1- مادر با زاویه عمود بنشیند و اگر لازم باشد زیر کودک بالش نرم و نازکی قرار دهد .
2- شکم نوزاد بطرف مادر باشد سر نوزاد در زاویه دست مادر قرار گیرد وگردن کودک بدون زاویه باشد و سینه بدون فشار در دهان وی قرار گیرد .
3- دست دیگر مادر سینه را حمایت کند لیکن آنرا دردست نگیرد و فشار برآن وارد نکند .
4- فاصله دهان کودک تا سر سینه حدود 3 تا 4 سانتیمتر باشد .
5- لبهای کودک آزاد باشد و به داخل دهان فرو نرفته باشد .
6- با تحریک لب پایین کودک آماده گرفتن سینه میشود .
7- حرکات عضلات فک و فرو بردن شیر نشانگر سینه گرفتن کودک است .
8- تناسب حرکت بین فرو بردن و مکیدن برابر میشود .
9- سینه مادر راحت میشود و دیگر درد و پری احساس نمی کند .
هفته اول شیردهی : مادر باید آموزش پذیرد که نوزاد بجز شیر مادر مایع دیگری حتی آب احتیاج ندارد و روزانه حداقل شش نوبت ادرار خواهد کرد و مزاح او 4 تا 6 بار عمل میکند . با دست رس قرارگرفتن کهنه های جدید به اشکال میتوان ادرار و مدفوع را به دقت کافی بررسی کرد اما همنیکه روزانه چندین بار بایستی کودک را تعویض کرد دلیل بر سورمت مزاج او می باشد و مدفوع زرد و روان با روزهای پنجم حالت طبیعی مدفوع استکه در ابتدا تیره رنگ و چسبنده بود . در هفته اول و تا ده روز اول وزن نوزاد 7 10 درصد کاهش پیدا میکند و پس از آنستکه بایستی وزن کودک اضافه شود و اگر رنگ مدفوع بعد از روز پنجم هنوز تیرگی دارد و چسبنده است بایستی پزشک متخصص آنرا بررسی کند .
تلفن هفته اول : ارتباط تلفنی برای مادران در هفته اول که عهده دار مسئولیت نوزاد میشوند با مراکزی مثل بیمارستان ، مسئول کودکان و پزشک کودک بسیار ضروری می باشد تا به راحتی مادر از اشکالات به وجود آمده در شیردادن و نگهداری کودک خود با آنها تماس بگیرد و راهنمایی منطقی و کارشناسی دریافت دارد .
مادر پس از زایمان : در چند روز اول و قبل از یک هفته توصیه شده که مادر به پزشک خود مراجعه کند و نوزاد را هم برای کنترل و وضع شیردهی مورد مقایسه قرار دهد بعد از آن بفاصله ده روز در صورتیکه کودک زردی نداشته باشد برای مراجعه بعدی کفایت میکند . تغذیه مادر برابر معمول روزانه خود ادامه پیدا میکند و بجز ویتامین D چیز دیگری لازم نیست و در مملکت ایران بعلت وجود تابش خورشید چنین افزونی هم توصیه نمیشود بویژه که چیزی ازآن به کودک شیرخوار هم سرایت نمیکند و پس از دو ماهگی از قطره افزودنی ویتامین D به کودک هم میتوان استفاده برد .
اگر مادران شیرده روزی 500 کالری اضافه دریافت دارند تغذیه خود و کودک را تأمین مینماید و وقتی خورا ک متنوع باشد ویتامینهای لازم حاصل میشود ، کلسیم همواره همان دریافت یک گرم در روز توصیه میشود که درزمان رشد و بارداری و شیردهی و بعد هم بیش از آن لازم نیست . مادرانیکه در دوران شیردهی کالری اضافی دریافت نمیکنند از نظر شیردهی اشکالی نیست اما ذخائر بدن و چربی آنان تحلیل میرود و گاهی کمبودهای مختصری از قبیل ویتامین ب 6 و کلسیم و منیزیم و روی حاصل میگردد که با افزودنی ها میتوان آنها را تأمین کرد .
مصرف ادویه تند و تیز در زمان شیردهی توصیه نشده اما نوشیدن مایعات و آب کافی اگر چه در مقدار شیر تأثیری ندارد لیکن برای سلامت کلی بدن مادر مفید است . همسران هم نقش اساسی در حالت جدید و توجه به نوزاد عهده دار میشوند از قبیل تر و خشک کردن کودک ، آماده کردن وی برای شیرخوردن و تعویض وی .
