سقط جنین به عنوان یکی از مسائل حیاتی و حساس در بهداشت زنان مطرح می باشد و به دلایل متعددی اتفاق می افتد. از جمله علل رایج آن می توان به عوامل فیزیولوژیکی نظیر اختلالات ژنتیکی و بیماری های مادری و همچنین عوامل موثر بر زندگی های روزمره مانند استرس شدید یا مصرف مواد مخدر اشاره کرد. برای پیشگیری از سقط جنین، مهم است به سلامت عمومی زنان و دسترسی به مراقبت های پزشکی منظم توجه ویژه شود. اقداماتی همچون مشاوره ی قبل از بارداری، تغذیه مناسب، کنترل بیماری های مزمن، و جلوگیری از موارد مصرف مواد مخدر می تواند به کاهش احتمال وقوع سقط جنین کمک کند. به طور کلی، آگاهی از علل و فراهم کردن شرایط بهداشتی و پزشکی مناسب می تواند در کاهش خطرات مربوط به سقط جنین تأثیرگذار باشد.

آشنایی با علل طبیعی سقط جنین

تقریباً نیمی از سقط هایی که در سه ماهه اول بارداری رخ می دهد،ناشی از ناهنجاری های کروموزومی در اسپرم پدر یا تخمک مادر است. این مسئله ممکن است به صورت ارثی یا در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند اشعه ایکس، تشعشعات،یا مواد سمی و شیمیائی رخ دهد.
یکی دیگر از دلایل اصلی سقط جنین نارسایی دهانه رحم است. در این مشکل دهانه رحم بعلت شل بودن نمی تواند جنین را نگه دارد و معمولاً در سه ماهه دوم بارداری که جنین وزن قابل توجه پیدا کرد، سقط اتفاق می افتد.
از دیگر دلایل مهم سقط جنین، نارسایی خونی مادر و جنین است. اگر Rh خون مادر منفی و Rh خون جنین مثبت باشد، به دلیل عدم تناسب نوع Rh در بدن مادر نوعی آنتی بادی تولید می شود که می تواند باعث اختلال و سقط جنین در بارداری های بعدی شود. تزریق آمپول روگام از این نوع سقط جلوگیری می کند.
بی نظمی هورمونی به خصوص هورمون پروژسترون یکی دیگر از دلایل اثرگذار است که معمولا به علت کیفیت پایین تخمک ایجاد می شود.
ابتلای مادر به کم کاری تیروئید و دیابت می تواند به علت عدم تنظیم سوخت وساز بدن باعث سقط جنین شود.

مشکلات ژنتیکی در سقط جنین

• ناهنجاریهای تک ژنی

ناهنجاریهای تک ژنی به آن دسته از ناهنجاری ها گفته می شود که بر اثر جهش در یک ژن ایجاد می شود. بسیاری از جهش های تک ژنی، منجر به بروز ناهنجاری های آناتومیکی، هورمونی و ایمونولوژیکی میشوند. این ناهنجاری ها، از جمله عوامل بروز علت ژنتیکی سقط جنین و جهش ژنتیکی در جنین هستند. از جمله ناهنجاری های تک ژنی که منجر به بروز اختلالات آناتومیکی می شوند می توان به تمامی ژن های دخیل در بروز ناهنجاری های مرتبط با رحم، تخمدان و لوله های فالوپ اشاره کرد.

• ناهنجاریهای کروموزومی

ناهنجاری های کروموزومی به آن دسته از ناهنجاری ها گفته می شود که شامل کم یا زیاد شدن محتوای کروموزومی در سلول است که مهمترین آن در سقط جنین و جهش ژنتیکی در جنین، ناهنجاری عددی کروموزومی است. به ناهنجاری های عددی کروموزومی آنیوپلوئیدی گفته می شود. آنیوپلوئیدی در جنین مسئول 50 درصد از موارد سقط جنین در سه ماهه اول بارداری است.

عوامل محیطی و علل غیرطبیعی در سقط جنین

تقریبا 10 درصد ناهنجاری های جنینی در نتیجه عوامل محیطی و کمتر از 1 درصد آن در نتیجه تجویز دارو و موادشیمیایی و اشعه های یونیزان به وجود می آیند. پزشکان مردم را تشویق به تغییر سبک زندگی برای جلوگیری از تماس و کاهش خطر سقط های مکرر مربوط به عوامل محیطی می کنند. عوامل محیطی موثر در سقط مکرر شامل:
تماس با حلال های آلی، داروها، اشعه یونیزان، سموم محیطی و سه مورد خاص شامل سیگار، الکل و کافئین در این اتفاق نقش دارند. برخی دیگر از عوامل میتواند با سبک زندگی مرتبط باشند. برای مثال، دیابت، مصرف الکل، مصرف بیش از حد سیگار و دخانیات و همچنین قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی، داروها، اشعه ایکس و غیره نیز ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.

