خشکی پوست و مو یک مشکل رایج است. از نظر زیبایی، موی خشک مات به نظر می رسد و براقیت خود را از دست داده و همچنین شادابی خود را از دست می دهد. هیچکس از خشکی پوست و مو در امان نیست و این مشکل بسیاری از افراد را بدون توجه به سن، جنس و نوع پوست درگیر می کند. مقاله ای که در ادامه خواهیم خواند به بررسی عوامل مختلفی که موجب آسیب رسانی به موها می گردد از نظر خانم دکتر گیتا فقیهی استاد گروه پوست دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می پردازد.

عوامل آسیب و خشکی موها

مو در اثر خشکی به شدت آسیب می بیند. در مواردی حتی مو می تواند در ریشه چرب و در ساقه و انتها خشک باشد. به هر ترتیب اگر خشکی بطور مناسب درمان نشود، در همه موارد، می تواند منجر به تخریب گسترده به همراه شکستن ساقه ی موها شود. ایجاد موهای خشک، می تواند توسط عوامل بسیار گسترده ای آغاز شود. علت هرچه که باشد نتیجه یک چیز است، از دست رفتن رطوبت ساقه موها، این موجب شکنندگی موها می شود. هنگامی که موها شکننده اند به این معنی است که ساقه ی مو تخریب شده و بسیار مستعد آسیب است و بنابراین موها به آسانی و بدون فشار زیاد می شکنند.
خشکی پوست سر، با خارش، پوسته پوسته شدن و گاهی اوقات با افزایش میزان ریزش مو مشخص می شود. در حالی که دلیل نهایی، کاهش در مقدار مناسب چربی های مو و سطح پوست سر می باشد. دلایل متعددی برای این وضعیت وجود دارد. بسیاری از دلایل را می توان به راحتی جلوگیری کرده و همه عوامل را می توان با سهولت نسبی درمان کرد. چربی موجود در پوست سر و مو توسط غدد سباسه ترشح می شود برای حفظ تعادل چربی طبیعی در مو و پوست سر لازم است. هنگامی که مقدار زیادی از این چربی های طبیعی به دلایل مختلفی وجود نداشته باشند، مو شکننده می شود و پوست سر خشک و پوسته پوسته می شود.
استفاده از شامپوهای کف زای غلیظ (harsh) یکی از شایع ترین دلایل برای توسعه خشکی پوست سر است. اساسا مواد شیمیایی موجود در برخی شامپوها باعث حذف بیش از حد چربی طبیعی مو و پوست سر می شود، در نتیجه باعث خارش و پوسته پوسته شدن پوست سر و مو می شود که باعث از بین رفتن جلا یا حالت طبیعی مو می شود. آب سخت ( آبی که دارای املاح معدنی زیاد برای مو می باشد) نیز ممکن است باعث خشکی پوست سر شود. حتی اگر ازشامپوئی برای موها و پوست سر خشک شما تجویز شود، اگر با آب سخت استفاده شود آن نیز موثر واقع نخواهد شد. برای جلوگیری از سختی آب لازم است آب تصفیه شود و برای اینکار می توانید بر روی دوش فیلترهایی برای حذف برخی از املاح معدنی نصب کنید. این کار اجازه بازگشت سطح طبیعی از چربی را در طول زمان به پوست سر می دهد. رژیم غذایی همچنین می تواند نقش موثری دربرطرف کردن خشکی پوست سر داشته باشد.

استفاده از اسید های چربی ضروری ،امگا3

غدد سباسه نیاز به مواد مغذی مناسب برای انجام وظایف خود دارند. اگر مواد مغذی به بدن نرسد غدد سباسه چربی تولید نمی کنند و در نتیجه باعث خارش پوست سر و خشکی مو می شود. یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در ریزش مو، مواد شیمیایی مضر است که به منظور تحریک مو در تونیک های ضد ریزش موی موجود در بازار وارد می شوند.

عوامل ایجاد خشکی موها

1-علل ارثی و ژنتیکی (نژاد سیاه عموما موهای خشک و وز دارند)
2-آرایش بیش از حد موها (استفاده از ژل، تافت، اسپری، اتو مو و رنگ مو به میزان زیاد و یا فر کردن که موها را تحت تاثیر مواد شیمیایی بسیار مضر قرار می دهد. استفاده بیش از حد حرارت مثل سشوار موها را به شدت خشک می نماید)
3-آسیب های محیطی

• دماهای خیلی بالا و خیلی پائین می توانند بافت مو را تحت تاثیر قرار دهند. قرار داشتن طولانی مدت در معرض آفتاب و باد می تواند منجر به خشکی موها شود.
• کلر برای موها بسیار خطرناک است بنابراین هنگام شنا دراستخرهای حاوی کلر باید بسیار مراقب باشید. آب های شور و دارای مقدار زیاد مواد معدنی و نیز مواد شیمیایی مضر نیز موها را خشک می کنند.