از نظر مسائل جنسی و روابط زناشوئی با حمایت و راهنمایی پزشک و استفاده از دستورات ویژه برای جلوگیری از باردار شدن و یا جلوگیری از خشکی واژن به علت شیردهی اختلال در تشدید مبانی خانواده پیشگیری خواهد شد و زوجین با سلامت جسمی و روانی خود مبادرت به تربیت کودک خود مینمایند.
جلوگیری از بارداری : مادران برای جلوگیری از یک باروری ناخواسته چه شیر بدهند یا ندهند لازم است از روشهای جلوگیری از بارداری به تناسب زمان و حال خود بهره گیرند زیرا حداقل فاصله دادن بین دو بارداری تا پس از پایان دوران شیردهی ویا سه سالگی کودک بسیار منطقی و برای سلامت مادر و کودک و خانواده امری لازم است .
تقریباً اولین تخمک گذاری بعد از گذشت 45 روز از زایمان اتفاق میافتد و برای آنان که شیر میدهند تا 6 ماه هم تأخیر خواهد داشت اما آمادگی خانمها بعد از زایمان از نقطه نظر حامله شدن هرگز نباید فراموش شود! اگر چه دوران شیردهی عاملی نسبی در جلوگیری از تخمک گذاری و باردار شدن است اما بشرح روشهای جلوگیری می پردازیم :
روشهای هورمونی : در مورد خانمهای شیرده و مصرف قرصهای جلوگیری بویژه قرصهای استرژن و پرجسترن مطالب زیادی گفته شده و بیشتر گرایش به سوی قرصهایی است که تنها پرجسترن دارند سنگینی میکند وبه این منظور مراتب زیر خلاصه شده :
1. قرص پرژسترن خالص ازهمان زمان مرخص شدن در اختیار مادر شیرده قرارداده میشود که حدود 10 تا 14 روز پس از زایمان روزانه یکعدد آنرا بدون قطع کردن ادامه دهد .
2. تزریق پرژسترن وپر ( طولانی مدت ) را پس از 6 هفته تزریق کنند.
3. کپسولهای زیر جلدی پرژسترن را پس از 6 هفته زیر جلد قرار دهند .
4. IUD که لونرجسترل دارد را پس از 6 هفته در زهدان قرار دهند.
5. قرصهای استرژن و پرژسترن معمول برای جلوگیری از بارداری را هم پس از استقرار کامل شیردهی و نه زودتر از 6 هفته میتوان شروع کرد .
6. اگر بیمار دسترسی بعدی برای مراجعه را ندارد تمام روشهای فوق را زودتر میتواند اقدام کند .
روشهای بدون هورمون : این روشها هیچ گونه مخاطره ای برای مادر و نوزاد در بر ندارد و مشتمل است بر IUD و کاندم و دیافراگم و روکش سر رحم که بر یک برای مادری انتخاب میشود مثلاً IUD را خیلی زود میتوان در رحم قرارداد و کاندم در عین حال از انتقال بیماریها هم میتواند جلوگیری نماید و درصورتیکه خانواده به تعداد رضایت بخش فرزند دارند از بستن لوله ها ( مرد و زن ) بعد از زایمان و یا پس از اطمینان خاطر از سلامت نوزاد میتوانند بهره گیرند .
شیردادن و قاعدگی : مادرانیکه 6 ماه اول را شیرمی دهند اطمینان خاطری بیش از 90 درصد داشته باشند که بارداری پیش نخواهد آمد بشرطی که هیچگونه خوراکی و یا شیر خشک و از این قبیل به کودک تغذیه ننمایند و فواصل شیردهی آنان بیش از 4 ساعت در روز و 6 ساعت در شب نباشد زیرا افزودن فواصل شیردهی میتواند باشد شروع تخمک گذاری و تغییر و تنظیم هورمونها را بکشد و خاصیت جلوگیری از بارداری که به علت شیردهی منظم ایجاد میشود را قطع کند و در این مورد از روش دیگر جلوگیری لازم است استفاده شود .
واکسیناسیون : هیچ یک از واکسنهای موجود مربوط به ویروسها و یا میکروب ها مخالفتی برای تزریق به مادر باردار ندارد چه از نوع میکربهای کشته شده و یا نیم کشته باشد و حتی پادزهرها و زهر مانند هایم ایرادی ندارد و کاری به شیر دادن به نوزاد نخواهد داشت .