کاسه چشم داراى هفت استخوان مختلف است . برخى ضخیم هستند و برخى نازک . در واقع نازکترین استخوان بدن ،دیواره داخلى کاسه چشم را تشکیل مى دهد . کاسه چشم داراى چهار دیواره مى باشد که در مجاورت سه دیواره ان به جز دیواره خارجى، فضاى سینوسهاى بینى قرار دارد . دیواره خارجى کاملا ضخیم مى باشد و در فضاى کنار ان یکى از عضلات جونده قرار دارد. ضربه هایى که به صورت وارد مى شوند، مى توانند به فضاى حدقه و یا کره چشم نیز اصابت کنند و به شکل مستقیم یا غیر مستقیم باعث شکستگى کاسه چشم شوند.

دو الگوى کلى در شکستن کاسه چشم وجود دارد ، در یک مورد صرفا دیواره ها دچار شکستگى شوند و لبه هاى استخوانى حدقه سالم بماند که دراین حالت ، نازکترین استخوانها یعنى دیواره داخلى و کف حدقه مى شکند و فضاى حدقه به سینوسها راه پیدا مى کند . حالت دوم اینکه شکستگى کاسه چشم قسمتى از شکستگیهاى گسترده تر صورت باشد و همزمان لبه هاى حدقه نیز دچار شکستگى شوند.

آسیب هاى چشمى همراه

شکستگى حدقه مخصوصا در حالت خالص و با شکستگى دیواره داخلى و کف اربیت ، نقش محافظتى براى کره چشم دارد و در واقع نیروى ضربه را به دیواره استخوانى و سینوسها منتقل مى کند. با این حال در نیمى از موارد به طور همزمان آسیب هاى کره چشم نیز رخ مى دهد که مى تواند خفیف بوده یا حتى منجر به نابینایی شود بنابراین معاینه چشم پس از تمام ضربات اطراف چشم ضرورى مى باشد.

علائم و تشخیص شکستگى حدقه

اغلب شکستگیها با تورم و کبودى اطراف چشم همراهند . احتمال کاهش دید نیز به علت آسیب همزمان به کره چشم محتمل مى باشد . گاهى اوقات به علت ورود هوا از داخل سینوسها به حدقه ، در زیر پوست حبابهاى هوا ملموس مى شود .این حالت با فین کردن تشدید شده و مى تواند باعث اختلال دید و فشار روى عصب بینایی گردد. در صورت خونریزى پشت چشم یا بر اثر تورم بافتى ،چشم ممکن بیرون زده شود . در مقابل ، در شکستگیهاى بزرگ به علت ورود بافت حدقه به داخل سینوس ، ممکن است چشم گود بیفتد .

احتمال بی حسى پلک ، گونه، لب و دندان نیز به علت آسیب به عصب مربوطه وجود دارد . یکى از علایم شایع در شکستگى دو بینى است که مى تواند در نگاه روبرو ، بالا یا پایین رخ دهد . دوبینى مى تواند در اثر تورم ، فلج عضله و شایع تر از آن در اثر گیر افتادگى عضلات خارج چشمى داخل شکستگى باشد . این امر در تعیین برنامه درمانى نقش مهمى دارد. در نهایت تشخیص قطعى با انجام سى تى اسکن و دیدن قسمت شکسته مى باشد.

درمان شکستگی حدقه چشم

بسیارى از شکستگی هاى کوچک کاسه چشم نیاز به اقدام خاصى ندارند ولى در مواردى ، جراحى ضرورى است . زمان انجام جراحى بر حسب شرایط بیمار مى تواند اورژانسى باشد یا تا دو هفته به تعویق بیفتد . در کودکان و گاها بالغینى که به علت گیر افتادن عضله دچار دوبینى شدید ، محدودیت حرکت چشم و حالت تهوع با سنکوپ قلبى مى شوند، جراحى اورژانس مى باشد و تاخیر در جراحى باعث دو بینى دائم مى شود . در سایر موارد جراحى مى تواند تا دو هفته به تاخیر بیفتد . در مجموع در شکستگیهاى بزرگ جراحى ضرورى است زیرا به علت ورود چربى حدقه به داخل سینوسها به مرور و طى چند ماه گود افتادگى چشم رخ مى دهد که اصلاح آن بسیار مشکل است.

درمان شکستگی حدقه چشم با جراحی

جراحى باید توسط متخصص پلاستیک چشم صورت بگیرد که عوارض به حداقل برسد . برش مى تواند از پوست یا ملتحمه باشد که برش ملتحمه ارجح است. بافتهاى داخل سینوس باید به طور کامل خارج شود و سطح شکستگى توسط ایمپلنت پوشانده شود . جراحى تحت بیهوشى انجام مى شود.

عوارض جراحی شکستگی حدقه چشم

- به عوارض باقى ماندن شکستگى اشاره شد ولى جراحى نیز خالى از عارضه نمى باشد.
- احتمال عفونت ، خونریزى ، تورم و کبودى وجود دارد .
- در برخى موارد علیرغم جراحى مناسب باز هم درجاتى از گود افتادگى، به علت کاهش حجم چربى حدقه، طى چند ماه اول پس از جراحى رخ مى دهد که گاها نیاز به جراحى بعدى خواهد داشت .
- یکى از عوارض شایع جراحى ایجاد دو بینى جدید و یا تشدید دوبینى قبلى است که به علت فلج گذراى عضله رخ مى دهد و اغلب طى سه ماه اول بهبود مى یابد هر چند ممکن است در موار نادرى ماندگار شده و نیاز به جراحى روى عضلات چشم داشته باشد.

نسخه اصلی مطلب ضربه ها و شکستگى کاسه چشم را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---