پوکی استخوان باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان ها می شود، به قدری شکننده که زمین خوردن یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه می تواند باعث شکستگی شود. شکستگی های مرتبط با پوکی استخوان بیشتر در لگن، مچ دست یا ستون فقرات رخ می دهد.استخوان بافت زنده ای است که دائما در حال تجزیه و جایگزینی است. پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان قدیمی هماهنگ نباشد.

پوکی استخوان مردان و زنان را از هر نژادی درگیر می کند. اما زنان سفیدپوست و آسیایی، به ویژه زنان مسن تر که یائسه شده اند، در معرض بالاترین خطر قرار دارند. داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش های تحمل وزن می توانند به جلوگیری از تحلیل استخوان یا تقویت استخوان های ضعیف کمک کنند.

علائم پوکی استخوان

در مراحل اولیه، پوکی استخوان معمولا هیچ علامتی ندارد. اما هنگامی که استخوان های شما در اثر پوکی استخوان ضعیف شده اند، ممکن است علائم و نشانه هایی داشته باشید که عبارتند از:

• کمردرد، ناشی از شکستگی یا فروپاشی مهره است
• از دست دادن قد در طول زمان
• حالت خمیده
• استخوانی که خیلی راحت تر از حد انتظار می شکند

علل پوکی استخوان

استخوان های شما در حالت نوسازی دائمی هستند. بدین معنا که استخوان جدید ساخته می شود و استخوان قدیمی شکسته می شود. وقتی جوان هستید، بدن شما سریع تر از اینکه استخوان قدیمی را تجزیه کند، استخوان جدید می سازد و توده استخوانی شما افزایش می یابد. پس از اوایل دهه 20، این روند کند می شود و اکثر افراد در سن 30 سالگی به اوج توده استخوانی خود می رسند. با افزایش سن، توده استخوانی سریع تر از آنچه که ایجاد می شود از بین می رود.

میزان احتمال ابتلا به پوکی استخوان تا حدی به میزان توده استخوانی شما در جوانی بستگی دارد. حداکثر توده استخوانی تا حدی ارثی است و همچنین بر اساس گروه قومی متفاوت است. هر چه اوج توده استخوانی شما بیشتر باشد، استخوان بیشتری در بانک استخوانی خود دارید و با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان کمتر می شود.

عوامل خطرزای پوکی استخوان

تعدادی از عوامل می توانند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، از جمله سن، نژاد، انتخاب های سبک زندگی و شرایط پزشکی و درمان.

• خطرات غیرقابل تغییر:

برخی از عوامل خطر پوکی استخوان خارج از کنترل شما هستند، از جمله:

1. جنسیت: احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان بسیار بیشتر از مردان است.
2. سن: هر چه سن شما بالاتر می رود، خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می شود.
3. نژاد: اگر سفیدپوست یا آسیایی تبار هستید، در معرض بیشترین خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید.
4. سابقه خانوادگی: داشتن والدین یا خواهر یا برادر مبتلا به پوکی استخوان، شما را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد، به خصوص اگر مادر یا پدرتان لگن شکسته داشته باشد.
5. اندازه قاب بدن: مردان و زنانی که فرم های بدن کوچکی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند زیرا ممکن است با افزایش سن توده استخوانی کمتری داشته باشند.

• سطوح هورمونی:

پوکی استخوان در افرادی که هورمون های خاصی در بدنشان خیلی زیاد یا خیلی کم است، شایع تر است. مثال هایی از آن عبارتند از:

1. هورمون های جنسی: کاهش سطح هورمون های جنسی باعث ضعیف شدن استخوان می شود. کاهش سطح استروژن در زنان در دوران یائسگی یکی از قوی ترین عوامل خطر برای ابتلا به پوکی استخوان است. درمان های سرطان پروستات که سطح تستوسترون را در مردان کاهش می دهند و درمان های سرطان سینه که سطح استروژن را در زنان کاهش می دهند، احتمالا از دست دادن استخوان را تسریع می کنند.
2. مشکلات تیروئید: هورمون تیروئید بیش از حد می تواند باعث تحلیل استخوان شود. اگر تیروئید شما بیش از حد فعال باشد یا اگر برای درمان کم کاری تیروئید بیش از حد از داروهای هورمونی تیروئید استفاده کنید، این اتفاق می افتد.
3. غدد دیگر: پوکی استخوان همچنین با فعالیت بیش از حد پاراتیروئید و غدد فوق کلیوی مرتبط است.

