هر آنچه بایستی در مورد آزواسپرمی بدانید

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

آزواسپرمی (Azoospermia) در پزشکی به مواردی اطلاق می شود که در آن مایع منی مرد فاقد اسپرم یا به عبارت دیگر تعداد اسپرمها در آزمایش، صفر باشد. یک درصد کل مردان و ده درصد مردان نابارور مبتلا به آزواسپرمی هستند. در بسیاری از این مردان هیچ علامت قابل تشخیصی در ظاهر مایع منی دیده نمیشود، به عبارت دیگر حجم و شكل مایع منی طبیعی میباشد. اكثریت این مردان دارای میل جنسی و عملکرد جنسی طبیعی هستند و فقط مشکل باروری دارند.

تشخیص این وضعیت فقط با آزمایش میکروسکوپیک مایع منی میسر بوده و حداقل باید در دو آزمایش به فاصله 4 هفته از یكدیگر آزواسپرمی تائید شود. نكته حائز اهمیت این است كه در بعضی از موارد اگر مایع منی سانتریفوژ شود (یك وسیله آزمایشگاهی) و رسوب حاصل از سانتریفوژ آزمایش گردد، اسپرم یافت خواهد شد که بایستی با آزواسپرمی افتراق داده شود چرا كه در این گروه میتوان از این اسپرمها جهت لقاح خارج از رحم سود برد.

انواع آزواسپرمی :
آزواسپرمی قبل از بیضه (Pretesticular azoospermia) :
تولید اسپرم دربیضه ها تحت كنترل و تحریك مراكز بالاتر در مغز میباشد. در قسمتی از مغز به نام هیپوفیز، هورمونی به نام FSHترشح شده و تولید اسپرم را كنترل میكند. اگر بنا به هر دلیلی غده هیپوفیز هورمون FSHترشح نکند، فرد مبتلا به کاهش تعداد اسپرم و در مواردی مبتلا به آزواسپرمی خواهد شد. این بیماران را میتوان با تجویز هورمونهای لازم، درمان كرد. این نوع آزواسپرمی شایع نبوده و فقط ٢٪كل موارد آزواسپرم را شامل میشود.

آزواسپرمی بیضه ای (Testicular azoospermia) :
در این بیماران بیضه ها معمولا غیرطبیعی بوده یا كوچكند و گاه حتی وجود ندارند. از علل آن میتوان به بیضه نزول نیافته، سابقه بیماریهای عفونی از قبیل اوریون، مشكلات ژنتیك و .... اشاره كرد. در برخی موارد بدنبال شیمی درمانی، رادیوتراپی و .... نیز آزواسپرمی دیده میشود.

آزواسپرمی با علل بیضه ای، شایعترین شكل آزواسپرمی بوده و گاه به عنوان آزواسپرمی غیرانسدادی نیز خوانده میشود. تا سالهای اخیر درمان خاصی برای این قبیل مردان وجود نداشت و تنها راه درمان استفاده از اسپرم یا جنین اهدایی و یا فرزندخواندگی بود. اما در سالهای اخیر روشهای جراحی های میكروسكوپیك در درمان این مردان استفاده میشود كه در ادامه بدان خواهیم پرداخت.

آزواسپرمی بعد بیضه ای (Posttesticular azoospermia) :
در این بیماران اسپرم در بیضه تولید شده اما انسداد در راههای خروج آن از بیضه و وارد شدن به مایع منی مانع از وجود اسپرم در مایع منی خواهد شد. این قبیل آزواسپرمی در مردانی كه وازكتومی كرده اند دیده میشود. از علل دیگر آن انسداد مادرزادی در مسیر خروج اسپرم میباشد. با توجه به اینكه در این مردان اسپرم به تعداد مناسب ساخته میشود لذا میتوان بدنبال نمونه برداری از بیضه، از اسپرمها جهت لقاح خارج از رحمی استفاده كرد. در موارد وازكتومی یا مواردی كه در اثــر جراحـیهای قـبلی، مجـــاری انــزالی بسته شـــده میتوان با جراحی ترمیمی اقدام به بازكردن مسیر نمود.

آزواسپرمی غیر انسدادی :
بررسی آزواسپرمی غیر انسدادی :
بیماران مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی بطور تیپیک دارای بیضه های کوچک هستند هرچند در بسیاری موارد بیمار ظاهر نرمال داشته، بیضه در معاینه کاملا طبیعی بوده و حجم و شکل مایع منی نیز نرمال است. انجام آزمایشات هورمونی اساس اقدامات تشخیصی است. این بیماران نیاز به بررسی های هورمونی اختصاصی دارند. از خصوصیات هورمونی مردان مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی بالا بودن میزان هورمون FSHاست.

قبل از هر اقدام درمانی، ابتدا باید مشکلات قابل اصلاح در این بیماران مثل واریکوسل و اختلالات هورمونی اصلاح شوند و بیمار از مواجه با مواد سمی مثل سیگار پرهیز کند. علاوه بر آزمایشات هورمونی، ارزیابی ژنتیکی و کروموزوم Yنیز لازم است.

بررسیهای ژنتیکی
در مردان مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی میزان اختلالات ژنتیکی نسبت به افراد عادی بیشتر است. هر بیماریکه مبتلا به آزواسپرمی است باید آزمایش کاریوتایپ و کروموزوم Yرا انجام دهد. هفده درصد مردان مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی دارای اختلالات ژنتیکی می باشند.

آزمایش کروموزوم Y ( ارزیابی AZF ) :
به کروموزوم Yمروموزوم مردانگی هم میگویند.هر کروموزوم دارای دو بازوی کوتاه و بلند می باشد. قسمت انتهائی بازوی بلند کروموزوم Yدارای چندین ژن است که فقدان آنها میتواند سبب آزواسپرمی شود. یکی از این ژنها AZFنام دارد. اختلال این ناحیه از ژن سبب آزواسپرمی می شود.