چرا ملانوم می گیریم؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

خود را اخترپناه معرفی کرد. همراه خود پسربچه 10 سالهای آورده بود. در نگاه اول پوست دو رنگشده دستش و خط آفتابسوختگی روی گونه و بینیاش توجه را جلب میکرد... آقای اخترپناه گفت اهل و ساکن کرمان است و سالها در کارخانه مس کرمان کار کرده و چند ماهی است به تهران آمده. وقتی او را دیدم، جای جوشگاه جراحی زیر چشم راستش داشت و تقریبا مطمئن بودم الان میگوید میخواهم در «میزگرد زیبایی» شرکت کنم اما باز هم پرسیدم چه کمکی از ما ساخته است ؟

پاسخی که این پدر 45 ساله داد، ناراحتکننده بود. آقای اخترپناه گفت به ملانوم (نوعی از سرطان پوست) مبتلاست و میخواهد متوجهشود چرا به این بیماری مبتلا شده. او میگفت بارها پزشکان گفتند مس بدنت بالاست و گمان میکنم دلیل مشکل من همین باشد. ضایعهاش را جراحی کرده و تحت شیمیدرمانی است. دکتر محمدعلی نیلفروشزاده، متخصص پوست و رییس مرکز تحقیقات پوست و سلولهای بنیادی، توصیهها و هشدارهایی را در همین رابطه مطرح کردند که دانستن آن برای همه ما الزامی است.

سلامت : به نظر شما علت ابتلای آقای اخترپناه به ملانوم یا سرطان پوست، شغل ایشان است؟ نه، میتوانیم تماسهای شغلی را هم جزو عوامل خطر برای سرطان پوست به شمار بیاوریم اما به نظر میرسد نادیده گرفتن مهمترین و اولین عامل خطرساز برای سرطان پوست، یعنی آفتاب در این خانواده موروثی است. به پوست مهیار، پسر 10 ساله آقای اخترپناه توجه کنید، آستین مهیار را بالا میزنم. ببینید چقدر پوست این بچه سوخته و قسمتهایی که با لباس پوشیده شده، با بقیه پوست تفاوت رنگ دارد! صورتش هم تا حد تاول سوخته.

متاسفانه اغلب پدر و مادرهایی که خودشان روشهای حفاظت از اشعههای مضر آفتاب را نمیدانند و رعایت نمیکنند، در مورد آموزش این قوانین به بچهها هم اهمالکاری میکنند. کسی که دچار آفتابسوختگی شدید میشود، بهطوری که پوستش حالت تاول پیدا میکند، باید بداند احتمال ابتلا به ملانوم و سرطان پوست را در خود بالا میبرد. این خانواده که در شهر کویری کرمان زندگی میکنند، از قرار معلوم هیچ اطلاعاتی از محافظت پوست در برابر آفتاب ندارند و پدر میگوید در بچگی پوستش حتی بدتر از پوست پسرش سوخته است.

کشور ما هوای آفتابی دارد و باید از اشعههای مضر آن بهویژه در ساعات 10 صبح تا 3 عصر دوری کنیم. سلامت: خیلی از بچهها با بلوز آستینکوتاه و شلوارک ساعتها بیرون از خانه بازی میکنند و مشکلی هم برایشان ایجاد نمیشود. ما داریم از بروز یک بیماری به نام سرطان پوست صحبت میکنیم که برای ابتلا به آن، مانند هر سرطان دیگری در بدن باید مجموعهای از عوامل دست به دست هم بدهند و بهعنوان عوامل خطر فرد را با احتمال بیشتر به سمت این بیماری هل بدهند. در مورد پیشینه خانوادگی یا آنچه به ما ارث میرسد، کاری نمیتوانیم بکنیم پس کسی مانند مهیار یا حتی پدرش که چنین ژنی دارد، باید سعی کند تا میتواند دیگر عوامل را که عوامل خطر محسوب میشوند، از زندگی حذف کند وگرنه با افزایش سن، دچار این بیماری خواهد شد.

کسی که در میانسالی به سرطان پوست مبتلا میشود، خود را در دورههای قبلی زندگی بهویژه در کودکی از مضرترین و مهمترین عامل خطر یعنی نور خورشید، حفظ نکرده است. یادمان باشد پوست ما 80 درصد مواجهه با خورشید را قبل از 20 سالگی تجربه میکند. یعنی زمانی که فرد آگاهی لازم را ندارد و هیچ حفاظتی از پوستش نمیکند. والدین باید به بچههایشان یاد بدهند از کودکی پوست خود را از اشعههای مضر آفتاب بپوشانند، ضدآفتاب بزنند و در ساعتهای اوج خطر (10 صبح تا 3 عصر) بیرون بازی نکنند.

سلامت: از عوامل خطرساز گفتید، اما فقط به نور خورشید اشاره کردید. باقی عوامل چه؟ کسانی که پوست سفید دارند، کسانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، کسانی که خیلی خال دارند (مثلا بیش از 50 خال در بدن)، کسانی که خال دیسپلاستیک دارند و خالشان تغییر رنگ و اندازه میدهد، لبههای خال حالت بریدهبریده دارد و مرزی با پوست ندارد یا رنگش یکدست نیست، باید خود را جزو گروه پرخطر بدانند و با دوری از نور آفتاب، انجام ندادن سولاریوم و کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن، اجازه ندهند پوستشان به سرطان دچار شود.

سلامت: توصیهتان به بیماران مبتلا چیست؟ افرادی مانند آقای اخترپناه باید تحتنظر باشند. اعضای خانوادهشان هم باید چکاپ شوند. از نظر روانی، باید تحتحمایت قرار گیرند، به تغذیهشان اهمیت دهند و با تغذیه خوب یا مصرف مکمل و ویتامین تحتنظر پزشک به تقویت سیستم ایمنیشان کمک کنند.چون شغلهایی مثل کار در معادن زغالسنگ جزو عوامل خطر است، افرادی که چنین مشاغلی دارند، باید نسبت به دیگر عوامل خطر حساستر باشند.

علامت ملانوم چیست ؟ متاسفانه ملانوم نه درد دارد، نه علامت هشداردهنده. فقط باید فردی که جزو گروههای پرخطر است، با توجه به تغییرات پوست؛ مثلا تغییررنگ و اندازه خال یا زخمی که خوب نمیشود و مراجعه سریع به پزشک متخصص، کمک کند ملانوم را در مراحل ابتدایی تشخیص دهیم و درمانش کنیم.
مصاحبه هفته نامه سلامت با دکتر نیلفروش زاده