• عوامل غذایی:

پوکی استخوان در افرادی که دارای موارد زیر هستند بیشتر رخ می دهد:

1. مصرف کم کلسیم: کمبود کلسیم مادام العمر در ایجاد پوکی استخوان نقش دارد. مصرف کم کلسیم به کاهش تراکم استخوان، از دست دادن زودهنگام استخوان و افزایش خطر شکستگی کمک می کند.
2. اختلالات اشتها: محدودیت شدید دریافت غذا و کمبود وزن باعث ضعیف شدن استخوان در مردان و زنان می شود.
3. جراحی دستگاه گوارش: جراحی برای کاهش اندازه معده یا برداشتن بخشی از روده، میزان سطح موجود برای جذب مواد مغذی از جمله کلسیم را محدود می کند. این جراحی ها شامل جراحی هایی برای کمک به کاهش وزن و سایر اختلالات گوارشی است.

• استروئیدها و سایر داروها:

استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی یا تزریقی، مانند پردنیزون و کورتیزون، در روند بازسازی استخوان اختلال ایجاد می کند. پوکی استخوان همچنین با داروهایی که برای مبارزه با یا پیشگیری از آن ها استفاده می شود، مرتبط است:

1. تشنج
2. رفلاکس معده
3. سرطان
4. رد پیوند

• شرایط پزشکی:

خطر پوکی استخوان در افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند بیشتر است، از جمله:

1. بیماری التهابی روده
2. بیماری کلیه یا کبد
3. سرطان
4. مولتیپل میلوما
5. روماتیسم مفصلی

• انتخاب های سبک زندگی:

برخی از عادات بد می توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند. مثالهایی از آن عبارتند از:

• شیوه زندگی کم تحرک: خطر ابتلا به پوکی استخوان در افرادی که زمان زیادی را در حالت نشسته می گذرانند نسبت به افرادی که فعالیت بیشتری دارند، بیشتر است. هر گونه ورزش و فعالیت های تحمل وزن که باعث تعادل و وضعیت بدنی خوب می شود برای استخوان های شما مفید است، اما پیاده روی، دویدن، پریدن، رقصیدن و وزنه برداری بسیار مفید به نظر می رسد.
• مصرف بیش از حد الکل: مصرف منظم بیش از دو نوشیدنی الکلی در روز خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.
• مصرف تنباکو: نقش دقیق تنباکو در پوکی استخوان مشخص نیست اما تحقیقات نشان می دهد که مصرف تنباکو به ضعیف شدن استخوان ها کمک می کند.

عوارض پوکی استخوان

• شکستگی استخوان، به ویژه در ستون فقرات یا لگن، جدی ترین عوارض پوکی استخوان است. شکستگی لگن اغلب در اثر زمین خوردن ایجاد می شود و می تواند منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در سال اول پس از آسیب شود.
• در برخی موارد، حتی اگر زمین نخورده باشید، ممکن است شکستگی ستون فقرات رخ دهد. استخوان های تشکیل دهنده ستون فقرات (مهره ها) می توانند تا حدی ضعیف شوند که منجر به کمردرد ، کاهش قد و حالت خمیده به جلو شود.

تشخیص پوکی استخوان

تراکم استخوان شما را می توان با دستگاهی اندازه گیری کرد که از سطوح پایین اشعه ایکس برای تعیین نسبت مواد معدنی در استخوان های شما استفاده می کند. در طول این آزمایش بدون درد، هنگامی که یک اسکنر از روی بدن شما عبور می کند، روی یک میز دراز می کشید. در بیشتر موارد، فقط استخوان های خاصی، معمولا در لگن و ستون فقرات بررسی می شوند.

درمان پوکی استخوان

اگر آزمایش شما نشان دهد که پوکی استخوان دارید، پزشک با شما برای ایجاد یک برنامه درمانی همکاری خواهد کرد. پزشک شما احتمالا داروها و همچنین تغییرات سبک زندگی را تجویز خواهد کرد. این تغییرات سبک زندگی می تواند شامل افزایش مصرف کلسیم و ویتامین D و همچنین ورزش مناسب باشد.

