تخمدان پلی کیستیک - بخش اول

دکتر منصوره پژمان منش [ متخصص جراحی زنان ، زایمان و فلوشیپ نازایی ]آدرس وب سایت : www.dr-pejmanmanesh.ir
آدرس مطب : اصفهان ، دروازه شیراز ،ابتدای خ چهارباغ بالا ،نبش کوی بهار آزادی ،مجتمع بهار ،طبقه دوم واحد 205 تلفن مطب : 36206186 - 031

تنبلی تخمدان را جدی بگیرید :

طبق آمار جهانی حدود10-5% کل خانمها دچارسندرم تخمدان پلی سیستیک ( PCO ) بوده و از علایم ناشی از ان رنج می برند. ( البته به نظر می رسد شیوع آن در ایران بیشتر باشد ). علت اینکه چرا برخی افراد دچار تخمدان پلی کیستیک میشوند و عده ای نه ،دقیقا مشخص نیست ولی دخالت عامل ژنتیک بسیار قوی است.

مکانیسم تخمدان پلی کیستیک :

در خانمهای طبیعی شرایط فیزیولوژیک به گونه ای است که در هر ماه با رشد فولیکول ، هورمون ساخته شده ، یک تخمک آزاد شده و پدیده تخمک گذاری بطور منظم رخ می دهد ولی در خانمهای مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO ، بدلیل خوب کار نکردن تخمدان ها ، بجای رشد یک فولیکول ، تعداد زیادی فولیکولهای ریزدر تخمدان وجود دارند که باعث افزایش هورمون مردانه شده ، در نتیجه تخمک گذاری بطور مرتب اتفاق نمی افتد و باعث علایم تنبلی تخمدان و یکسری عوارض میشود.علاوه بر افزایش هورمون مردانه و استروژن ، مقاومت به انسوین نیز وجود دارد.

علایم تنبلی تخمدان (PCO ):

علایم تنبلی تخمدان معمولا در اوایل بلوغ خود را نشان می دهند اما میتوانند در اواخر نوجوانی و یا اوایل بزرگسالی بروز کنند.
1- بی نظمی سیکل قاعدگی ( داشتن کمتر از 8سیکل پریود در سال )
2- اضافه وزن و چاقی ( البته در برخی موارد افراد مبتلا لاغر هستند )
3- رویش موهای زاید و ضخیم در نواحی چانه ،شکم ، بالای لب ،سینه (همانند مردان )
4- ریزش مو در نواحی از سرهمانند مردان
5- پوست چرب و پر از جوش
6- تأخیر در باروری

یکی از شایعترین مشکلات بیماران مبتلا به تخمدان پلی کیستیک ( PCO ) ، بی نظمی سیکل قاعدگی بصورت خونریزی های طولانی مدت و سنگین که بعلت ضخیم شدن دیواره داخلی رحم رخ می دهد .این افزایش ضخامت بدلیل عدم ریزش دیواره رحم که بطور طبیعی باید در هر سیکل ریزش کند، ایجاد میشود ودر صورت عدم درمان تنبلی تخمدان ممکن است به بدخیمی و سرطان رحم منجر شود.بنابراین داشتن قاعدگی منظم ماهانه بسیار اهمیت دارد.

تشخیص PCO:

تشخیص تنبلی تخمدان بیشتر با توجه به علایم کلینیکی ( موهای زاید ، سیکلهای نامنظم و...) صورت میگیرد اما سونوگرافی و یکسری آزمایشات هورمونی هم در تشخیص PCO کمک کننده هستند.

1- شرح حال و معاینه :

تشخیص تنبلی تخمدان با شرح حال دقیق صورت می گیرد.در شرح حال این افراد معمولا بی نظمی سیکلها مخصوصا فواصل طولانی قاعدگی ، موهای زاید ، ریزش مو ، افزایش وزن ، پوست چرب و پر جوش ( آکنه ) و افزایش وزن وجود دارد. البته بعضی بانوان نیز ممکن است اتفاقا خیلی لاغر باشند.در معاینه نیز هیرسوتیسم یا موهای زاید در نواحی صورت و چانه و...وجود دارد. الگوی ریزش مو نیز مانند آقایان در دو طرف سر می باشد.

2- سونوگرافی رحم و تخمدان :

در سونوگرافی رحم و ضمایم افراد مبتلا به PCO ، معمولا تخمدانها بزرگ و پر از فولیکولهای ریز ( پلی کیستیک ) هستند.در واقع تخمدان پلی کیستیک یک اصطلاح است وکیست بزرگ و واضحی در تخمدان وجود ندارد.حجم تخمدانها و سایز آنها نیز در تخمدان پلی کیستیک افزایش می یابد.

3- آزمایش هورمونی :

آزمایشات هورمونی لازم جهت تشخیص و تأیید سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل چک سطح هورمون مردانه در خون ، هورمونهای تخمدان ،هورمون تیروئید ، پرولاکتین و نیز قند و کلسترول انجام میشوند و لازم است که این آزمایشات هورمونی روز 4-2 سیکل قاعدگی انجام شوند.

در چه صورتی باید به متخصص زنان و نازایی مراجعه کنید ؟

- اگر سیکلهای قاعدگی طولانی دارید و تحت درمان نیستید. ( بیش از 35 روز)
2- اگر با تأخیر باروری مواجه هستید و 6 ماه پس از اقدام به بارداری هنوز باردار نشده اید
3- اگردچار اضافه وزن و چاقی هستید.
4- اگر رشد موهای زاید شما سریع است.

آیا مراجعه به پزشک حتی در صورت PCO خفیف ضروری است؟

بله. چرا که سندرم تخمدان پلی کیستیک در نهایت خطراتی برای سلامتی کلی بدن دارد. بدلیل بهم خوردن تعادل هورمونی ممکن است منجر به دیابت ، افزایش کلسترول خون ، فشار خون و بیماریهای قلبی عروقی گردد.به دلیل مقاومت به انسولین در 35% PCO ها خانمها ، تا سن 40 سالگی شرایط قبل از دیابت ایجاد میشود که در نهایت در 10% آنها منجر به دیابت اشکار می گردد.افرادی که سیکلهای مرتبی ندارند حتما باید از نظر ضخامت دیواره رحم و بدخیمی بررسی گردند.( با سونوگرافی واژینال و در صورت لزوم نمونه برداری )
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و توصیه ها را در بخش دوم مطالعه فرمایید.

دکتر منصوره پژمان منش ، جراح و متخصص زنان و زایمان ، فوق تخصص نازایی در اصفهان