کیست تخمدان چیست

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

تخمدانها در طرفین زهدان ( رحم ) در پایین ترین قسمت شکم خانمها قرار گرفته و گاهی مختصری ترشحات آبکی در آن ذخیره سازی می شود که بنام کیست تخمدان خوانده می شود کیستهای کوچک هر ماه در تخمدان پدیدار می شوند که پس از تخمک گذاری اتفاق میافتد و بدون احتیاج به درمان مایع آن جذب میشود و کاملاً فروکش می نماید .

اگر کیست بزرگ باشد و مایع آن جذب نشود و مدتی باقی بماند احتیاج به پیگیری ، تشخیص و درمان دارد بنابر این اطلاعات به مسائل زیر پرداخته می شود. پیگیری کیست به عهدۀ پزشک خواهد بود.

1.چگونگی بروز کیست
2.انواع کیست ها
3.نشانه های کیست
4.درمان کیست

چگونه کیست ایجاد می شود:
هر ماه یکی از تخمدانها تخمک گذاری می نماید به این ترتیب که بخشی از تخمدان شروع به تخمک سازی می کند و کیسه کوچکی بنام فولیکل تشکیل می دهد درون آن تخمک که نصف یک سلول کامل است به اندازه سر سوزنی ملاحظه می شود این تخمک اگر تلقیح شود و با اسپرم ( نطفه ) که یک نیم سلول

دیگر است عجین گردد ، توان رشد و تبدیل شدن به موجود دیگر و جنین را خواهد داشت . اگر بارداری اتفاق نیافتد این فولیکل متوقف می شود و اگر بارداری پیش آید به مدت 3 ماه این فولیکل بصورت کیست کوچکی باقی می ماند و هورمونهای نگهدارنده جفت از جمله پروژسترون می سازد چنانچه در چنین کیستی

خونریزی رخ می دهد ویا مایع بیشتری جمع شود ، افزایش حجم پیدا می کند و دردناک می شود و تبدیل به کیست که درعرف مردم شایع است خواهد شد .( کیست زرد تخمک گذاری) یا جسم زرد تخمدان .

انواع کیستها :

با تغییرات هورمونها و با توجه به مدت زمان و روزهای بین دو قاعدگی تخمدانها همواره فولیکل میسازند و این تخمک گذاری و کیستهای آن به تفاوت از یک عدس تا بزرگی یک پرتقال و بزرگتر تغییر می کند . چون سلولهای اطراف کیست شکل و وظایف مختلف دارند کیستهای تخمدان هم چندین نوع مختلف دارد که گاهی بزرگ و بزرگتر می شوند و یا جذب و جمع می شوند گاهی هم خونریزی می کنند و یا پیچ می خورند و پاره می شوند که موجب درد و توجه بیمار به مشکل اتفاق افتاده می گردد . اشکالاتی که در کیست دیده میشود و یا بدخیمی سلولهای آن سبب می شود کیستها تحت نظر پزشک قرار گیرند و برای تشخیص و درمان آنها اقدام گردد.

1.کیست تخمک گذاری :

فولیکل تخمک گذاری می تواند بزرگ شود و مایعی در آن جمع شود و یا تبدیل به کیست نگهبان بارداری شود و هر کدام از این کیستها حالت معمول و طبیعی خود را دارد اگر چه ممکنست خونریزی در آن اشکالی نیز به بار آورد .( کیست تخمک گذاری و کیست جسم زرد )

2.کیست در موئید :

این کیستها حاوی بافتهای مختلف از قبیل پوست و مو و چربی و غضروف هستند و هر یک از تخمدان ها را می توانند فرا گیرند و رشد نمایند . گاهی هم در هر دو تخمدان دیده می شوند .

3.کیست ادنوم :

این نوع کیست از سلولهای پوشش روی تخمدانها حاصل می آید و نوع بدخیم نیست لیکن بسیار بزرگ و حجیم می شود و گاهی که در اخبار از بزرگترین کیستها گزارش می دهند از این قبیل است .

4.آندومتریوم :

اگر پوشش داخلی رحم روی تخمدان قرار گیرد به همراه رشد ماهانه آندومتر هر ماه این سلولهای پوشش رشد می کنند همچون حالت قاعدگی ولی راه به بیرون ندارند. کیستهایی را در تخمدان به وجود می آورند که آندومتریوزو آندومتریوم گویند که هر ماه موقع قاعدگی به علت دردی که ایجاد می نماید یادآور وجود آن می باشد .