هیچ درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد اما درمان مناسب می تواند به محافظت و تقویت استخوان های شما کمک کند. این درمان ها می توانند به کاهش سرعت تجزیه استخوان در بدن شما کمک کنند و برخی درمان ها می توانند رشد استخوان جدید را تحریک کنند.

داروهای پوکی استخوان:

رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان بیس فسفونات ها نامیده می شوند. بیس فسفونات ها برای جلوگیری از کاهش توده استخوانی استفاده می شود. آن ها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف شوند که عبارتند از:

• آلندرونات
• ایباندرونات
• ریزدرونات
• زولدرونیک اسید

سایر داروها ممکن است برای جلوگیری از تحلیل استخوان یا تحریک رشد استخوان استفاده شوند که عبارتند از:

• تستوسترون:

در مردان، تستوسترون درمانی ممکن است به افزایش تراکم استخوان کمک کند.

• هورمون درمانی:

برای زنان، استروژن مورد استفاده در دوران یائسگی و بعد از آن می تواند به توقف کاهش تراکم استخوان کمک کند. متاسفانه استروژن درمانی با افزایش خطر لخته شدن خون، بیماری قلبی و انواع خاصی از سرطان نیز مرتبط است.

• رالوکسیفن:

مشخص شده است که این دارو فواید استروژن را بدون بسیاری از خطرات ارائه می دهد، اگرچه هنوز خطر لخته شدن خون افزایش می یابد.

• دنوزوماب:

این دارو به صورت تزریقی مصرف می شود و ممکن است حتی از بیس فسفونات ها در کاهش تحلیل استخوان امیدوارکننده تر باشد.

• تری پاراتید:

این دارو به صورت تزریقی نیز مصرف می شود و رشد استخوان را تحریک می کند.

• کلسی تونین:

این دارو به صورت اسپری بینی مصرف می شود و بازجذب استخوان را کاهش می دهد. در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان با این دارو با پزشک خود صحبت کنید.

• روموسو زوماب:

این دارو در آوریل 2019 توسط FDA برای درمان زنانی که یائسه شده اند و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارند تأیید شد.

این دارو در دو تزریق زیر پوستی (در همان حالت نشسته) یک بار در ماه به مدت 12 ماه یا کمتر تجویز می شود. این دارو ممکن است خطر حملات قلبی یا سکته را افزایش دهد، بنابراین برای افرادی که سابقه هر یک از آن ها را دارند، توصیه نمی شود.

شیوه های نوین طب فیزیکی برای پوکی استخوان:

• مگنت تراپی:

با استفاده از مگنت تراپی و در نظر گرفتن قطبیت میدان مغناطیسی، قطب S اثر الکتریکی مثبت و قطب N اثر الکتریکی منفی ایجاد می کند که این دو می توانند بازسازی تراکم استخوان را القاء کنند. رایج ترین استفاده از درمان مغناطیسی به منظور درمان پوکی استخوان است، زیرا این درمان از دو طریق عمل می کند:

1. باعث کند شدن روند تحلیل رفتن تراکم استخوان می شود
2. به صورت همزمان اثر فیزیوالکتریکی آن باعث فعال شدن بازسازی استخوان می شود.

• پلاسمای غنی از پلاکت (PRP):

پلاسمای غنی از پلاکت یک درمان موثر برای برخی بیماری های ارتوپدی، از جمله پوکی استخوان می باشد. PRP، محلول غلیظی از سلول های پلاکت می باشد که از خون بیمار گرفته شده است و این پلاکت ها حاوی فاکتورهای رشدی هستند که ممکن است در فرایند بهبود آسیب های مزمن موثر باشند. تزریق PRP ساخت بافت نرم از جمله، تاندون ها، رباط ها، کلاژن و غضروف های استخوان را افزایش می دهد. PRP می تواند در درمان پوکی استخوان نیز مفید باشد.

نسخه اصلی مطلب درمان پوکی استخوان با روش های نوین طب فیزیکی و توانبخشی را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---