عوامل مؤثر بعداز جراحی تا تجويز اندام مصنوعی

دکتر غلامرضا رئیسی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drraissi.ir
آدرس مطب : تلفن مطب : -

يكي از اولين مشكلات بعداز قطع عضو ايجاد تورم است. تورم باعث افزايش درد شده و ترميم زخم را به تعويق مياندازد. براي تجويز اندام مصنوعي بايد تا زمان رفع تورم صبر كرد. درمان تورم مشكل نيست. ايجاد فشار مناسب به قسمت باقيمانده از عضو، بالا بردن عضو و شروع سريعتر فعاليت باعث كاهش تورم ميشوند. فشردن قسمت انتهائي اندام قطع شده توسط بانداژ يا ساير وسايل خاص انجام ميگيرد. بانداژ بايد به دقت انجام شود زيرا در صورت بستن باند کشی بصورت نامناسب تورم و درد بيشتر می شود. روش مناسب بانداژ در شکل نشان داده شده است. باند کشی بايد هر چهار تا شش ساعت (يا در صورت شل شدن) باز شده و مجدداً بسته شود.

ايجاد فشارمناسب باعث تحرك مايع در بافت متورم، كاهش فشار و در نتيجه كاهش درد و بهبود سريعتر زخم ميگردد.بالا بردن بخش باقي مانده اندام نيز باعث كاهش تورم ميگردد. اندام بايد بالاتر از سطح قلب قرار داده شود. آويزان كردن عضو از لبه تحت يا صندلي اثر معكوس دارد و باعث افزايش تورم ميشود.توجه کنيد که بالشت زير زانو قرار می گيرد.

انقباضات عضلاني باعث حركت مايع اضافي می شود. بنابراين شروع سريعتر فعاليت باعث كاهش تورم شده و به بهبود زخم كمك مي نمايد.قبل از انجام قالب گيري و استفاده از اندام مصنوعي بايد محل بخيهها و نواحي برش جراحي بهبود يابند. در صورتي كه بهبود كامل نباشد، فشار ناشي از پوشيدن اندام مصنوعي يا فشار در حين راه رفتن باعث آسيب محل بخيهها و زخم ميشود. در اين مورد بايد به توصيههاي پزشك عمل كرد. كاهش تورم و تميز نگهداشتن زخم به بهبود سريعتر محل زخم جراحي كمك مي كند.

اما بالا بودن سن، وضعيت بد تغذيه، وجود بيماري زمينهاي مثل ديابت يا اختلال عروقي ميتواند بهبود زخم را به تاخير بيندازد. معمولاً بخيهها در عرض دو تا سه هفته كشيده ميشوند.بايد عوامل ديگري نيز در ارزيابي پس از عمل جراحی جهت تجويز اندام مصنوعي در نظر گرفته شوند. افزايش سن باعث شكننده شدن پوست شده و زمان بيشتري براي بهبود زخم لازم است. بايد وجود عفونت قبلي يا استفاده از پيوند پوست در نظر قرار گيرد. پس از قطع عضو، يكي ازجنبههاي بسيار مهم، ضعف ناشي از بيحركتي طولاني مدت است.

اگر فردي براي مدتي فعاليت نداشته باشد تمام بدن او بخصوص دستگاه قلبي و عروقي هنگام شروع مجدد فعاليت دچار مشكل ميشود. حتي برخي از بيماران قبل از قطع عضو مدتي فعاليت بدني نداشتهاند. همچنين استراحت طولاني مدت دربستر بعد از عمل جراحي باعث اين حالت ميگردد. لذا بايد هر چه زودتر و بطور تدريجي با نظر پزشك، فعاليت بدني بيمار افزايش يابد و درصورت امكان حتي قبل از عمل جراحي ورزشهاي خاصي جهت بهتر ساختن عملكرد قلبي عروقي و افزايش قدرت عضلاني شروع شود. اين فعاليتها پس از قطع عضو ضروري است ولي بايد بتدريج و تحت نظر پزشك انجام گيرد. راه رفتن با واكر و يا با عصاي زير بغل اگر چه براي بيمار مفيد است، اما كافي نيست. نياز به انرژي در طي راه رفتن با اندام مصنوعي بسيار بيشتر از راه رفتن عادي است و لذا فرد نياز به آموزش و آمادگي دارد. ورزش بايد در بيمارستان شروع شده و در منزل ادامه پيدا كند.

موارد ديگري نيز در تجويز اندام مصنوعي در نظر گرفته ميشود كه يکی از آنها توانايي استفاده از اندام مصنوعي توسط بيمار است كه خود بستگي به سن و نوع بيماري زمينهاي دارد. وضعيت سلامتي فرد نقش مهمي در تصميم گيري دارد. توانائي پوشيدن و در آوردن اندام مصنوعي نيازمند مقدار خاصي قدرت بدني، حفظ تعادل و توانائي دستها است. در صورت وجود ضعف عمومي يا ناتواني در حفظ تعادل و يا اشكال در عملكرد دستها، ميتوان كمك ساير افراد خانواده را در نظر گرفت.

درافرادي كه بعلت ديابت يا اختلال عروقي دچار قطع عضو شدهاند، وضعيت پاي مقابل بايد بدقت توسط پزشك تحت نظر قرار گيرد. راه رفتن با واكر، عصاي زير بغل و اندام مصنوعي ميتواند سلامت پاي مقابل راتهديد كند و در صورتي كه پاي مقابل دچار زخم شود، بايد در مورد استفاده از ويلچر يا ادامه استفاده از پاي مصنوعي با پزشك متخصص طب فیزیکیمشورت شود.