5.پُرکیستی PCO :

یک نوع حالت تخمدان است که 10 درصد خانمها را دچار می سازد بطوریکه چندین کیست کوچک و بزرگ و فولیکل تخمک گذاری روی تخمدانهایی که بزرگتر از معمول است مشاهده میشود . این بیماری سبب بی نظمی قاعدگی ، افزایش مو ، چاق شدن و تاخیر در امر بارداری میگردد . اشکال ویژه این خانمها مسائل ناباروری می شود .

نشان کیست :

چون کیست تخمدان اغلب کوچک است علائم زیادی ایجاد نمی کند بیشترین عامل شناخت آن وقتی است که عارضه ای از قبیل پیچ خوردن و یا خونریزی و پاره شدن و خروج مایعات داخل کیست به حفره آزاد شکم برای شخص پیش آمد شود . کیست بدخیم در سنین بالاتر و بعد از یائسگی اتفاق می افتد ، بسیار آرام پیش می رود و در ابتدا آثاری از خود بروز نمی دهد و به همین دلیل دقت در شناخت علائم ساده و بسیار ابتدایی آن برای خانمهای مسن همواره مورد توجه و توصیه قرار دارد .

تشخیص کیست :

ضمن معاینه ، کیستهای تخمدان برای پزشک قابل لمس است و برای بررسی بیشتر به روش های زیر می پردازند .

1.سونوگرافی که از روی شکم و یاد از داخل واژن انجام می گردد.
2.لاپاراسکوپی که زیر بیهوشی با وارد کردن دوربین لوله ای به قطـر انگشت از زیر ناف که از آن راه می توان تخمدانها و کیست و لوله ها را دید.
3.آزمایش خون به ویژه Ca125 که مربوط به بدخیمی تخمدان است ، احتمال وجود کیست سرطانی را می تواند تایید کند .
4.آزمایشهای دیگر از قبیل ( sed.rate ) سرعت ته نشستن خون هم توام با دیگر خصوصیات خون راهنمای تشخیص می باشد .

نشانه های بدخیمی :

1.بزرگ شدن و آبکی شدن شکم .
2.تهوع و استفراغ و سوزش معده مزمن و سمج
3.بی اشتهایی
4.درد زیر شکم .

درمان :

برای کیستهای معمول که هر ماه پیدا می شوند و کیستهای متعدد کوچک احتیاج به درمان ویژه ای نیست زیرا این قبیل کیستها با گذشت یکی دو ماه جذب می شوند و دیگر آثاری از آنها باقی نخواهد ماند . اگر کیستها بزرگ باشد و یا مدت طولانی گرفتار آن شوند نسبت به اندازه آن و پاسخ های آزمایشها با توجه به مطالب زیر درمان هورمونی یا جراحی پیشنهاد می شود .

1.اندازه و نوع کیست
2.سن بیمار
3.نشانها و عوارض بیماری
4.تمایل به باردار شدن

الف : درمان هورمونی :

هورمونی که برای درمان مصرف می شود استروژن و پروژسترون است که نوع منظم شده آن در قرص های جلوگیری از بارداری موجود است این درمان بیشتر برای کیستهای معمول و فولیکلهای تخمک گذاری که عمـر بیشتری پیدا کرده اند و بیش از مدت معمـول باقیمانده اند بکار می رود . ( ضمناً بیماران مسن « 35 سال بیشتر » و سیگاری ها و آنان که لخته در رگ داشته اند و فشار خون دارند نباید از این قبیل قرصها مصرف نمایید . ) به هر صورت به دستور پزشک است که روش درمان انتخاب خواهد شد .

ب : جراحی :

یکی از راههای درمان برای بعضی از کیست ها جدا کردن آن از تخمدان و خارج کردن آن از بدن از طریق جراحی و یا لاپاراسکوپی می باشد . نمونه خارج شده را بایستی برای بافت شناسی ارسال دارند تا پیگیری بیماری با توجه به پاسخ پاتولوژی تعیین و تصمیم گیری شود . اگر کیست ها را از تخمدان جدا نمایند و خود تخمدان باقی بماند بایستی بیمار تحت نظر باشد و پیگیر بازگشت احتمالی کیست تخمدان ها باشند.

در پایان :

هر بانویی ممکنست دچار کیستهای معمول تخمک گذاری ویا کیستهای غیر عادی گردد ، نمونه های معمول آن خود بخود و با گذشت زمان جذب می شود و بهبودی کامل می گردد. اگر کیست بیش از یکی دو ماه باقی بماند و اندازه آن از 4-5 سانتیمتر ( قطر) بیشتر باشد یا اندازه آن تغییر نکند بهتر است با پزشک مشورت شود و درصورت لزوم به درمان طبی یا جراحی بپردازند.