بر اساس دستور العمل پزشکی قانونی تعدادی از بیماریهای مادر و جنین اندیکاسیون سقط درمانی می باشد که بر اساس عملکرد قانونی قابل اجراست. در زمره این بیماریها 3 بیماری پوستی پمفیگوس ولگاریس، پسوریازیس شدید و ژنرالیزه و ملانوم نوع پیشرفته اندیکاسیونهای سقط درمانی با رعایت اصول قانونی آن می باشد.
سقط جنین از نظر پزشکی عبارت است از: بیماریهای پوستی که اجازه سقط درمانی آن توسط پزشکی قانونی داده شده است.ختم حاملگی به هر عنوان قبل از آن که جنینی برای زنده ماندن به اندازه کافی تکامل یافته باشد و یا در واقع به ختم حاملگی قبل از هفته بیستم حاملگی و یا زمانی که وزن جنین کمتر از پانصد گرم باشد و ما به لحاظ حقوقی، سقط جنین عبارت است از اخراج عمدی قبل از موعد جنین یا حمل به نحوی که زنده یا قابل زیستن نباشد و یا منقطع ساختن دوران بارداری.گاه مادر به بیماریهایی مبتلا است که ادامه بارداری برای سلامتی اش بسیار خطرناک و مهلک است. یا اینکه جنین موجود در رحم دچار ناهنجاریهایی باشد که با حیات جنین منافات داشته و جنین بعد از زایمان قادر به حیات نباشد. در این موارد با انجام مقدمات لازم پزشکی و قانونی اجازه سقط درمانی صادر می گردد.
اندیکاسیونهای سقط جنین در بیماریهای پوستی مادر طبق دستورالعمل پزشکی قانونی عبارتند از :
پمفیگوس ولگاریس، پسوریازیس شدید و ژنرالیزه و ملانوم نوع پیشرفته که باعث خطر جدی جانی برای مادر شود.
پمفیگوس ولگاریس
بیماری نادر، بالقوه کشنده، خود ایمنی و تاولی داخل اپیدرمی که پوست و غشاهای مخاطی را درگیر می کند.
سن متوسط شروع بیماری 60 سالگی است. هیچ تفاوتی در میزان ابتلا میان دو جنس مذکر و مونث وجود ندارد. میزان بروز تقریبی 2/3-5/0 مورد در هر یک میلیون نفر است و بالاترین میزان در افراد یهودیان اشکنازی است. معمولا چند هفته تا چند ماه قبل از شروع تاولهای پوستی ضایعات دهانی ایجاد می شوند.
بیماری با تاولهایی با قطر cm3-1 مشخص می شود. این تاولها بتدریج ظاهر می شوند و ممکن است تا مدت زیادی به صورت موضعی باقی بمانند ولی اگر درمان نشوند فراگیر خواهند شد.تاولها به سادگی پاره می شوند چون سقف وزیکول ها از لایه نازکی از قسمت فوقانی اپیدرم تشکیل شده و بسیار کشنده است. فشار دادن به تاولهای کوچک و سالم باعث می شود که مایع داخل آنها به اطراف و به نواحی میانی اپیدرم پخش شود.
چون این نواحی به دلیل اتصال به ایمونوگلوبولین دستخوش تغییر شده اند. اروزیون چند هفته طول می کشد و پس از بهبودی از فرد هیپرپیگمانتاسیون قهوه ای رنگی به جا می گذارد ولی اسکار ایجاد نمی کند. ضایعات دهانی دردناک در %70-50 از بیماران ایجاد می شوند و نوعا چند هفته تا چند ماه قبل از ظهور تاولهای پوستی بروز می کند. در گذشته تمام موارد بیماری به مرگ منجر می شد که معمولا ناشی از عفونتهای پوستی است. امروزه مرگ در 15-5% موارد رخ می دهد که به دلیل عوارض درمان با استروئید است.
