دست پیدا کردن به اصل و ریشه مشکل، نیاز به انجام عمل جراحی میباشد.آناتومی بینی بیمار در تکرار شدن خون دماغ مؤثر است. بیمار تحت بیهوشی کامل مورد معاینه قرار میگیرد و چنانچه مشکل از انحراف تیغه بینی باشد این انحراف اصلاح خواهد شد. در صورت نیاز میتوان فرایند مسدود کردن شریان (تنگ کردن رگهای خونی دارای مشکل)، برداشتن زائده درونبینی و پانسمان مجدد را نیز انجام داد. گاهی به این فرایند امبیلوتراپی گفته میشود و طی آن مادهای درون رگهای خونی قرار داده شده تا با مسدود کردن آن خونریزی متوقف گردد.

نکاتی که به جلوگیری از خون دماغ شدن کمک میکنند

• لایه پوشاننده درونبینی را مرطوب نگهدارید. بهویژه در طی ماههای سرد سال وقتی که هوا خشک است سه بار در روز، به وسیله یک گوش پاککن پنبهای لایهای نازک از وازلین یا یک پماد آنتی بیوتیک را به درون بینی بمالید. اسپری محلول نمکی نیز میتواند به مرطوب شدن غشای خشک درون بینی کمک کند.
• ناخن انگشتان دست کودکتان را کوتاه کنید. کوتاه بودن ناخنهای دست باعث میشود که کودک کمتر انگشت خود را در بینی فروکند.
• از دستگاه بخور یا مرطوب ساز استفاده نمایید. دستگاه رطوبتساز با مرطوب کردن هوای محیط، تأثیر خشکی هوا را از بین میبرد.

---