4-استفاده از شوینده های سولفاته
5-استفاده از تونیک های دارای الکل
6-عدم نوشیدن آب کافی
7-استفاده از محصولات با پایه ی غیر از آب، نظیر چربی و روغن و...
8-آسیب مکانیکی ناشی از دستکاری زیاد، کشیدن موها با کش، گیره فلزی و...
9-استفاده از آب های با سختی بالا

• سختی آب با میزان کلسیم آن تعیین می شود و این عنصر یکی از دلایل مهم خشکی موهاست که به دو شکل در خشکی موها موثر است
• کلسیم رطوبت را از موها جذب کرده و موجب سبک شدن آنها می شود. کلسیمی که بر روی پوست سر جمع می شود می تواند موجب پوسته پوسته شدن و ایجاد شوره شود.
• کلسیم می تواند با رسوب در دهانه ی فولیکول موجب خفه شدن فولیکول ها و مرگ آنها شود. این حتی می تواند جلوی رشد مجدد موهای جدید را نیز بگیرد.

10- شستشوی بیش از حد موها

• درماتیت تماسی (contact dermatitis ) در پوست سر هنگامی ایجاد می شود که پوست در اثر حساسیت به محصولات بهداشتی پوست، دچار خشکی، التهاب و خارش می شود.
• همچنین خشکی پوست سر می تواند در اثر التهاب شوره ای (seborrheic dermatitis ) ایجاد شود که پوست چرب وخارش دار است. در این عارضه، پوست قرمز و چرب با تکه های پوسته ی سفید یا زرد و خشک پوشیده شده است که در نهایت منجر به شوره می شود.

عوامل درونی خشکی موها

سن و یائسگی

باعث ایجاد تغییراتی در مقادیر هورمون های تولید شده در بدن می گردند. اثرات جانبی رایج آن شامل خشکی موها و حتی ریزش مو است. حاملگی نیز سطوح هورمون ها را تحت تاثیر قرار داده و می تواند منجر به ایجاد موهای خشک تا اتمام حاملگی و تثبیت مقادیر هورمون ها گردد. باید در نظر داشت که خشکی موها می تواند نشانه ای از وجود یک بیماری در بدن باشد.

تغذیه بد

رژیم غذایی ناکافی، مشکلات گوارشی و بیماری ها تاثیر گذارند.

Anorexia nervosa

که یک اختلال روانی است که شخص در آن برای کاهش وزن از خوردن غذا امتناع می کند که منجر به ایجاد کمبودهای تغذیه ای و در نتیجه خشکی موها می گردد.

سندرم Menkes

این سندرم ( که به آن بیماری موهای فلزی، سندرم موی فر خورده ی Menkes و بیماری موهای فرفری نیز می گویند. ) یک بیماری بسیار جدی است که در اثر اختلالات ژنتیکی ایجاد می شود. در این اختلال سلول های بدن نمی توانند مقدار مناسب مس جذب کنند. میزان پائین مس ساختار استخوان ها ، پوست، مو، عروق خونی و اعصاب را تحت تاثیر قرار می دهد. موی خشک تنها یک نشانه ی کوچک اما قابل توجه سندرم Menkes است.

کم کاری غده پاراتیروئید

غدد پاراتیروئید به کنترل جذب و دفع کلسیم توسط بدن کمک می کند. کم کاری پاراتیروئید یک اختلال درون ریز است که در آن غدد موجود در ناحیه ی گردن به اندازه ی کافی هورمون پاراتیروئید ترشح نمی کنند. این اختلال می تواند در اثر آسیب به غدد در طی جراحی های سر و گردن ایجاد شود. علائم شامل پوست و موی خشک ، کاتاراکت، گرفتگی عضلانی و اسپاسم عضلات است.

کم کاری غده تیروئید

در این عارضه غده ی تیروئید پروانه ای شکل موجود در ناحیه ی جلوی گردن، به اندازه ی کافی هورمون ترشح نمی کند. موهای خشک تنها یک تغییر فیزیکی ناشی از این اختلال در بیمار است. از علائم دیگر می توان به چاقی، خستگی، بیحالی، ضعف و دردهای عضلانی یا مفصلی اشاره کرد.

تغییرات هورمونی شدید

اختلالات و تغییرات هورمونی ناگهانی می تواند منجر به خشکی پوست سر شود.

کمبود ویتامین ها

ویتامین های گروه B و همچنین روی (Zn ) آب و هوا می تواند خشکی پوست سر را بهبود دهد یا آن را در برابر خشکی تحریک کند. دمای بیش از حد، نور شدید آفتاب و شرایط آب و هوایی خشک، در خشکی پوست سر نقش دارند. موهای خشک در نگاه اول، حالت مات دارند . بدون درخشندگی به نظر می رسند و وقتی آنها را لمس می کنید، حالت زبر و غیر قابل انعطاف دارند. هنگام برس زدن، خوب حالت نمی گیرند و به صورت وز وز در می آیند.

نسخه اصلی مطلب عوامل ایجاد کننده ی آسیب های مو را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---