عوامل ایجاد پوکی استخوان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

عوامل مربوط به تغذیه

خطر ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که شرایط تغذیه ای زیر را داشته باشند، بیشتر است :

جذب پایین کلسیم :

کمبود کلسیم در طول یک عمر، نقش مهمی در بروز پوکی استخوان خواهد داشت. جذب پایین کلسیم باعث کاهش تراکم استخوان، شروع زودهنگام روند تجزیه استخوان ها و افزایش خطر شکستگی آن ها می شود.

بیماری های تغذیه ای :

سوء تغذیه، مصرف غذاهای بسیار کم یا غیرمغذی و داشتن کمبود وزن، باعث ضعیف شدن استخوان ها در همه افراد، اعم از مرد و زن می شود. هم چنین عمل جراحی برای کوچک کردن اندازه معده یا برداشتن قسمتی از روده، منجر به کاهش واحد سطح قابل دسترس برای جذب عناصر غذایی مختلف از جمله کلسیم می شود.

عوارض ناشی از پوکی استخوان

شکستگی استخوان به ویژه استخوان لگن و مهره های ستون فقرات، به عنوان خطرناک ترین عوارض ناشی از پوکی استخوان شناخته می شوند. شکستگی لگن که غالباً به علت زمین خوردن بیمار اتفاق می افتد، می تواند منجر به معلولیت دائمی و حتی افزایش خطر مرگ در طی یک سال اول بعد از آسیب دیدگی شود. در بعضی از موارد، حتی بدون آنکه بیمار زمین بخورد دچار شکستگی مهره های کمر می شود. زیرا استخوان هایی که ستون فقرات را می سازند (مهره ها)، ممکن است به حدی ضعیف شوند که بر روی هم مچاله شده و باعث کمر درد، کوتاه شدن قد و خمیده شدن بالاتنه به طرف جلو شوند.

تشخیص پوکی استخوان

تراکم استخوان ها را می توان به وسیله دستگاهی که از مقادیر بسیار کمی اشعه ایکس برای تعیین میزان مواد معدنی موجود در استخوان های شما استفاده می کند، اندازه گیری نمود. در جریان این آزمایش که کاملاً بدون درد است، شما بر روی یک میز روکش دار مخصوص می خوابید و اسکنر دستگاه از روی بدن شما عبور می کند. در اغلب موارد، این اندازه گیری ها فقط بر روی چند استخوان معدود از جمله لگن، مچ دست و ستون مهره ها انجام می گیرد. شما عزیزان می توانید برای تشخیص میزان پوکی استخوان خود و درمان آن، به دکتر مهدی مویدفر مراجعه کنید.

درمان

داروها

توصیه های درمانی برای پوکی استخوان غالباً بر اساس برآورد احتمال شکستگی استخوان های شما در طی 10 سال آینده ارائه می شود. برای محاسبه این احتمال از داده ها و اطلاعات مختلفی از جمله اطلاعاتی که از آزمایش تراکم استخوان شما به دست می آید، استفاده می شود. اگر خطر شکستگی استخوان شما بالا نباشد، ممکن است دارویی هم برای شما تجویز نشود و به جای آن بیشتر بر اصلاح عوامل خطرزایی که در پوک شدن استخوان ها و زمین خوردن شما نقش دارند، تمرکز شود.بیشترین داروهایی که برای مردان و زنانی که در معرض افزایش خطر شکستگی استخوان هستند تجویز می شود، داروهای بیسفسفونات می باشد.