تأثیرات بیماری های مادری بر سقط جنین

بیماری های مختلفی می توانند بر سلامت جنین و مادر تاثیر بگذارند به همین دلیل انجام آزمایش های قبل از بارداری و حتی آزمایش های دوره ای در دوران بارداری بسیار مهم هستند و به کنترل و درمان آن ها کمک می کنند. برخی از مهم ترین بیماری هایی که می توانند خطر سقط جنین به ویژه سقط مکرر را افزایش دهند عبارتند از:

• اختلالات تیروئید: اختلال تیروئید کم کار و پرکار
• بیماری دیابت: دیابت کنترل نشده، نوع ۱ و نوع ۲
• اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس اریتماتوزوس سیستمیک (SLE) و سندرم آنتی فسفولیپید (APS)
• انواع عفونت ها: برخی از عفونت های باکتریایی یا ویروسی مانند سرخچه، سیتومگالوویروس (CMV) یا برخی از عفونت های مقاربتی
• ناهنجاری های رحم: مانند سپتوم یا فیبروم رحم
• اختلالات لخته شدن خون ارثی: مثل جهش فاکتور V لیدن یا کمبود آنتی ترومبین

عوامل روانی و استرس در سقط جنین

آخرین تحقیقات پزشکی حاکی از آن است که سلامت جسمی و روانی افراد در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر هستند. یک وضعیت روانی یا نگرش بد در نهایت بر سلامت جسمی فرد اثر می گذارد، بنابراین به خوبی میتوانید نتیجه بگیرید که استرس (به خصوص از نوع مزمن) می تواند بر رشد و تندرستی جنین اثرگذار باشد. استرس مزمن ممکن است هورمون های خاصی ترشح کنند که سقط جنین را تحریک کند.

پیشگیری از افسردگی دوران بارداری

برای این که از بروز افسردگی بارداری در خود پیشگیری کنید، لازم است به این چند توصیه عمل کنید:

• سعی کنید تنهایی به مبارزه با مشکلات نروید و همسرتان همیشه کنارتان باشد.
• در انجام کارهای خانه از همسر، مادر یا نزدیکان تان کمک بگیرید.
• پیاده روی، ورزش سبک و نرمش را فراموش نکنید.
• رژیم غذایی سالم و متنوع داشته باشید.
• سعی کنید از تنش و استرس دوری کنید.
• سعی کنید خوب بخوابید.
• مطالعه کنید، فیلم ببینید و غیره

چگونگی پیشگیری از علل سقط جنین قابل پیش بینی

بعضی از نکات هستند که برای جلوگیری از سقط جنین موثر بوده و باید رعایت شوند. در ادامه روش های پیشگیری از سقط جنین را می خوانید:
عدم استعمال دخانیات در طول دوران بارداری
تلاش برای جلوگیری از ابتلا به برخی از عفونت ها مانند سرخجه در طول بارداری
عدم مصرف نوشیدنی های الکی در طول بارداری
دوری از مصرف برخی غذا های مضر برای سلامت مادر و جنین در بارداری
داشتن تغذیه ی سالم و متعادل به همراه مصرف روزانه حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات زیر نظر پزشک
حفظ وزن ایده آل قبل از باردار شدن

تأثیرات عادات زندگی بر علل سقط جنین

عادات پر خطر شما می تواند خطر سقط را در جنین افزایش دهد. استعمال سیگار یکی از عوامل مهم در سقط نوزاد است تا جایی که برخی از مطالعات نشان می دهند که حتی اگر استعمال سیگار از سمت پدر باشد، باز هم خطر سقط در بارداری افزایش می یابد. نوشیدن زیاد الکل، استفاده از داروهای غیر قانونی، خطرات زیست محیطی و… نیز از دیگر عوامل خطر مربوط به سبک زندگی مادران باردار هستند.

نقش عوامل اجتماعی و اقتصادی در وقوع سقط جنین

عوامل اجتماعی و اقتصادی مانند فقر، بیکاری، نابرابری جنسیتی و فشارهای اجتماعی مختلف نیز می توانند تأثیرگذار بر افزایش آمار سقط جنین باشند، بنابراین ضرورت دارد با فعال شدن مراکزی در استان افرادی که دنبال سقط جنین هستند، شناسایی شده و از خدمات مشاوره و روان پزشکی رایگان استفاده کنند تا از انجام سقط منصرف شوند. علاوه بر این حمایت های مختلف روحی و روانی، مالی، معیشتی، مراقبت های پزشکی، اجتماعی و اقتصادی به مادران باردار و خانواده آنها باعث می شود تا آمار سقط ها جنین کاهش یابد.

نتیجه گیری

سقط جنین که به صورت از دست رفتن خودبه خودی بارداری پیش از هفته ۲۴ بارداری تعریف می شود، امری شایع و در تقریبا ۲۵% از زنان در طول زندگی آنها رخ می دهد. تخمین زده می شود که ۱۵% از بارداری ها به سقط جنین می انجامند. سقط جنین به دلایل ژنتیکی و عدم رشد کافی جنین صورت می گیرد؛ اما دلایل دیگری نیز در سقط جنین در سه ماه اول بارداری دخیل هستند. سقط جنین می تواند منجر به موربیدیتی جدی، از جمله خونریزی، عفونت و حتی مرگ شود، به ویژه در شرایطی که خدمات مراقبت سلامت کافی در دسترس نیست. به طور خلاصه، آگاهی از عوامل خطر و اتخاذ اقدامات مناسب نظیر مشاوره قبل از بارداری، مراقبت های پزشکی منظم و توجه به سلامت عمومی و رفاه زنان می تواند در کاهش خطرات مربوط به سقط جنین مؤثر باشد.

نسخه اصلی مطلب علل سقط جنین و راههای پیشگیری از آن را در سایت دکتر عنایت الله ایزدی بخوانید.

---