مغز و قسمت عمده اعصاب مرکزی از شریانهای گردنی شامل عروق کاروتید و ورتبرال خونرسانی میشوند و توسط ورید ژوگولار خون برگشتی به قلب باز میگردد. این شریانها مثل بقیه عروق بدن میتوانند دستخوش تغییرات آرتروسکلروتیک قرار گیرد و جدار داخلی کلسیفیه و یا منجر به تشکیل پلاک گردد. وجود پلاک میتواند منجر به عوارض گوناگونی از تنگی تا انسداد عروق و در نهایت با ممانعت در خونرسانی بافت مغز موجب بروز پروسه های ایسکمیک و سکته مغزی گردد که خود اگر منجر به مرگ نشود بر اساس محل درگیری میتواند علت ناتوانی های متعدد در فرد گردد.

سونوگرافی داپلر بهترین روش بررسی عروق است؛ چرا که مزیت اصلی TCD (سونوگرافی داپلر) نسبت به سایر روش های بررسی عروق مغز، غیر تهاجمی بودن آن است و بر خلاف روش های دیگر مثل آنژیوگرافی و سیتی آنژیوگرافی مغز نیاز به تزریق ماده حاجب ندارد. سونوگرافی داپلر میتواند عروق گردنی و سرعت و میزان جریان خونرسانی را نشان دهد، همچنین تشکیل پلاک های کلسیفیه و غیر کلسیفیه و باریک شدگی عروق و درصد تنگی ایجاد شده و یا وجود انسداد را میتوان به صورت کامل ارزیابی کرد.

کاربرد سونوگرافی داپلر عروقمغز و گردن

انجام سونوگرافی داپلر در موارد زیر توصیه می شود:

بررسی اختلالات عروق مغزی

برای بررسی اختلالات عروقی مغز مثل تنگی یا گرفتگی رگ های مغز و کاروتید در افرادی که سابقه سکته مغزی و حوادث عروقی مغز داشته اند و یا در معرض خطر آن هستند، مثل افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا، چاقی و چربی خون بالا سونوگرافی داپلر گزینه خوبی می باشد.

بررسی علت سرگیجه

بررسی علت سرگیجه بخصوص در افراد مسنی که ممکن است سرگیجه ناشی از نارسایی خونرسانی مغز باشد.

ارزیابی جریان خون مغز، در کودکان دارای کم خونی

در کودکانی که کم خونی سلول داسی شکل دارند جهت ارزیابی جریان خون مغز و کاهش ریسک سکته مغزی در اثر گرفتگی عروق مغز، سونوگرافی داپلر نقش بسزایی دارد.

ارزیابی اسپاسم عروق مغز

در کسانی که دچار خونریزی های آراکوئید مغزی شده اند، جهت ارزیابی اسپاسم عروق مغز از سونوگرافی داپلر استفاده می شود.

مزایای سونوگرافی عروق مغز و گردن

سونوگرافی داپلر نسبت به بسیاری از روش های تشخیصی ارجحیت دارد که علت آن وابسته به مزیت های این روش است. مزیت های این روش باعث شده است تا پزشکان از این روش تشخیصی برای تمامی رده های سنی استفاده کنند. به عنوان مثال این روش را می توان برای نوزادان، مادران باردار و شیرده نیز به کار برد. از آنجا که در این روش از امواج اولتراسونیک استفاده می شود و هیچگونه اشعه مضر مانند ایکس در این روش وجود ندارد؛ این روش کاملاً ایمن است و هیچ خطری سلامتی افراد را تهدید نمی کند و برای تمامی رده های سنی مورد استفاده قرار می گیرد. مهم ترین مزیت های این روش عبارتند از:

غیر تهاجمی بودن

برخی از روش های تشخیصی ناهنجاری های عروقی مانند آنژیوپلاستی به صورت تهاجمی یا کم تهاجی انجام می شوند و فرد عوارضی مانند خونریزی، تورم و کبودی را تجربه می کند، در حالی که این روش کاملاً غیر تهاجمی است و هیچ عارضه خاصی ندارد.

استفاده نکردن از مواد حاجب

در روش آنژیوپلاستی متخصص از ماده حاجب استفاده می کند که این ماده عوارضی موقت مانند واکنش های آلرژیک و واکنش های گوارشی مانند تهوع و استفراغ را به دنبال دارد، در حالی که هیچ یک از این عوارض در این روش مشاهده نمی شود.

بی خطر بودن

بی خطر بودن و ایمن بودن این روش سال ها پیش به اثبات رسیده است و این روش توسط سازمان بهداشت جهانی تأیید شده است.

عدم نیاز به مراقبت خاص

آمادگی قبل از سونوگرافی داپلر عروق مغز

برای انجام TCD نیاز به آمادگی خاصی نیست و فقط توصیه میشود ۲ ساعت قبل از انجام سونوگرافی داپلر از مصرف مواد حاوی نیکوتین مثل سیگار و قلیان خودداری شود؛ چون ممکن است باعث انقباض عروق خونی شود و نتایج غیر مطلوبی نشان دهد.

روش انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز

اساس کار سونوگرافی داپلر عروق مغز (TCD)، متفاوت با بقیه انواع سونوگرافی ها است و به این صورت است که امواج اولتراسونیک توسط دستگاه TCD از طریق یک پروب کوچک روی جمجمه بیمار گذاشته می شود و امواج به رگ‎های خونی مغز می‎رسد و برای سهولت انتقال امواج اولتراسونیک روی پروب مقداری ژل گذاشته می‎شود که قابل حل در آب بوده و به راحتی از روی سر بیمار پاک می شود. این امواج پس از برخورد با شریان های خونی و بر اساس میزان و سرعت جریان خون توسط دستگاه TCD به صورت تصویر و صدا برگردانده می شود و روی مانیتور دستگاه سونوگرافی داپلر مشخص می شوند.

هزینه سونوگرافی داپلر مغز

هزینه انجام این سونوگرافی با توجه به عوامل مشخصی می تواند متفاوت باشد. نوع مرکز ارائه دهنده این خدمات و نوع بیمه شخص از جمله این عوامل هستند.

عوارض سونوگرافی داپلر عروق مغز

معمولاً انجام سونوگرافی هیچ خطر خاصی ندارد. برخلاف سایر آزمایش ها مثل سی تی اسکن، سونوگرافی فرد را در برابر اشعه های خطرناک قرار نمی دهد.

نسخه اصلی مطلب سونوگرافی داپلر عروق مغز به چه دلیل انجام میشود؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---