بیشتر مطالعات ارتباط بین تیتر آنتی بادی و فعالیت بیماری را ثابت کرده اند. انتقال جفتی آنتی بادیهای مادر قبلا در پمفیگوس ولگاریس می تواند منجر به بروز تاولهای موقت در نوزاد شود. در موشهای نوزاد انتقال IgG پمفیگوس ولگاریس باعث آکانتوزیز بخش فوقانی لایه بازال پوست می شود.اولین حادثه بافت شناسی در این بیماری ادم داخل سلول همراه با از دست رفتن اتصال بین سلولهای لایه بازال است. بنابراین سلولهای اپیدرم سوپرابازال از لایه بازال جدا می شوند.
پسوریازیس پوسچولارژنرالیزه در حاملگی
یک مورد نادر که بخصوص در دوران بارداری اتفاق می افتد پسوریازیس وسیع پوسچولار است. بدتر شدن ضایعات پسوریازیس قبل از بروز قاعدگی بخوبی تشخیص داده شده است و می تواند بدلیل پروژسترون باشد. از سال 1982 تاکنون 200 مورد آن گزارش شده است.شروع آن در سه ماهه آخر بارداری است ولی ممکن است زودتر نیز رخ دهد. این بیماری تمایل به انتقال به نوزاد دارد و معمولا بصورت طولانی مدت باقی می ماند. اختلالات سرشتی به همراه تب و مرگ ممکن است رخ دهد و منجر به نارسایی کلیوی و قلبی می گردد.
ضایعات شدید بوده و پراکندگی وسیع دارند. زبان، مخاط دهان و حتی مری نیز می تواند درگیر شود و با ضایعات اروزیو که دنبال آن پوسچول ظاهر می شوند مشخص می شود. هر چقدر این بیماری شدیدتر و طولانی تر باشد، ریسک اختلال خونرسانی جفتی که منجر به زایمان زودرس، مرگ جنینی یا ناهنجاریهای جنین می گردد، بیشتر خواهد بود. هیپوکلسمی، کمبود ویتامین D سرم در این بیماران دیده می شود که اغلب موارد منجر به سوء تغذیه خواهد شد.
ملانوم بدخیم
ملانوم یکی از بدخیم های ملانوسیتی است که شیوع آن رو به افزایش است و اکثرا از پوست منشاء می گیرد. ملانوم 4% از تمام سرطانهای مردان و 3% از سرطانهای زنان را در بر می گیرد. در حال حاضر ملانوم شایعترین بدخیمی در زنان 29-25 سالم است و در زنان 35-30 سالم نیز تنها پس از سرطان پستان دومین بدخیمی شایع محسوب می شود.عواملی که خطر ابتلای فرد به ملانوم را افزایش می دهند عبارتند از: پوست روشن (Iو II)، وجود خال های آتیپیک در نواحی در معرض آفتاب و محفوظ از آفتاب، سابقه مشخص ملانوم، سابقه خانوادگی خال های آتپیک یا ملانوم، سابقه آفتاب سوختگی همراه با تشکیل تاول، خالهای مادرزادی (این خطر متناسب با افزایش اندازه خال ها افزایش می یابد).
شایعترین نشانه های اولیه عبارتند از افزایش اندازه و تغییر رنگ یا شکل و شایعترین علامت اولیه خارش است ولی اکثرا علامتی وجود ندارد.علائم بعدی عبارتند از حساسیت در لمس، خونریزی و زخمی شدن. متاستاز به واسطه وجود ملانوم بدخیم در جنین ایجاد خواهد شد. بنابراین اندیکاسیون مطلق سقط درمانی در بیماریهای ملانوم بدخیم است.در مطالعات انجام شده در دنیا بیماریهای impetigo herpetiform و herpes gestation از جمله مواردی است که سقط درمانی در مورد آنها انجام می شود. در مورد بیماریهای اسکلرودرما و لوپوس اریتماتو حاد و درماتومیوزیت بدلیل عوارض جانی داروها بر جنین در صورت بروز در مادر باردار سقط درمانی بر اساس هر فرد بصورت جداگانه تصمیم گیری می شود و به همین جهت توصیه اکید می شود زمانی که خانمی دچار این بیماریها شد حتما در طول درمان از قرصهای پیشگیری از بارداری استفاده کند. ولی نکته اصلی و مهم این است که بیماری ملانوم بدخیم در مادر اندیکاسیون اصلی و مهم سقط درمانی است.
مصاحبه با دکتر نیلفروش زاده در هفته نامه سلامترا اینجا ببینید