نمونه هایی از این دسته از داروها عبارت است از :

آلندرونات (فوسامکس)
ریسیدرونات (اکتونل، آتویلا)
ایباندرونات (بونیوا)
عوارض جانبی احتمالی برای این داروها شامل تهوع، دل درد و علائمی شبیه به سوزش سر معده می باشد. البته در صورتی که دارو، طبق دستور پزشک و به روش صحیح مصرف شود، احتمال بروز این عوارض جانبی خیلی کمتر خواهد شد. انواع داخل وریدی از داروهای بیسفسفونات هم وجود دارند که باعث ناراحتی معده نمی شود، اما ممکن است تب، سر درد و دردهای عضلانی را تا سه روز بعد از مصرف به دنبال داشته باشد. اما از طرف دیگر، شاید تزریق این دارو هر سه ماه یک بار یا هر یک سال یک بار خیلی راحت تر از آن باشد که بخواهید قرص آن را به صورت هفتگی یا ماهانه استفاده کنید و زمان دقیق مصرف آن را به خاطر بسپارید. البته شکل تزریقی این داروها ممکن است گران تر از قرص باشد. استفاده از داروهای بیسفسفونات به مدت بیشتر از پنج سال می تواند منجر به یک عارضه بسیار نادر شود که طی آن قسمت وسط استخوان ران پا ترک می خورد و یا حتی استخوان، به طور کامل از این قسمت می شکند.

سایر داروهای پوکی استخوان

در صورتی که داروهای رایج برای درمان پوکی استخوان با شما سازگار نباشد و یا اثربخشی کافی در درمان شما نداشته باشد، ممکن است پزشک شما به جای آنها داروهای زیر را برایتان تجویز کند:

دنوزوماب (پرولیا) :

تأثیر این دارو در افزایش تراکم استخوان ها مشابه با داروهای بیسفسفونات و یا بهتر از آنهاست. این دارو احتمال وقوع تمامی انواع شکستگی های استخوان را کاهش می دهد. دنوزوماب هر شش ماه یک بار به اندازه یک دوز در زیر پوست تزریق می شود.

تریپاراتاید (فورتئو) :

یک داروی قوی و مشابه با هورمون پاراتیروئید است که رشد استخوان های جدید را تحریک می کند. این دارو به صورت روزانه در زیر پوست تزریق می شود. بعد از دو سال که مصرف این دارو ادامه پیدا کرد، یک داروی مخصوص دیگر نیز باید برای حفظ روند رشد استخوان های جدید استفاده شود.

داروهای جایگزین

به نظر می رسد که پروتئین سویا خواصی مشابه با هورمون استروژن بر روی بافت استخوان ها داشته باشد. بعضی از مطالعات انجام گرفته نشان داده است که خطر شکستگی استخوان در زنان یائسه آسیایی که مقادیر بیشتری پروتئین سویا مصرف می کنند، کاهش پیدا می کند. اما زنانی که سابقه شخصی یا خانوادگی در به ابتلا به سرطان سینه دارند باید در مصرف سویا خیلی محتاط باشند. ضمن اینکه تحقیقات نشان داده است که اغلب فرآورده ها و محصولاتی که از سویا به دست می آیند، تأثیری در کاهش احتمال شکستگی استخوان ندارند.

هورمون درمانی

هورمون استروژن، مخصوصاً هنگامی که مصرف آن بلافاصله بعد از یائسگی شروع شود، می تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند. اما در عین حال، هورمون درمانی با استروژن می تواند خطر تشکیل لخته های خونی، سرطان مخاط رحم، سرطان سینه و احتمالاً بیماری های قلبی را افزایش دهد. به همین علت، استروژن معمولاً برای سلامتی استخوان ها در زنان جوان تر و یا در زنانی که به خاطر علائم یائسگی هم نیاز به درمان دارند استفاده می شود.

داروی رالوکسیفن (اویستا) برای تراکم استخوان ها بعد از یائسگی در زنان، خواص مفیدی مشابه با استروژن دارد و در عین حال، بعضی از عوارض جانبی استروژن را هم ندارد. مصرف این دارو می تواند باعث کاهش خطر برخی از انواع سرطان سینه شود. برافروختگی (گُر گرفتگی) و احساس گرمای شدید، از عوارض شایع این دارو می باشد. علاوه بر آن، رالوکسیفن ممکن است باعث افزایش خطر تشکیل لخته های خونی هم بشود.